Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti iqtisodiy ta

Download 0,72 Mb.

bet	9/9
Sana	18.01.2017
Hajmi	0,72 Mb.
	#564

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2006 yil	2007 yil
%
Zanjir korxonalarining birgalikdagi sotuvi	16024$	17684$	+10
Ishlab chiqarishdan olingan foyda	736$	840$	+13
Sof foyda	390$	400$	+3
1 ta aksiyadan olingan foyda	1,46$	1,51$	+3
Foizlar, soliqlar va amortizatsiya saqlashdan oldingi foyda	802$	860$	+7

Manba: Jadval muallif tomonidan http://www.bankreferatov.ru/db/M/3A1D47520165B543C32575190051293AKursovayarabota - “Krupneyshiegostinichniyesepi” (16 - bet) ma’lumoti asosida tuzgan.

Bu jadvalda barcha ko’rsatkichlarning o’sishi ko’rinayapti. Bundan ko’rinadiki Marriott mehmonxona zanjiri inqirozgacha hech shubhasiz rivojlanayotgani ma’lum. Yana bir narsasiga e’tibor qaratish lozimki mehmonxona zanjiri faqat bitta mehmonnavozlik bilan foyda olishga cheklanmasdan birjalarda qatnashishi, ishlab chiqarish, eskirgan barcha asbob – uskuna, jihoz va mebellarni qayta yangilash yoki sotishi va boshqalarni aytish lozimdir. Bu yerda diversifikatsiyaning to’g’ri yo’lga qo’yilganligi va integratsiyaning vertikal va gorizontal hodisasini uchratish mumkin. Albatta bizning mutaxassislar bunday tajribalarni o’rganib, iloji boricha eng tez yo’llar bilan o’zimizda tatbiq etishlari shart.

Zanjir korxona va xonalar fondining o’sish va kamayish dinamikasi

2.3 – jadval

Marka	Korxonalar soni (2006)	Korxonalar soni (2007)	Xonalar soni (2006)	Xonalar soni (2007)
Marriott Hmehmonxonas and Suites	19	36	134,600	140,700
Ritz Carlton	35	36	11,800	11,900
Renaissaance Hmehmonxonas and Resorts	83	96	32,800	37,300
Residents Inn	294	324	35,000	38,800
Courtyard	415	471	57,900	67,000
Fairfield Inn	376	414	35,700	39,000
Towne Plase Suites	17	61	1,700	6,100
SpringHill Suites	17	34	1,700	3,400
Marriott Vacation Club Int.	37	43	3,900	4,600
Boshqa markalar	61	33	13,200	7,100
Jami ko’rsatgichlar	1354	1548	328,300	355,900

Manba: http://www.bankreferatov.ru/db/M/3A1D47520165B543C32575190051293AKursovayarabota - “Krupneyshiegostinichnыesepi” (17 – bet). Jadval muallif tomonidan o’zgartirilgan.

Yuqoridagi jadvalda esa Marriott mehmonxona zanjirI nomi ostida ishlaydigan zanjirlarning ko’rsatkichlaridir.

Marriott Hotels and Suites – guruhi bir yil ichida qariiy 2 baravarga mehmonxonalar sonini ko’paytirishga erishgan, lekin xonalar soniga e’tibor beradigan bo’lsak 4100 taga oshganligi ko’rinib turibdi. Bu kichik mehmonxonalarning ko’payganligini bildiradi.

Keyingi Ritz Carlton mehmonxona zanjirini ko’radigan bo’lsak bu mehmonxona atigi bir yilda bitta mehmonxonaning ko’paytirilganini ko’rishimiz mumkin. Bundan sabab talab yetarlicha emasligi deb o’ylayman.

Renaissaance Hmehmonxonas and Resorts – guruhi ancha yaxshiroq ko’rsatkichga erishgani ko’rinib turibdi. Bir yilda 13 ta mehmonxona ko’paytirgani ma’lum. Xonalar soni esa 4500 ga oshgani ma’lum. O’rtacha olganda har bir ko’paytirilgan mehmonxona 110 xonaliligi ma’lum.

Residents Inn – Bu mehmonxona zanjirI esa mijozlarning talab oshishi natijasida bir yilda 30 ta mehmonxonaga ortgani, xonalar soni esa 3800 taga oshgani ma’lum.

Shunday qilib barcha brenddagi mehmonxonalar o’zlarining faoliyatlarini kenglashtirishga harakat qilganlari ma’lum. Bozorda talabning oshishi bilan taklif ham oshishi turgan gap.

Bitta xonaning bir kundagi o’rtacha narxi, foydasi va bandligi ko’rsatgichlari

2.4 - jadval

	Korxonalar soni		Xonalar soni
	2006 yilga nisbatan	2007 yil Dekabr	2006 yilga nisbatan	2007 yil Dekabr
Marriott, resorts and Suites
Bandlik	- 0.1%	77.5%	-2.1%	73.8%
O’rtach kunlik tariff	+3.9%	$ 140.86	+2.3%	$132.51
Xonadan olingan foydasolishtirmasi	+3.9%	$109.22	-0.5%	$97.79
Ritz Carlton
Bandlik	+3.4%	77.8%	-2.9%	75.4%
O’rtach kunlik tariff	+5.5%	$219.37	+4.1%	$201.51
Xonadan olingan foydasolishtirmasi	$170.67	+10.3%	$151.94		+8.3%

Renaissance Hmehmonxonas and Resorts
Bandlik	+0.5%	70.8%	+0.8%	68.7%
O’rtach kunlik tariff	+2.1%	$132.09	+7.1%	$130.59
Xonadan olingan foydasolishtirmasi	+2.9%	$93.54	+8.3%	$89.72
Residents Inn
Bandlik	-0.1%	83%	-1.6%	79%
O’rtach kunlik tariff	+0.9%	$99.03	+4.2%	$98.44
Xonadan olingan foydasolishtirmasi	+0.8%	$82.23	+2.2%	$77.77
Courtyard
Bandlik	-0.1%	79.3%	-4.4%	73.2%
O’rtach kunlik tariff	+2.8%	$91.48	+2.7%	$89.65
Xonadan olingan foydasolishtirmasi	+2.7%	$72.53	-3.2%	$65.62
Fairfield Inn
Bandlik	-2.2%	71%	-3.7%	68.7%
O’rtach kunlik tariff	+3.3%	$58.87	+3.0%	$59.15
Xonadan olingan foydasolishtirmasi	+0.1%	$41.80	-2.3%	$40.64

Manba: Jadval muallif tomonidanhttp://www.bankreferatov.ru/db/M/3A1D47520165B543C32575190051293AKursovayarabota - “Krupneyshiegostinichniyesepi” (17 - 18 - bet) ma’lumoti asosida tuzgan.

Marriott Hmehmonxonas, Resorts and Suites – Bu brend komponiyaning asosiylaridan biri hisoblanib, 1957 yilda sotib olingan birinchi mehmonxona hisoblanadi.

Bu birlashma ichiga kirgan mehmonxonalar (482 ta mehmonxona) kompleks mehmonxona xizmatlarini taklif qilishadi: yuqori darajadagi va xilma – xil xizmatlar, jumladan bir nechta restoranlar, yaxshi jihozlangan sog’lomlashtirish maskanlari, basseynlar, bizness – markazlar, konferens zallar va boshqalar kiradi.

The Ritz-Carlton Hmehmonxona Company –63 ta mehmonxonasi bor. Oliy darajadagi kurortlarni o’zida mujassam etgan.

Renaissance – Bu mehmonxona guruh ish yuzasidan bo’lgan korporativ mehmonlarga xizmat ko’rsatadi. Bu guruh mehmonxonalari dunyoning 60 dan ortiq mamlakatlarida mavjuddir.

