Buxoro davlat universiteti iqtisodiyot va turizm

Qm=A'XPJ.

Talabni bahoga bog'liqligi funksiyasiga quyidagi misolni keltirish mumkin:

3-jadval

Pa (qiymat birligi	Qda (talab miqdori, birlikhisobida)
100	1000 700
150	300
500

Bu jadvaldan ko'rinib turibdiki, tovaming (masalan, shakar) narxi 100 so'm bo'lganda 1000 kg sotildi, lining narxi 500 so'mga chiqib ketganda esa bor yo'g'i 300 kg sotildi. Talab hajmini tovar bahosiga qarab, o'zgarishini quyidagi talab chizig'i ham ko'rsatadi: 5-chizma. Talab chizig'i.


Таlab bahosi - xaridor shu tovarni xarid qilishga rozi bo'lib to'laydigan maksimal baho. Bu baho — bozor bahosi yoki muvozanat baho emas.


Bozordagi muvozanat baho — bu aniq turdagi va sifatdagi tovarni xarid qilingandagi baho. Talab bahosi daromad miqdori bilan o'lchanadi va : zga lay qoladi. Chunki xaridor undan ortiq haq to'lay olmaydi. Shuning uchu laqiqatan ham kishilar shu xildagi tovarni uning narxi past bo'lgan holda ::mn : bo'lgandagiga qaraganda ko'proq xarid qiladilar.


E. .to Pj>P2 bo'lganda talab hajmi Qj2ga mos keladi. Yoki baho qancha yuqi : bo'lsa, talab hajmi shuncha kamayadi. Tovarga bo'lgan talab hajmi uni: narxiga bog'liq bo'ladi. Lekin tovarni taklif qilish hajmi ham uning narx a bog'liq.
«’...lab hajmi o'zgardi» deganda, shu tovar narxining o'zgarishini ham tush..;iish lozim. Bunday holatda talab hajmini belgilovchi boshqa omillar
о zg, nagan, talab chizig'i D_y yoki D₂bo'ladi. Talab hajmini belgilovchi omillar : zl ishi bilan talab o'zgarganda, talab chizig'i D/ holatidan D2 holatiga
suri, _ii.


Talab qonuni. Baho bilan talab hajmi o'rtasida nisbiy va teskari bog'liqlik bor. Iqti.5 с lar bu teskari bog'liqlikni «talab qonuni», deb ataydilar. «Bu qonunning asosida nima yotadi?» savoliga javob topish uchun quyidagicha fikr
vui i mumkin:


I. Talab chizig'iga (5-chizma) qaralsa, yuqoridagi fikrning tasdig'i ko'rinadi. ham kishilar shu xildagi tovarni uning narxi past bo'lgan holda 'Igandagiga qaraganda ko'proq xarid qiladilar. Tste'molchilar uchun mi sotib olishga xalal beruvchi to'siq (baryer) hisoblanadi. Yuqori iol-chilarning xarid qilish uchun bo'lgan ishtiyoqini yo'qotadi. Past arid qilish uchun bo'lgan xohishini kuchaytiradi. Buni korxonalar 1< ar) mahsulotining tez sotilib ketishidan va talab qonuniga ishonch idan ko'rish mumkin. Savdoni arzon narxlarda tashkil etish kunlari ',ib qonuniga asoslanadi. Korxonalar o'zlarining ombordagi tovar 11 laming narxini oshirish yo'li bilan emas, balki kamaytirish yo'li bilan qisqartiradi.

II. Iste’molchilar har bir qo'shimcha mahsulotni uning narxi sharoitda oladilar. Chunki keyingi har bir dona mah d qilish iste'molchilarni kamroq qoniqtiradi. Boshqacha ida, buyumlarning pirovard foydaliligi darajasi yoki me’yori kamayib boradi.

III. Daromadning foydaliligi — tovarlar narxi nisbatan past xishilar o'zicha shu tovardan ko'proq xarid qilishi nda shu tovaming o'rnini bosadigan boshqa xil tovarlarni olishdan voz kechmaydi. Boshqacha qilib aytganda, maxsulot narxining kamayishi iste'molchining pul daromadlarini xarid qilish liradi. Shuning uchun xaridor shu mah-sulotdan ilgarigiga nisbatan ko'p miqdorda xarid qilish imkoniyatiga ega bo'ladi. Yuqoriroq narx esa aksincha natija beradi.


Bir-birining o'rnini almashtira oladigan tovarlar foydaliligi nisbatan baho past bo'lganda, kishilarda qimmat bo'lgan xuddi shunday tovarlar o'rniga arzon tovarlarni xarid qilish ishtiyoqi paydo bo'Iishidir. Iste'molchilar qimmat mahsulotlarni xarid qilish-ga moyil bo'lmaydi.