Buxoro davlat universiteti jahon tarixi kafedrasi

Tayanch tushunchalar. 

Fan, tabiiy fanlar, ijtimoiy – gumanitar fanlar, texnikaviy fanlar. Amaliy va nazariy fanlar, differenstiastiya, integrastiya, fan texnika inilobi, ijtimoiy taraqqiyot, global muammolar

1. Fan — dunyo haqidagi bilimlar sistemasi, ijtimoiy ong shakllaridan biri. U yangi bilimlarni egallash bilan bog’liq, faoliyatni ham, bu faoliyatning mahsuli — olamning ilmiy manzarasi asosini tashkil etuvchi bilimlarni ham o’z ichiga oladi; inson bilimlarining ayrim sohalarini ifodalaydi. Fanning bevosita maqsadi o’zining o’rganish predmeti hisoblangan voqelikning qonunlarini kashf etish asosida shu voqelikning jarayon va hodisalarini ta’riflash, tushuntirish, oldindan aytib berishdir.

Fanning ilk kurtaklari kishilik jamiyatining paydo bo’lishi bilan bog’liq holda maydonga kelgan. Dastlabki bilimlar amaliy xarakterga ega bo’lgan.

Tafakkur - sistemasining kurtaklari mifologiya sifatida qad. Sharq va Yunonistonda paydo bo’la boshlagan.

Izoh-(tafakkur-bu inson aqliy faoliyatining yuksak shakli,ob’ektiv vokelikning ongida aks etish jarayoni).

Mifologiya fanga o’tish bo’sag’asida malum bosqich vazifani bajargan.

Izoh (yun.- mifos, afsona, rivoyat, asotir. Qadimgi odamning borliq olam haqidagi ibtidoiy tasavvurlari majmui bo’lib,koinotning yaratilishi, inson,o’simliklar va hayvonot dunyosining vujudga kelishi, samoviy jismlarning paydo bo’lishi, tabiiy hodisalarning sabablari va mohiyati, afsonaviy qahramonlar,ma’budalar va ilohlar to’g’risidagi e’tiqodiy qarashlarni o’z ichiga olgan).

Rivojlanish davom etishi bilan mifologiya o’rninini naturfalsafa egalladi.

Avestoda mifologiya va fan unsurlari ham o’z aksini topgan.

Izox-(NATURFALSAFA-ya’ni tabiatfalsafasi, tabiatni bir butun tizim sifatida, asosan, jonli mushohada negizida yoki tabiatshunoslikdan o’zlashtirilgan bilimlar orqali talqin etish va tushuntirish, uning umumiy manzarasini tasvirlash
borasidagi falsafiy urinishlar majmuasi. Mas.Yunon faylasuflaridan Fales, Anaksimandr, Anaksimen, appoloniyalik Diogen, Geraklik naturfalsafaning asoschilari bo’lganlar).