New World – Osiyoning – Tinch okeani davlatlarida asosan joylashgan mehmonxona zanjirI bo’lib uning asosiy xizmatlari ishbilarmonlar uchun mo’ljallangan.

Marriott Executive Apartments – Mehmonxonalar xizmatida yangicha yo’nalish hisoblanadi. Bu guruh mehmonxonalar biro y va undan ko’p yashaydigan mehmonxonalar uchun apartament tipidagi mehmonxonalardir. Ko’p yashaydigan mehmonlar uchun o’z uyidek yashash qulayligini taklif etishadi. Hozirgi kunda faqat Vengriya, Gong –Kong va Shanxay shaharlarida uchraydi.

Courtyard by Marriott – Bu mehmonxona zanjirI cheklangan xizmatlarni ko’rsatadi. Faqat AQSH va Kanada davlatlarida uchraydi. 5oo ga yaqin mehmonxonalari mavjud.

TownePlace suites by Marriott – O’rta darajadagi uzoq muddatga mo’ljallannadigan mehmonxona zanjirI hisoblanadi. Faqat AQSHda uchraydi. Hozirgi kunda 189 ta mehmonxonasi mavjud.

Ramada international –Marriott mehmonxona zanjirbu markani 2004 yil sotib yuboradi.

Fairfield Inn by Marriott – Mmehmonxonalar zanjiri. Butun dunyo bo’ylab 570 dan ortiq mmehmonxonalari tarqalgan. Arzon narxdagi mmehmonxonalardir.

SpringHill Suites by Marriott – Xizmat o’rta darajadan ortiqroq. Bu mehmonxona zanjirI ayollar va oilalar orasida juda mashhur. Oddiy mehmonxonalar xonalaridan 25% ga ortiqroqdir. Dunyo bo’ylab 153 mehmonxonasi tarqalgan.

Marriott Vacation Club International – Dam olish bo’yicha eng katta mehmonxona zanjirI hisoblanadi. 55 ta kurortlar o’z ichiga oladi.

Marriot Conference Centers –20 dan ortiq konferens – zallari mavjud.

2.2. “Holiday INN” mehmonxona zanjiri

Bu mehmonxona zanjirI bilan bog’liq barcha sabablar 1952 yilda boshlandi. Kemmonson Uilson o’z oilasi bilan mashinasi orqali sayohat qilga edi. Qaysidir vaqtga kelib mmehmonxona xizmatlari yuragiga urgandi. Shunda u standartni yaratish fikriga keldi. Shunda u bir yil davomida eng yaxshi dizynerlarni ishga olib o’z g’oyalarni ro’yobga chiqardi. Kelajakdagi mehmonxona zanjirI imperiyasi nomi tasodifan kelib chiqdi. 1942 yilda olingan kino nomidan kelib olingan.

Rasmiy ravishdagi birinchi mehmonxona 1953 yil Tennesi shtati Memfis shahrining Summer Avenyusida ochildi. Mijozlarning so’zsiz ko’payishi natijasida yana 3 ta mehmonxona Memfisning eng katta yo’llarida qurildi. “Qamrab olish” taktikasi ya’ni shaharni barcha tomondan mehmonxonalar qurish bilan o’rash taktikasini qo’lagan “Holiday Inn” juda yaxshi muvaffaqiyatlar bilan oldinga yo’l oldi.

Uilson o’z xotiniga shunday degan: “Men butun davlat bo’yicha 400 ta mehmonxona quraman”. 20 yildan keyin uning rasmi “TIME” jurnalining yuzini bezadi. O’sha paytda Uilson mehmonxona zanjiri butun dunyo bo’ylab 1405 ta mehmonxonaga egalik qilar edi. 1995 yilda bu ko’rsatkich 2000 ga, 2008 yilda 2200 dan ortiq, hozirgi kunda esa 2500 tadan ortiq. 80 – yillarda “Holiday Inn” dunyoning transmilliy gigantiga aylandi. O’sha vaqtda “amerika mmehmonxonalari” o’zining asosiy mazmunini yo’qotdi. Ko’p qavatli katta mehmonxonalar bunday mmehmonxonalarni bozordan siqib chiqardi. Eng asosiy zarba kompyutelrlashtirilgan bronlash“Holydex” tizimining paydo bo’lishidir. 1980 yil Uilson Kemmonson direktorlar kengashi olib tashlanib, Britaniyaning piva konserni “Basso” ga sotildi. Shu bilan Yevropa bozorida intensive rivojlanish boshlandi. Hozirgi kunda 2500 ta mehmonxonadan 1000 ga yaqini dunyoning 90 ta davlatida va shundan 500 ga yaqini Yevropada joylashgan.

Holiday Inn Hmehmonxonas & Resorts – mehmonxona zanjirining eng ko’p tarqalgan brendi hisoblanadi. Bu guruhdagi mehmonxonalar shahar va ishlab chiqarishi bo’lmagan shaharlarda joylashgan ya’ni, dengiz yoki ko’llar yaqinida, tog’ yoki o’rmonlarda joylashgan. Ular dam olish uchun barcha kerakli narsalar ( basseyn, sauna, tennis kortlari va har xil sport komplekslari ba b.q. ) bilan to’ldirilgan.

Holiday Inn Garden Court Hmehmonxonas – bu guruhdagi mehmonxonalar iqtisodiy klassdagi mehmonxonalar bo’lib, asosan aeroportlar yaqinida, katta savdo va biznes markazlarda joylashgan.

Holiday Inn Express Hmehmonxonas – Bu mehmonxonalar esa appartament darajasidagi mehmonxonalardir.

Holiday Inn Select Hmehmonxonas – Mehmonxonalar to’liq xizmatlarni o’z ichiga olgan ishbilarmon mehmonlar uchun mehmonxona zanjiridir. Asosan eng yaxshi qulayliklarni talab qiladigan biznesmenlar uchun.

Bass Hmehmonxonas & Resorts – Bu mehmonxona zanjiri yana 3 ta markalarga egalik qiladi: Inter – Continental Hmehmonxona and Resorts, Crowne Plaza Hmehmonxonas and Resorts va Staybridge Suites.

2.3. “Hilton Hotels Corporation”va “Forte Hotels Group”mehmonxona zanjirlari.

Eng eski mehmonxona zanjirilaridan biri bo’lgan “Hilton Hotels” 1919 yilda asos solingan.1946 yilda nomi “Hilton Hotels Corporation” ga o’zgartirildi. 2010 – yil ma’lumotiga ko’ra 3600 ta mehmonxona 600 mingdan ortiq xonalarni 81 ta davlatda joylashgan ma’lum. Bu kompaniya Hilton Hotels & Resorts, Conrad Hotels, Doubletree, Embassy Suites Hotels, Hampton Inn, Hampton Inn & Suites, Hilton Garden Inn, Hilton Grand Vacations Company, Homewood Suites by Hilton, Home 2 Suites by Hilton va The Waldorf - Astoria Collection guruhlariga egalik qiladi. Kompaniya uchun eng asosiy qiziqish bu AQSHning boylari ya’ni “mingtaliklar” deb ataydiganlar uchun eng yaxshi mehmonxonalarni qurish edi.

Dunyodagi eng mashhur mehmonxona – Waldorf Astoria. 47 qavatli, 1508 ta xonali luks toifadagi mehmonxona. 20 – yillarda Nyu York markazida qurilgan. U yerda har doim dunyoning eng mashhur insonlarini uchratish mumkin. Haliham ko’rsatkichlari ijobiyni ko’rsatib turadi. Mehmonxonada mashhur Peacock Alley, Bull and Bear Steakhouse va Oscar's Brasserie restoranlari joylashgan.

