Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

 

Mavzuningmaqsadivavazifalari: ―Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslari 

‖o'qituvchisiningmetodiktayyorgarligideyilgandabizbuniilmiydunyoqarashasosidaf

anlarnio'qitishmetodikasiniumumiypedagogik-

psixologikvaijtimoiytayyorgarlikbilanuzviybog'lanishdatayyorlanishnitushunamiz. 

                     

3

Karimov I.A. Istiqlol va ma'naviyat. T., 1994 

---

6 

 

Bundaytayyorlanishvazifasiga 

―Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslari‖ 

fanisohasidamalumbilimvao'quvlarniegallashvabolalarnio'qitishorqalitarbiyalashni

o'zlashtirishikiradi.

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarinio'qitishmetodikasi” 

faniningob'ekti, predmeti, maqsadivavazifalari 

                     

4

«Ma'naviyat  va  ma'rifat  jamoatchilik  markazi  faoliyatini  yanada  takomillashtirish  va  samaradorligini  oshirish 

to'g'risida» O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni. T. 1996 yil sentyabr'. 

 

---

7 

 

Ma'naviyat (arabcha, ma'nolar majmui) so'zining lug'aviy ma'nosi juda keng 

bo'lib 

ma'nolarni 

jumladan 

―fanlarni 

bilish‖ 

demakdir. 

Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifaniningo'rganadiganob'ektiinsonlarning

davlatgajamiyatda,  bir-birlariga  bo'lgan  munosabatlaridan  iborat.  Milliy  istiqlol 

g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  kursining  maqsadi  o'quvchilarga  ularning 

psixologik  xususiyatlarini  hisobga  olgan  xolda  ma'naviy  bilimlar  tizimini 

berishdan  iboratdir.  Bu  bilimlar  tizimi  malum  usullar  (metodika)  orqali 

o'quvchilargae  tkaziladi.  ―Metodika‖  grekcha  so'z  bo'lib  ―metod‖  degani  ―yo'l‖ 

demakdir. 

«Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  fanini  o’qitish 

metodikasi»ijtimoiygumanitarfanlaritizimigakiruvchio'qitishmetodikasiningmusta

qilfantarmog'ibo'lib, 

jamiyattomonidanqo'yilgano'qitishmaqsadlarigamuvofiqMilliyistiqlolg`oyasivama

`naviyatasoslarinio'qitishqonuniyatlariniMilliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslari

nirivojiningmalumbosqichidatadbiqqiladi.O'qitishdayangimaqsadlarningqo'yilishi

Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarinio'qitishmazmuniningtubdano' 

zgarishigaolibkeldi. 

O'quvchilarigaMilliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifanisamaralita'limbe

rilishiuchunbo'lajako'qituvchiuchunishlabchiqarishMilliyistiqlolg`oyasivama`navi

yatasoslarinio'qitishmetodikasiegallab, chuquro'zlashtiribolmog'izarur. 

«Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi»ning 

predmeti quyidagilardan iborat: 

1.  Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  fanini  o'qitish  va  undan 

ko'zda  tutilgan  maqsadni  asoslash  (nima  uchun  Milliy  istiqlol  g`oyasi  va 

ma`naviyat asoslari o'qitiladi, o'rgatiladi). 

2.  «Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi» 

mazmunini ilmiy ishlab chiqish (nimani o'rgatish) bir tizimga keltirilgan bilimlar 

darajasini  o'quvchilarning  yosh  xususiyatlariga  mos  keladigan  qilib  qanday 

taqsimlansa, fan asoslarini o'rganishda izchillik ta'minlanadi, o'quv ishlariga o'quv 

mashg'ulotlari  beradigan  yuklama  bartaraf  qilinadi,  ta'limning  mazmuni 

---

8 

 

o'quvchilarning aniq bilim va bilish imkoniyatlariga mos keladi. 

3.  O'qitish  metodlarini  ilmiy  ishlab  chiqish  (qanday  o'qitish  kerak,  ya'ni, 

o'quvchilar  xozirgi  kunda  zarur  bo'lgan  ijtimoiy-gumanitar  bilimlarni,  malaka, 

ko'nikmalarni  va  aqliy  faoliyat  qobiliyatlarini  egallab  olishlari)  uchun  o'quv 

ishlari metodikasi qanday bo'lishi kerak? 

4.  O'qitish  vositalari  -  darsliklar,  didaktik  materiallar,  ko'rsatmali, 

qo'llanmalar va o'quv-texnik vositalaridan foydalanish (nima yordamida o'qitish). 

5.  Ta'limni tashkil qilishni ilmiy ishlab chiqish (darsni va ta'limning darsdan 

tashqari shakllarini tashkil etish). 

O'qitishning  maqsadi  mazmuni  metodlari  vositalari  va  shakllari  metodik 

jihatlarining  asosiy  tarkiblari  murakkab  bo'lib,  ularni  belgilash  o'qituvchi 

mahoratiga  bog'liqdir.  Bu  jarayon  amaliy  imkoniyatlar  bilan  kengroq  bog'lansa, 

ko'proq samara berishi mumkin. 

«Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  fanini  o’qitish  metodikasi» 

boshqa  fanlar,  eng  avvalo,  Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  faniga 

yaqin bo'lgan milliy istiqlol g'oyasi va mafkurasi, tarix, shaxs va jamiyat, falsafa, 

siyosatshunoslik  fanlari  ijtimoiy-gumanitar  fanlarga  o'xshab  dialektikaning 

umumiy 

qonuniyatlariga, 

bilish 

nazariyasiga 

va 

umum 

e'tirof 

etgan 

metodologiyaga tayanadi. 