Yana boshqa gigant mehmonxona gigantlari quyidagilar: “Hilton New York and Towers”(47 li qavatli 1990 ta xonasi mavjud), Hilton Hawaiian Village (kattaligi bo’yicha dunyodagi 14 – mehmonxona, 3386 ta xonasi va 7 ta minoradan iborat), Hilton San Francisco & Towers (1908 ta xona, 2 ta minoradan tashkil topgan), Hilton Chicago & Towers (1544 ta xona, 3 restorandan iborat) va boshqalar.

Hilton – AQSHning eng mashhur mehmonxona brendi bo’lib, bu mehmonxona zanjiri to’liq xizmatlarni ko’rsatadigan 540 dan ortiq mehmonxonalarni o’z ichiga oladi. Bu mehmonxonalar mijozlari boy va ishbilarmonlardir. Ular uchun eksklyuziv xizmatlar ko’rsatiladi. Bu marka savdo – sotiq innovatsion texnologiyalari soni bo’yicha dunyoda birinchi o’rinni egallaydi.

Hilton Garden Inn – O’z ichiga 450 dan ortiq mehmonxonalarni oladi. Korporatsiyaniya rivojlanishning yangi yo’nalishlaridn biridir. O’rta darajadagi eng tez rivojlanayotgan segment ya’ni o’rta hol odamlar uchun yo’naltirilgan. U quyidagi formula asosida ish olib boradi: “to’rt yulduzli mehmonxonalar uch yulduzli mehmonxonalar narxida”.

Doubletree – 220 dan ortiq mehmonxonali mehmonxona zanjiri. O’rta darajadagi nostandartli mehmonxonalar.

Embassy Suites – 208 tadan ortiq mehmonxonalari mavjud. Bu mehmonxona zanjiri birinchi bo’lib 2 xonali apartamentlarni taklif qilishgan.

Homewood Suites By Hilton – 242 mehmonxona va 135 tasi keygayish arafasida. Uzoq vaqtga qoladigan ishbilarmon mehmonlar va turistlar uchun. Xonalarda barcha apartamentlar va ovqat pishirish uchun mo’ljallangan oshxonasi mavjud.

Hampton Inn & Suites – 1700 dan ortiq mehmonxonalari mavjud. Bu mehmonxona zanjirI maxsus bozorni o’rganib chiqgandan keyin ochilgandir.

Forte Hotels Group mehmonxona zanjiri.

Buyuk Britaniyaning va Yevropaning eng yaxshi mehmonxona zanjiridan biri. (dunyoning 60 dan ortiq mehmonxonalarida 500 dan ortiq mehmonxonalari mavjud). Bir necha yillar oldin Granada Group Pic ulkan operatoriga egalik qilar edi. 1996 yilga kelib bankrotlikka uchrab barcha brendlarni sotishni boshladi.

1995 yil “Le Meridien” kompaniyasiga egalik qilishni boshladi. Bu bilan kompaniya uchun Osiyo – Tinch okeani regioni bozoriga yo’l ochhildi.

LE MERIDIEN HOTELS & RESORTS – 130 ta luks mehmonxonalari dunyoning eng katta, kurort zonali 60 dan ortiq davlatlarda joylashgan. Le Meridien arxitekturasi Yevropa stili bo’yicha qurilgan. 2005 yilda Starwood Hmehmonxonas and Resorts Worldwide kompaniyasi tomonidan sotib olingan.Dunyoning eng yaxshi 100 ta mehmonxonalari o’rtasida shu guruh mehmonxonalari ko’pchiligi kiradi.

2.4. Starwood Hotels and Resorts Worldwide mehmonxona zanjiri.

Starwood Hmehmonxonas and Resorts Worldwide – xususiylashtirilgan bo’lib,mehmonnavozlik va menejmentga asoslangan kompaniyadir. Starwood Hmehmonxonas and Resorts Worldwide kompaniyasi dunyodagi eng katta mehmonxonalar kompaniyasi hisoblanadi. Bu kompaniya tarkibiga to’qqiz ta xususiylashtirilgan brendlari mavjud. Shu to’qqizta kompaniya orqali xusuiylash, faoliyatlar olib borish, franshizalash va boshqarish, kurort va spalar xizmatini, xonalarni ijaraga berish va barcha turizm bilan bog’liq xizmatlarni ko’rsatadi. 1969 yil REIT nomi bilan tashkil etilib 1980 yilda korporatsiyaga aylandi. - 2009 yil 31 dekabr ma’lumotiga ko’ra Starwood Hmehmonxonas and Resorts Worldwide kompaniyasi tarkibidagi xususiylashtirilgan, boshqariladigan va franshizalangan obyektlar soni 992 taga yetgan va ish bilan 145000 kishi ta’minlangandir.

Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasi soliqlar imtiyoziga ega bo’lish uchun Starwood Capital investitsiya kompaniyasi tomonidan yaratilgandir. O’sha vaqtda kompaniya Starwood Lodging nomi bilan mashhurdir ya’ni (Starwood ijara berish kompaniyasi). Boshida Starwood kompaniyasi AQSHning shimolidagi bir qancha har xil mehmonxonalarni xususiylashtirdi. Keyinchalik 1994 yil Yaponiyaning Aoki Corporation korporatsiyasidan The Westin Hmehmonxona kompaniyasini sotib oldi. 1998 yilda Starwood ITT Sheraton kompaniyasining Sheraton, Four points by Sheraton and The Luxury Collection brendalarini o’zlashtirdi.1999 yil Starwood “W Hotels” brendini yaratdi.Bu brendning yuqori darajadagi mehmonxonalari asosan biznesmen sayohatchilar uchun qurildi.

2012-yilga borib bunday brenddagi mehmonxonalar 500 taga yetishini ma’lum qilgan.2005- yilda Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasi tomonidan sotib oligan “Le Meridien” mehmonxona zanjiri Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasining Yevropa bozoriga bemalol faoliyat yuritishini ta’minladi.

Endi Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasining quyidagi brendlari mavjud:

Westin Hotels – Bu Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasining eng katta yuqori darajadagi mehmonxona va kurortlaridir. Bu brend Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasi tomonidan 1994 yil sotib olingan bo’lib, eng eski brendlardan biri hisoblanadi. 1930 yilda tashkil topgan.

Sheraton - Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasining eng asosiy mehmonxona zanjiri bo’lib hisoblanadi. 1937 yilda ish boshlagan bo’lib 1998 yilda Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasi tomonidan sotib olingan. Sheraton mehmonxona zanjiri mehmonxonalari luks darajadagi mehmonxonalardir.

Four Points by Sheraton –ITT Sheraton tomonidan tashkil etilgan o’rta darajadagi mehmonxonalar bo’lib hisoblanadi. Boshida bu brend “Inn” nomi bilan tashkil etilib keyinchalik esa, Sheraton nomiga o’xshatilib Four Points by Sheraton deb nomlandi. Bu brend Starwood Hmehmonxonas and Resorts Worldwide kompaniyasi tomonidan 1998 yilda o’zlashtirildi.

The Luxury Collection – ITT Sheraton tomonidan 1994 yil CIGA (Compagnia Italiana Grandi Alberghi, yoki Italian Grand Hmehmonxonas Company) Italiya mehmonxona zanjirini sotib olinishidan keyin vujudga keldi.Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasi Sheratonni sotib olgandan keyin bu brenddagi mehmonxonalar katta e’tibor berishni boshladi. Bu brenddagi mehmonxonalar oldingi faoliyati vaqtidagi belgisi St.Mark avliyosining 4 ta oti edi. Hozirgi kunda har bir mehmonxona o’zi xohlagan belgini ishlatish huquqiga ega bo’ldi.

W Hotels - Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasining eng dabdabali butik darajasidagi mehmonxonalar brendi hisoblanadi. 1998 yil birinchi “W Hmehmonxonas” mehmonxonasi New Yorkda ochildi. Keyinchalik esa xalqaro mehmonxonalari Meksika, Seul, va Istanbulda ochildi. Yevropada birinchi mehmonxonasi Ispaniyaning Barselona shahrida “W Barcelona” nomi bilan ochildi. 2010 yilda Holywoodda, Texas, Taipei, Taivan, Bali, Koh Samui shaharlarida ochilgan. Yaqinda 2011 yil 14 fevralda Marokash, Guanjou, Bankok, Parij, Afina, Sankt – Peterburg va Londonda shaharlarida keying mehmonxonalari ochildi. Kelajakda 2012 yil Singapur, Milan, Ommon, Abu Dabi 2013 yil Santa Fe da, 2016 yil Qohirada qurish rejalashtirilgan. Verbier shahridagi mehmonxonasi esa 2012 yilda va 2014 yil Riveyra shahridagi mehmonxonasa kengaytirilishga rejalashtirilgan.

St. Regis – eng asosiy luks darajasidagi brendlaridan biri. 1999 yilda tashkil etilgan. Bu nom Nyu Yorkda 1904 yil eng yetakchi mehmonxonalar nomi bilan ataldi. John Jacob Astor IV tomonidan qurilgan, u yana Astoria mehmonxonasini (hozirgi nomi Waldorf - Astoria) va u mashhur Titanik kemasida bo’lib dunyodan o’tgan.

Le Méridien – 1972 yilda Air France aeroport kompaniyasi tomonidan tashkil etilgan bo’lib 2005 yilda Starwood Hotels and Resorts Worldwide kompaniyasiga sotilgan. Dunyo bo’yicha 130 dan ortiq mehmonxonalari bo’lib, birinchimehmonxona Fransiyada Le Méridien Etoile nomi bilan ochilgan.

Aloft – O’rta darajadagi mehmonxonalar bo’lib 2005 yilda tashkil etilgan.

Element by Westin – 2006 yilda birinchi mehmonxona Leksington shahrida ochildi. Bunday mehmonxonalar tabiatan toza, ekologik mehmonxonalar bo’lib hozir bunday mehmonxonalarga talab ko’paymoqda.

II bob bo’yicha xulosalar

Ba’zi bir mehmonxona zanjirlarini o’rganib chiqqan holda quyidagi rasmlarni ko’rish mumkin:

Manba: Diagramma muallif tomonidan tuzilgan (2009 yil ma’lumoti) 2.1. - rasm

Yuqoridagi diagrammada o’rganib chiqilgan mehmonxona zanjirlarining tarkibiga kiruvchi mehmonxonalar soni bo’yicha tuzildi. Shunday ko’rishda kichik sonlarga o’xshaydi. Lekin bunday sonlar masshtabini olsak buncha mehmonxonalarni bir joyda jamlasak bitta shahar yetmay qolishi mumkin. O’zbekiston bilan solishtiradigan bo’lsak Butun O’zbekistonda buncha mehmonxonalarning o’zi yo’q. Bir tomondan O’zbekiston buncha mehmonxonalargaehtiyoj sezmaydi. Chunki talab ko’p bo’lmagan joyda taklifning ham ko’p bo’lishi kuzatilmaydi. Lekin O’zbekiston mehmonxonalari qimmat narx orqali narxiga yetarlicha xizmat ko’rsatmaydi. Shuning uchun O’zbekiston turizm bozori arzon lekin yaxshi xizmat ko’rsatadigan mehmonxonalarga muhtoj. Shu asnoda bunday mehmonxona zanjirlari o’zlarining asosan o’rta darajadagi mehmonxonalarini bizda tashkil etishlariga imkoniyatini yaratish zarur.

Mehmonxona zanjirlari tarkibiga kiruvchi mehmonxonalarning xonalar soni

Manba: Diagramma muallif tomonidan tuzilgan 2.2 - rasm

III bob. O’zbekistondagi mehmonxona zanjirlari va ularning tahlili.

3.1. O’zbekistondagi mehmonxona zanjirlari va ularni rivojlantirish potensiallari.

O’zbekistonda faqat Toshkent shahrida dunyo mehmonxona zanjirlari tarmoqlari mavjud.Bularga AQSHning mashhur “Intercontinental hotelGroups” mehmonxona zanjirining “Intercontinental” mehmonxonasi.

“Intercontinental” mehmonxonazanjirlari.

Jahonturizmbozoridakattaahamiyatgaegabo’lganmehmonxonalardanbiri “Intercontinental” mehmonxonalarzanjirlaridir. “Intercontinental- Tashkent” mehmonxonasiO’zbekistondagiyagonabeshyulduzlimehmonxonadir. Uningxususiyatlariquydagicha:

Joylashuvi: 5 yulduzlimehmonxona 1997 yildaochilgan. O’zbekistonMilliybanki, Savdomarkazivatelekomunikasiyamarkaziyrayonatrofidajoylashgan. XalqaroAeroportgachabo’lganmasofa: mashinada 20 minut (10 km), markazgachabo’lganmasofaesa5 km.

Aeroport – mehmonxonavaMehmonxona- Aeroportmasofadagiyo’lxaqi 20 AQSHdollarbuyurtmagaasosanmehmonxonalimuzinxizmatinitashkiletishmumkin.

Xizmatlar: 232 mehmonkutadiganxonasimavjudbo’libulardaindividualsistemadagikondisionerlarulagan.

Bulardan:

52 standart (oddiy) xonalar;
160 tayaxshiroqnomerlar (ulardan 54 tasi 2 taalohidakrovatlaribilan);
15 takichiklyukslar;
2 takattalyuks;
2 tavitsaprezidentlyuksi;
1 taprezidenlyuks.

Hammaxonalardaxalqaroliniyalargaulangan 3 tatelefon, 38 tatelevizionkanallar, minibar, seyf, shoxonakrovatmavjud. Shuningdekxonalartutunlidetektorvayong’inpaytidaavtomatiksuvpurkagichbilanjixozlangan. Hammavannaxonalardaxalat, tapochka, dushvafenbor.

220 volt 50 TS

mahalliyvaqt: Grinvichbo’yicha 5 soat

2 tarestorandaxalqarovao’rtayerdengizioshxonalaritaklifetiladi.

Bar “Render Vous”

BiznesMarkazhammazaruriyvositalargaega- elektoronpochta, internetvasekretarxizmati, avialiniyaxizmati, pulalmashtirishshaxobchasibor.

Fitnesklubquyidagilarnio’zichigaoladi: isitiladiganyopiqbasseyn, sauna, turkchaparxona, solyari, massajxonasi, go’zalliksalonivasartaroshxona.

Konferensiyazalixizmatlari: Shahardagiengkattabanketzalibo’lib, 650 kishinisig’diradi. Xalqarostandartlargamuvofiqsinxrontarjimaxizmatlaribilanjixozlanganmajlislaruchun 4 taxona(board meetings)bilanbirgabarchazaruriyvositalarbilanjixozlangan.

Umumanolgandabugungikundauchrashuvxonalaribilanbirga, mehmonxonada 246 taxonabo’lib, harbiridatelevizor, kondisionerlarbor. 650 kishigamo’ljallangan 7 takonferenszallari, sog’lomlashtirishxonalari, go’zalliksaloni, Meksika, Italiyavaxalqaromiqyosidagi 3 tarestoran, hamdamehmonxonaYaponbog’ivako’lbilantutashibjudachiroyliko’rinishimehmonlarnio’zigayanadatortadivapotensialturistlarnijalbetadi.

Standart (oddiy) xona: Buzamonaviy, qulayshohonakrovatmavjudbo’lganochrangbilanbezalganxona. Shuningdekxonadaishlashuchunqo’shimchastolvadamolishuchunkreslolarmavjud. Bu ½ shaxslarnijoylashtirishuchunmo’ljallanganoddiyxonalardir. Xonalarchekuvchilarvachekmaydiganlaruchunmo’ljallanganqavatlardajoylashgan.