O'qitishda predmetlararo bog'lanishni to'g'ri amalga oshirish uchun o'qituvchi 

buni hisobga olishi juda muximdir. 

Ilmiy  -  tadqiqot  metodlari  -bu  qonuniy  bog'lanishlarni,  munosabatlarni, 

aloqalarni  o'rnatish  va  ilmiy  nazariyalarni  tuzish  maqsadida  ilmiy  axborotlarni 

olish usullaridir. 

Kuzatish,  tajriba,  maktab  hujjatlari  bilan  tanishtirish,  o'quvchilar  ishlarini 

o'rganish,  suhbat  va  so'rovnomalar  o'tkazish  ilmiy-pedagogik  tadqiqot  metodlari 

jumlasiga kiradi. 

―«Milliy  istiqlol g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  fanini  o’qitish  metodikasi»‖ 

ta'lim jarayoni bilan bog'liq bo'lgan quyidagi uch savolga javob beradi: 

1. 

Nima uchun ma'naviyatni o'rganish kerak? 

---

9 

 

2. 

Ma'naviyatdan nimalarni o'rganish kerak? 

3. 

Ma'naviyatni kanday tushunish kerak? 

―Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari‖ o'zining tuzilish xususiyatiga 

ko'ra shartli ravishda uch bo'limga bo'linadi. 

1. 

Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifaninio'qitishningumumiymetodika

si. 

Bu  bo'limda,    Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslarini  fanining 

maqsadi,  mazmuni,  metodologiyasi  shakli,  metodlari  va  vositalarining  metodik 

tizimi  pedagogika,  psixologik  qonunlari  hamda  didaktik  tamoyillar  asosida  ochib 

beriladi. 

2. 

Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifaninio'qitishningyaxlitvaaniqmet

odikasi. 

Bu bo'limda Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini o'qitish umumiy 

metodikasining  qonun  va  qoidalarini  aniq  mavzu  materiallariga  tadbiq  qilish 

yo'llari ko'rsatiladi. 

3. 

Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  fanini  o'qitishning  maxsus 

metodikasi. 

Bu bo'lim ikki qismdan iborat: 

Metodikaning umumiy masalalari. 

Metodikaning xususiy masalalari. 

Bugungi  kunda  oliy  ta'lim  muassasalarida  Milliy  istiqlol  g`oyasi  va 

ma`naviyat  asoslarini  o'qitish  metodikasini  talabalarga  o'rgatishda  pedagogik 

texnologiya,  axborot  texnologiyalari  yutuqlaridan  shuniningdek  turli  xil 

metodlardan foydalanilmoqda. 

Jumladan  kuzatish  metodi  —  odatdagi  sharoitda  kuzatish  natijalarini 

tegishlicha qayd qilish bilan pedagogik jarayonni bevosita maqsadga yo'naltirilgan 

xolda idrok qilishdan iborat. 

Kuzatish aniq  maqsadni ko'zlagan  reja  asosida uzoq va  yaqin vaqt oralig'ida 

davom etadi. Kuzatish tutash yoki tanlanma bo'lishi mumkin. 

---

10 

 

Tutash kuzatishda kengroq olingan hodisa (masalan, Milliy istiqlol g`oyasi va 

ma`naviyat  asoslari  darslarida  o'quvchilarning  bilish  faoliyatlari)  tanlanma 

kuzatishda  kichik-kichik  hajmdagi  hodisalar  (masalan,  Milliy  istiqlol  g`oyasi  va 

ma`naviyat asoslari darslarida o'quvchilarning mustaqil ishlari) kuzatiladi. 

Tajriba  —  bu  ham  kuzatish  hisoblanib,  maxsus  tashkil  qilingan,  tadqiqotchi 

tomonidan  nazorat  qilib  turiladigan  va  tizimli  ravishda  o'zgartirib  turiladigan 

sharoitda o'tkaziladi. 

Tajriba  natijalarini  tahlil  qilish  taqqoslash  metodi  bilan  o'tkaziladi.Milliy 

istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslarini  o'qitish  metodikasida  suxbat  metodidan 

ham foydalanishi mumkin. 

Kursning  maqsad  va  vazifalarini  yaqqol  aniqlash,  uning  nazariy  asoslari  va 

tamoyillarini  ishlab  chiqish,  ishchi  faraz  tuzish,  «Milliy  istiqlol  g`oyasi  va 

ma`naviyat  asoslari  fanini  o’qitish  metodikasi»ning  shakllanishida  asosiy 

mezonlar hisoblanadi. 

«Milliy  istiqlol  g`oyasi  va  ma`naviyat  asoslari  fanini  o’qitish  metodikasi» 

hozirgi  zamon  ta'lim  jarayonida  katta  o'rin  tutib,  eng  avvalo  talaba  o'kuvchilarni 

umumiy tizimda o'qitish va tarbiyalash vazifasini qo'yadi. 

Umumiy metodika maktab o'qituvchisi yoki kasb-xunar kollejida o'qitishning 

mazmunini  va  tizimliligini  aks  ettiradi,  har  bir  bo'limni  o'qitishning  o'ziga  xos 

xususiy metodlarini o'rgatadi. 

Xususiy metodika Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini o'qitishning 

asoslangan metodlarini va o'qitish formalarini, shuningdek o'quv faoliyatini tashkil 

qilish  yo'llarini  ko'rsatadi.  Ma'lumki  o'qitish  tarbiyalash  bilan  o'zaro  mustahkam 

bog'liqdir.Ushbu metodika o'qitishni tarbiyalash bilan qo'shib olib borish yo'llarini 

o'rgatadi.