Yaxshiroqxona:Buochrangdagioddiyxonabo’libuerda 1 tashoxona, krovatyoki 2 taalohidakrovatlarbo’lishimumkin. Xonadaqo’shimchayozuvstoli, oynalistolvaqulaydivanmavjud.

Kichiklyuksxona: Bu 2 taxonadaniboratyotoqxonasidashoxonakravatmavjudbo’lib, uerdadamolishuchunhamjoyajratilgan. Mehmonxonaqulaymebelbilanjixozlanganbo’libog’irishkunidankeyindamolishgajalbqiladi. Ikkalaxonahamzamonaviyusuldabezatilganvaeshiklaribir-biridanalohidabo’lib, agarmehmonxonadamajlislaro’tkazishuchunfoydalansangizuningeshiklariniyopibqo’yishingizmumkin.

Kattalyuksxona: 2 xonalilyuksengzamonaviymebellarvakomfortsharoitgaega. Bumehmonxonaning 9-etajidajoylashganbo’lib, uerdanshaharchiroyinitomoshaqilishmumkin.

Visaprezidentlyuksi: Visaprezidentlyuksimehmonxonaning 10 etajidajoylashganbo’lib, Toshkentgao’ziningchiroyliko’rinishiniberadi. Didbilanbezatilganmehmonxonasizgaoshxonavadamolishuchunjoyivashuningdekmajlislaro’tkazishjoyikabixizmatko’rsatishmumkin. Shinamyotoqxonashohonakrovat, komfortvannaxonadjako’zibilanvaalohidaoynalidushgaega. SHuningdek, mehmonxonadayashashuchunbarchazaruriyvositalarmavjud.

Prezidentlyuksi: Mehmonxonamizningdurdonasi. Prezidentlyuksi 3 taajoyibxonalardaniboratbo’lib, mehmonxonaningoxirgiqavatidajoylashgan. Engkattaxonamehmonko’tishxonasibo’libturliranglardabezatilganbo’lib, siznivamehmonlaringiznidamolishuchuno’zigajalbqiladi. Mehmonko’tishxonasiajoyibzamonaviymebellarvatexnikabilanjixozlangan. 2-xonada 10 kishilikkattastolmavjudvabuxonadaoshxonayokimajlislaro’tkazishzalixonasisifatidafoydalanishmumkin. YOtoqxonadashoxonakrovatqulaykreslovatelivizormavjud. KattavannaxonaDjako’zivasaunagaega. Peridentlyuksdashuningdekkuxnyavaalohidamehmonxonalaruchuntualetmavjud. Hammaxonalarda 38 takanalniko’rsatadigantelivizor, minibar, xalqarotelefon, seyfindividual, kondisionerbor.Ammo 2012-yil may oylarida bu mehmonxona shartnomasi tugab, hozirda Incontinental nomi bilan faoliyat yuritmoqda.

Turkiyaning “Dedeman” mehmonxona zanjirining “Dedeman” mehmonxonasi va Indoneziyaning "LE GRANDE PLAZA HMEHMONXONA" xorijiy mehmonxonasi bor.Bir necha yil oldin AQSHning mashhur mehmonxona zanjirlaridan biri “Sheraton”, Toshkentda bo’lgan mehmonxonasini yopdi.

O’zbekistonda ham milliy mehmonxona zanjirlari mavjud. Bularga: “Malika”, “Asia” rasmiy mehmonxona zanjirlari hisoblanadi. “Malika” mehmonxona zanjiri Toshkent, Samarqand, Buxoro, Xorazm va Xiva shaharlarida o’z mehmonxonalarini qurgan. Bugungi kunda “Asia Hotels” mehmonxona zanjiri 5 ta mehmonxonalarni birlashtiradi: Asia Khiva, Asia Bukhara, Asia Fargona, Asia Samarkand, Asia Tashkent .

Lekin shunday mehmonxonalar borki ular bir – birlari bilan norasmiy holda ittifoqlashadilar. Bunga ko’p sabablar bo’lishi mumkin. Masalan: Qarindoshlik, do’stlik, tanish bo’lgan va hokazolar sabab bo’lishi mumkin. Bularga misol Buxoro shahrining “Nodirbek”, “Caravan”, “Lyabi House” mehmonxonalari o’z aro ittifoqlashganlari. Bu mehmonxonalarning ittifoqlashganlariga sabab qarindosh ekanliklari. Lekin bularning kamchiliklari joy yetishmaganda bir – birlariga murojaat qilishlaridir.

Kamchiliklar

Turizm yo’nalishida qonunlarning yetishmovchiligi;

Turizmga e’tiborning kamligi;

Infratuzilmaning kam rivojlanganligi;

Erkinlikning kamligi;

Noqonuniy ishlarning ko’pligi;

Soliqlarning yuqoriligi…

Shuni aytish kerakki hozigi kundadavlat tomonidan turizm bo’yicha qonunlarningyetarlicha ishlab chiqmayotganligi turizmning rivojlanishiga salbiy ta’sir qilyapti. Bundan turizmga e’tiborning kamligi bilinadi.

Turizm bu davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy, siyosiy, tomondan tez rivojlanishidir. Obro’ – e’tiborining oshishiga olib keladi. O’zbekiston turizm bo’yicha Yevropadan qolishmaydigan potensialga ega. Lekin bu potensialdan kam foydalanish shuncha rivojlanishdan qolmoq deganidir.

Turizmsohasiningrivojlanishiniturizminfratuzilmasisiztasavvurqilibbo’lmaydi. “Turizminfratuzilmasi”gaturizmtashkilotlari, turistlargako’rsatiladiganjoylar, mehmonxonalar, ovqatlanishtarmoqlari, transportlar, yo’llarvaturizmbo’yichamutaxassislarkiradi. Hozirgikundarespublikamizdaturizminfratuzilmasinijahonandozalarigajavobberadiganqilibtartibgakeltirishuchunanchamablag’ajratishkerak. Turizminfratuzilmasiiqtisodiyyokisiyosiyumumiytuzilishnitarkibiyqismlargabo’lib, yordamchi, bo’ysunuvchiharaktergaegavaumumiytuzilmaningbirtekisishlashinita’minlashgaxizmatqiladi. Etarliinfratuzilmaturlariningasosiynuqtalariniquyidagichaguruhlashimizmumkin:

hududiyqo’lmehnativakeraklivosita; tunashkomplekslari (mehmonxona, mmehmonxona, kemping);

suvning, asosanichiladigansuvningta’minlanishi;

kanalizasiya, telekommunikasiya; etarlimiqdordaoziq-ovqatmahsulotlariningta’minlanishi;

sog’liqnisaqlashtiziminingbo’lishi;

xavfsizlikjihatidankeraklimanbalarnita’minlaydigantransportlar;

portlar, ishonchlitemiryo’l;

tarixiyyodgorliklarvaan’analarnihimoyaqiladigandasturlarningchiqarilishi;

shubilanbirgaatrof-muhitnihimoyaqilish;

madaniyko’rsatuvlartartibivao’qishjoylari, kutubxona, muzey, teatr, xususiyvadavlatgategishlimadaniymarkazlarniqurish;

piyodalarningshovqinga, changga, tumangaqarshitadbirlariniishlabchiqish, yashiljoylarvachiroylibog’larningbarpoqilinishi;

piyodalargavavelosipedchilargamo’ljallanganyo’llarni, imoratlarni, skameykalarnivadamolishjoylarini, axlattashlashjoylarinitartibgakeltirish;

turizmnikasbqilganinsonlarnio’qitishvao’z-o’zinirivojlantiruvchiimkoniyatlarningyaratilishi;

tabiiyofatlardansaqlanishtadbirlari, o’to’chirishxizmatlari.

Xalqaro turizmdan rivojlanishida quyidagi omillar yotadi:

- iqtisodiyo’sishvaijtimoiyjarayon;

- transportvositalariningrivojlanishi;

- rivojlangandavlatlardaishchivaxizmatchilarsoniningko’payishivaularmoddiyvamadaniysaviyasiningoshishi;

- mehnatintensifikasiyasivamehnatkashlarta’tilininguzayishi;

-davlatlararomunosabatlarvamadaniyaloqalarrivojlanishishaxslararoaloqalarningmintaqavamintaqalararomiqyosidakengayishi;

- xizmatlarsohasiningrivojlanishi;

- texnologiyarivojlanishi (aloqavah.k.);

- chegarato’siqlari, valyutaalmashuvivachetgachiqarishto’siqlariningkamayishi, kog’ozbozlikningqisqarishi.

Dunyobo’yichaturizmningahamiyatidoimiyravishdao’sibkelmoqda. Buturizmningiqtisodiyotgabo’lganbevositata’sirinatijasidir.

Turizminfratuzilmasi, iqtisodiyotningagrosanoatkabiboshqaindustriyalarigafoydakeltiruvchibirtarmoqdir. Ushbuxususiyatibilanturizminfratuzilmasisarmoyavafoydakeltiradigantarmoqhisoblanadi. Turizminfratuzilmasiningboshqasohalarbilanxizmatqilishaloqasimavjud, ya’ni:

- turizminfratuzilmasi - rivojlanayotgandavlatlariqtisodiyotigajudakattafoydakeltiruvchisohabo’lmoqda;

- turizminfratuzilmasiishimkoniyatlarietarlirivojlanmagandavlatlaruchunishjoylariniyaratish, ishsizlikningo’sibborishigakattato’siqbo’layotgansektorgaaylanmoqda;

- turizminfratuzilmasidavlatlarvamintaqalaro’rtasida, ekologikvamadaniymuloqotorasidavositachilikqilganxizmatmehmondo’stlikindustriyasidir;

- turizminfratuzilmasio’zyaratuvchimanbalarinibuzaoladiganindustriyaxarakterinio’zidaaksettiraoladi.

Bundanasosiymaqsadturizmningtabiiyijtimoiyzaxiralarinivayronqilishemas, balkibumanbalarningsamaralisiyosatinirivojlantirishdaniboratdir.

Turizmni yaxshi rivojlantirish uchun infrotuzilmni rivojlantirish katta ijobiy ta’sir qiladi. Ya’ni turist kelganda barcha qulayliklarga ega bo’lishidir.

Erkinlik - bu rivojlanishning eng asosiy sabablaridan biridir, Birinchidan turistik erkin iqtisodiy hududni yaratish. Erkin turistik hududlar bu – yetarlicha miqdorda tarixiy – madaniy qadriyatlar obyektlari, tabiiy, rekreatsion potensialga ega bo’lgan regionlarda joylashadi. Maqsadi: turistik hududlarning o’ziga xos xususiyati xizmat ko’rsatish sohasida birinchi navbatda turizm xorijiy investitsiyalarni kiritish uchun qulay sharoitni yaratish, xorijiy fuqarolarning keldi – ketdi tartibini soddalashtirish, imtiyozli kreditlash, soliq solish va boshqalardan iborat. Turistik hududlarni yaratishdan mavjud tabiiy resurs potensialini iloji boricha samarali foydalanish, yuqori rentabelli tarzda ekspluatatsiya qilish, ularni asrash, avaylash, yaxshilash, xorijiy valyutalar oqimini rag’batlantirish, regionni ijtimoiy – iqtisodiy jihatdan rivojlantirish, yangi ish joylarini barpo etish kabi maqsadlar qo’yiladi. Jahon bo’yicha turizmning jadal sur’atlar bilan rivojlanayotganligi bunday hududlarni yaratishga O’zbekistonda ham katta imkonlar beradi.

Buxoroviloyatiyodgorlikresurslari:Buxorotarixi. Ko’hnaVaraxsha. Somoniylardavlati. SHayboniyxonasossolganBuxoroxonligi. Savdokarvonlari, hunarmandchilik, ilm - fanvamadaniyatningrivojlanishi. Rossiya, Xitoy, Hindistonkabidavlatlarbilansavdovaelchilikaloqalariningolibborilishi. ItaliyalikmashhursayyohMarkoPoloning, inglizsayyohiAntoniJenkinson, ruselchisiIvanXoxlov, BorisPozuxin, vengersayyohivaolimiXermanVamberilarningBuxorogatashrifi. BuxorodanRossiyagaQoziNo’g’ay, MullaFarruh, HojiFarruh, Ernazarelchilarningelchibo’libborishlari. Buxorotemiryo’liningqurilishi.

Buxorome’morchiligi:

Ark. UningSiyovushtomonidanilkboraqurilishi. 7 - asrdaBuxorohokimitomonidanqaytatiklanganligi. SHayboniylardavridahozirgiqiyofasi (ansamblko’rinishi)niolishi. Obida 20 metrbalandlikdava 4,2 gektarmaydonniegallaganulkaninshootbo’lib, ko’pburchakli, atroflariqo’rg’ondevorlaribilano’ralgan. Arkdahokimlar, xonlarvaamirlaristiqomatqilishgan. Undazarbxona, xazina, zindonlarbo’lgan.

IsmoilSomoniymaqbarasi. SomoniylarsulolasiningasoschisiIsmoilSomoniyningotasiqabriustigabunyodetilganbuyodgorlik 9 - 10 asrlargamansubdir. Ukubshaklidavaustiyarimsharsimonqubbalibo’lib, burchaklarihamto’rttakichikqubbalardaniborat. Devorningqalinligi 1,8 metr. Pishiqg’ishtdanqurilgan. KeyinchalikIsmoilSomoniyningo’zihamshuergadafnetilgan.

MahokiAttorimasjidi. 9 - 16 asrlarobidasihisoblanganushbumasjidshaharmarkazidagiattorlarrastasiyonidajoylashganligidanshundaynomolgan. Toshustungaqurilganbumasjiddagipeshtoqvatahmonsimoneshiko’ymakorganch, g’isht, koshin, sopolg’ishtchalarbilanbezatilgan. Judago’zal, o’zigaxosyodgorlikhisoblanadi.

ChashmaiAyyubmaqbarasi. XII asryodgorligibo’lganmazkurobidato’rttdabinodaniboratbo’lib, turlidavrlardabunyodbo’lgan. UAyyubpayg’ambarnomibilanatalgan. Aytishlaricha, qurg’oqchilikyillaridapayg’ambardanyordamso’raydilar. Ayyubesahassasiniergasanchgandabuloqotilibchiqqan. SHundanushbunomberilgan. YOdgorlikjarda, ya’nibuloqoqibturganjoydaturibdi. Temurbuerdahamikkitabinobunyodetgan. To’rttalayodgorlikninghammasidao’zigaxosqubbalarmujassam.

Namozgohmasjidi. Ushbuyodgorlik 12- , 14- , 16 - asrlargategishlibo’lib, gumbaz, naqshinkorpeshtoq, mehrobkoshinlarbilanbezatilgan.

MinoraiKalon. MarkaziyOsiyohududidagiengbalandminora (46,5 metr) hisoblanganushbuminora 1127 - yildaqoraxoniylardanArslonxonhukmronligiyillaridaqurdirilgan. Pishiqg’ishtdanterilgan, ichidagizinapoyasi 104 tanitashkiletadi. Ustida 16 darchalimezonabor. Minoradanazonaytilibnamozgachaqirilganvaundandushmannikuzatishdahamfoydalanilgan. Poydevoriningchuqurligi 10 metrdanoshadi.

SayfuddinBahorziymaqbarasi. Buyodgorlik 13 - asrdayashabijodetgankishiningnomibilanbog’liqbo’lib, ziyoratxonavamaqbaradaniborat. Keyinroqmaqbaragataqalibkattapeshtoqqurilgan. Ikkitomonidaikkitamezonamujassam.

BuyonQulixonmaqbarasi. BuyodgorlikSayfuddinBahorziymaqbarasibilanbilanyonma - yonjoylashganbo’lib, 14 - asrdaSamarqanddao’ldirilganmug’ulxonichingiziylardanBuyonQulixonmozoriustigabunyodetilgan, ikkixonali. Sag’anakichikxonada. YOdgorlikningto’rttatomonidaustunlarbor. Maqbaraningichkivatashqitomonizangor, ko’k, binafsharanglarbilanbezatilganvanaqshinkordir.

Ulug’bekmadrasasi. AmirTemurningnabirasiMirzoUlug’bekushbumadrasani 1417 - yildaqurdirgan. Ulug’bekGijduvonvaSamarqanddahammadrasalarbunyodetgan. Lekin, ilkmadrasasiBuxorodadir. Uto’g’rito’rtburchakshaklida. Undahovli, peshtoq, darsxona, masjidbo’libikkiqavatli. UstasiIsmoilTohiro’g’lihisoblanadi.

MasjidiKalon. Buarxeologikqidiruvma’lumotlarigaqaraganda 12 - asrdaqadimgiimoratqoldiqlariustiga 14 - 15 - asrlardaqurilaboshlanib, 16 - asrboshlaridata’mirlangan. Jomemasjidihisoblanib, BibixonimmasjididankeyinkattaligijihatdanMarkaziyOsiyodaikkinchio’rindaturadi. YOdgorlikningqurilishan’analaritemuriylardavrinieslatadi. Uningettitaeshigibo’lib, asosiyeshiginingichkivatashqitomonlariayvonlarbilanbezatilgan. Masjid 127 x 78 metrbo’lib, birgektarmaydonniegallagan. Hovliningyo’lagi 208 taustuntepasigaqurilgan 288 taqubbabilanqoplangan.

MirArabmadrasasi. 1530 - yildaqurilganbumadrasatarxixuddiMirzoUlug’bekmadrasasikabidir. Faqatdarsxonao’rnigamaqbarajoylashgan. MaqbaraningichigaMirArabdafnetilganligibois, ungashunomberilgan. MirArabasliyamanlikshayxAbdullohdir. Maqbaradauningavlodlarihamjoylashgan. Uturlikoshinlar, ganchlarbilanbezatilgan. Obidaikkiqavatlibo’lib, hujralardaniborat.

Ko’kaldoshmadrasasi. YodgorlikAbdullaxonhukmronligiyillari (1578 - yil)daquribbitkazilganbo’lib, MarkaziyOsiyodagiyirikmadrasalardanbiridir. Uning 160 tahujrasibor. Eshigi, peshtoq, ayvonchalibolxonalargo’zalqilibqurilgan. Peshtoqkoshinlaridako’k, yashilvaoqnaqshinkorbezaklaro’simliklarnitasvirlagan. MadrasadayozuvchiSadriddinAyniyyashaganvao’qigan.

Qo’shmadrasa. Qo’shmadrasadeyilishigasabab, ikkitamadrasadaniborat. BiriModarixonmadrasasi (1566 - yil), ikkinchisiAbdullaxonmadrasasi (1588 - yil) dir. BularhamKo’kaldoshkabiAbdullaxondavridaqurdirilgan. Modarixonningxajmikichikroq, bezaklarioddiyuslubdadir. Abdullaxonesaserhasham.

Bozortoqilari. SHayboniylarsulolasidavrlaridaturlisavdotoqilariqurilgan: Toqisarrofon (sarroflar -birdavlatningpuliniikkinchibirdavlatpuligaalmashtiribberuvchikishilar); Toqitelpakfurushon (telpak, do’ppisotuvchilar); Toqikitobfurushon (kitobsotuvchilar); Toqizargaron (zargarlikbuyumlaritayyorlovchilarvasotuvchilar). Bularningbari 15- asrgaoidme’moriyyodgorliklarimizdir.

Labihovuzmaydoni. Maydono’rtasida 1620 - yilikattahovuzqazilib, atroflarisinchlarbilanmustahkamlangan, harsanglardanzinapoyalar, marmardantarnovlarishlangan. Hovuzningeni 36 metr, bo’yi 45,5 metr, chuqurligi 5 metrbo’lib, uningg’arbiytomonidaNodirDevonbegixonaqohi (Labihovuzmasjidi), sharqiytomonidaNodirDevonbegimadrasasi, shimoliytomonidaKo’kaldoshvaErnazarelchinomlimadrasasi (saqlanmagan) qadko’targan. Bariobidalar 16 - 17 asrgaoiddir.

Abdulazizxonmadrasasi. UshbuyodgorlikniBuxoroxoniAbdulazizxon 1652 - yildaUlug’bekmadrasasiro’parasidaqurdirgan. Judadabdabalipeshtoqibor. UndaXitoyajdarivasemurg’qushiningsuratiaksetgan. Me’moriMimxokonibnXo’jaMuhammadamindir. Madrasadaikkitamasjidbor.

ChorMinor. 1807 - yildaqurilganmazkurmadrasanixalifaNiyozqulmadrasasiham, debataladi. Ume’moriymajmuydaniborat. Ya’ni, ayvonsimonmasjid, birqavatlimadrasa, hovuz (hozirdako’milgan) vamaftunkorolddarvoza. Ushbudarvozazangorvako’kkoshinlarbilanbezatilgan 4 tabalandmezonaliqubbkashaklidaqurilgan. Mezanalarhusndorvaminoragao’xshaydi, shuboisdanmadrasaniCHorMinordeyiladi. UndaHindistonmasjidlarime’morchiligian’analariko’rinadi.

Bolahovuzmasjidi. Arkqarshisida 1712 - yildaqurilgan. Uhujralarva 20 tabalandyog’ochustunlardaniborat, hashamatliayvondantashkiltopgan. Ayvonlar 1917 - yildaqurilgan.

SitoraiMohiXosa. Mazkursaroyshahartashqarisida, shahardan 4 km. shimoldamavjud. AmirAhadxon 1892 - yildaeskisaroyniqurdirgan. SHuningdek, buerdaevropauslubidayangimajmuahambunyodetilgan. 6,7 gektargaegabog’imavjud. 1917 - yildaAmirSayyidOlimxonyangisaroynirusmuhandislariSokovichvaMargulislar, bezaklariniesaUstaShirinMurodovrahbarligidaqurdiradi.

Faqat O’zbekistonning Buxoro shahridagi shuncha potensialini ko’rib chiqdik. Lekin O’zbekiston bo’yicha qaraydigan bo’lsak bu potensial bir necha baravarga oshadi. Shunday potensialdan foydalanish bizga katta foyda olib keladi.

3.2. O’zbekistonda mehmonxona zanjiri rivojlanishining zamonaviy tendensiyalari va ularni tashkil etishda uchraydigan kamchiliklarni bartaraf qilish.

Mehmonxona zanjiri rivojlanishining zamonaviy tendensiyalariga quyidagilarni keltirish mumkin:

Mehmonxona zanjirida boshqaruvning markazlashuvi va globallashishi
Xalqaro mehmonxonalar zanjirining o’sishi, geografik kengayishi va rivojlanishi
Mehmonxona zanjirining turizm industriyasining boshqa muassasalar bilan integratsiyasi
Mehmonxona biznesida boshqa mehmonxonalarning ishtirokining konsentratsiyasi
Turizm va boshqa sohalardan kapitallarni ko’chirish yo’llarini kengaytirish
Mehmonxona zanjirlarining mehmonxona mahsulotining klassifikatsiyasi

O’zbekistonda turizmni rivojlanishiga salbiy ta’sir etuvchi omillar:

Tunash narxlarining qimmatligi
Malakali xodimlarning kamligi
Jahon standartlariga to’liq javob bera olmasligi
Internetda mehmonxonaning veb-sayti to’liq emasligi
Xodimlar madaniyatining pastligi
Mijozlar ehtiyojlarining to’liq qondirolmasligi
Respublika mehmonxona xo’jaligida ko’rsatilayotgan xizmatlar jahon andozalaridan ancha pastligi
Infratuzilmaning yaxshi rivojlanmaganligi, xususan, viloyatlarda mehmonxonaning to’ldirish koeffitsientining pastligi va zamonaviy telekommunikatsiya vositalari bilan ta’minlanmasligi
Optimal menejment va boshqaruv qarorlarini qabul qilish bo’yicha chora-tadbirlarning yetishmasligi kabi professional darajadagi xizmatlarning shakllanmaganligi.Yana shuni ta’kidlab o’tish kerakki kadrlarning yetishmovchiligi, shu sohani tushunadiganlarning juda ham kamligi katta salbiy ta’sir qilyapti.
Kadrlar tayyorlash har bir sohani rivojlantirish uchun eng asosiy qurol bo’lib hisoblanadi. Hozirgi kunda bizning davlatimizda kadr tayyorlashga katta e’tibor berilyapti. Har bir viloyatimizdagi oliy o‘quv dargohlari mavjud. Bu oliy o‘quv dargohlarida qariyb barcha sohada malakali kadrlar tayyorlanmoqda. Shuningdek 2010 yil barkamol avlod yili deb e’lon qilindi.
Hozirgi kunda barcha rivojlangan davlatlarda servis sohalari eng rivojlangan va ko’p iqtisodiy naf keltirayotgan soha hisoblanadi. Servisning asosiy yo’nalishlaridan biri bu turizmdir. Yevropa davlatlari 2-jahon urushidan keyin o’zlarining iqtisodiyotlarini tiklash maqsadida asosan turizm sohasini rivojlantirishga katta e’tibor berdilar va qisqa vaqt ichida bu soha orqali katta yutuqlarga erishdilar. Bu yutuqlardan millionlab turistlarning tashrif buyurishi va shular orqali davlatlarning boyishiga olib keldi.
Bizning davlatimizda ham bu sohani rivojlantirish uchun katta e’tibor berilyapti. Bunga misol davlatimiz poytaxti Toshkent shahridagi Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida “Xalqaro Turizm” fakulteti, Samarqand shahridagi “Iqtisodiyot va servis” instituti turizm sohasi uchun bakalavr mutaxassislari tayyorlanmoqda.
Buxoro shahrida esa 2008-yili Buxoro davlat universitetidagi ijtimoiy-iqtisodiy fakultetida “Servis (turizm va mexmonxona xo’jaligi)” yo’nalishi tashkil etildi.

Xulosa va takliflar.

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, hozirgi zamonda mehmonxona zanjirlari turizm asosini tashkil etadishu bilan birga iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari uchun hech shubhasiz asosiylardan hisoblanadi.

Kurs ishini tayyorlash davomida dunyoning asosiy mehmonxona zanjirlarini o’rgandim va ular qanday tashkil topganligi, ularning o’ziga xos xususiyatlari, obro’si va nufuzi, kelajakdagi istiqbolini qandayligi haqida ko’pgina tadqiqotlar olib bordim.Shu bilan birga, poytaxtimizda ulkan xalqaro mehmonxona zanjirlari nomlarining paydo bo’lishi O’zbekistonda mehmonxona bozorini aktiv egallamoqda. Eng ijobiy tomoni shundaki, biz o’zbekistonliklar ham chet el tajribalaridan o’rganib, o’zimizda ham bu tizimni yaratdik, yurtimizda o’zimiz tashkil etgan mehmonxona zanjirlari hech qanday turizm sohasida rivojlangan mamlakatlardan orqada emasligimizni ko’rsatadi. Ammo yurtimizda mehmonxona zanjirlari shakllanganligiga qaramay, ularning yanada muvaffaqiyatga erishishi to’g’risida turizmdagi mahalliy bozorni qayta tadqiqot qilib va mijozlarning qo’llab-quvvatlashiga erishishimiz kerak.

Bularni o’rganib chiqqan holda O’zbekistonda turizmni yanada rivojlantirish maqsadida bir necha takliflarim mavjud:

- Turistik erkin iqtisodiy hudud yaratish;

- Turistlarga viza berish masalasini takomillashtirish;

- Turfirmalarni, mexmonxonalarni va umumiy ovqatlanish korxonalarini birlashtirgan holda zanjirlar tuzish;

- Turpaketlarning xilma-xilligini yaratish;

- Narxni arzonlashtirish;

- Turizmning yangi turlarini yaratish va h.k.

- Bu borada kadrlar tayyorlashni takomillashtirish uchun bir necha takliflarim ham mavjud:

- auditoriyalarni zamonaviy texnologiyalar (kompyuter, televizor, lingafon xonalar va h.k) bilan to’la ta’minlash;

- ko’proq turizmga oid konferensiyalarning tashkil etilishi;

- talabalarni o’qishga va izlanishga yanada qiziqtirish maqsadida yutuqli tanlovlar o’tkazish;

- shahar kutubxonalarini asosan turizmga oid kitoblar bilan to’yintirishdir

Yuqoridagi xulosa va takliflarimni kurs ishi mavzusida olib borgan tadqiqotlar davomida o’rgangan detallar, misollar va fikrlardan kelib chiqib yozdim.

\\

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. O`zbеkiston Rеspublikasining "Turizm to`g`risidagi" qonuni. // O`zbеkistonning yangi qonunlari. -T.: Adolat, 2000. - b.131 - 140.

2. O`zbеkiston Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 - yil 8 - avgustdagi “Turistik tashkilotlar faoliyatini takomillashtirish to`g`risida" gi qarori. // Xalq so`zi, 1998. 9 - avgust.

3. Karimov I. O`zbеkiston XXI asrga intilmoqda. -T.: O`zbеkiston, 2000. - 350 b.

4. Hospitality. Printed and bound in Great Britain by Biddles Ltd -3rd ed, 2003. - 256 р.

5. Brassington, F. and Pettit, S. Principles of Marketing. 2nd ed, Prentice-Hall, 2002. - 255 р.

6. Richard Sharpley and David J. Telfer, Tourism and Development: Concepts and Issues, Printed and bound in Great Britain by Cambrain Printers Ltd. 2002. - 300 р.

7. Middleton, Victor T.C., Marketing in travel and tourism. Printed and bound in Great Britain by MPG books Ltd, Bodmin, Cornwall -3rd ed., 2001. - 350 р.

8. Stephen J Page, Paul Brunt, Graham Busby and Jo Connell, Tourism: a modern synthesis, Printed in Italy by G. Canale & Co 2001. - 240 р.

9. Villas F., Béchamel L.International Tourism. An Economic perspective.Chippenham, 2001. - 400 р

10. Мирзаев Р. Туристические жемчужины Узбекистана. - Т.: Ипак «Шарқ», 2005. - 38 с.

11. Жукова М.Ж. Индустрия туризма: менеджмент организации. - М.: Финансы и статистика, 2004. - 200 с.

12. Ушаков Д.С. Технология выездного туризма. Учебное пособие. - М.: Финансы и статистика, 2005. - 240 с.

13. Сапожникова. Е.Н. Страноведение. Теория и методика туристского изучения стран. - М.: Финансы и статистика, 2005. - 240 с.

14. Александров А.Ю. Международный туризм. Учебное пособие для ВУЗов. - М.: Аспект Пресс, 2004. - 470 с.

15. Юрьев А.П. Планирование туризма. Учебное пособие. - Донецк, 2004. - 288 с.

16. Дурович А.П. Маркетинг в туризме. Учебное пособие 3 - е изд., стереотип., (ГРИФ). - М.: Финансы и статистика, 2004. 496 с.

17. Воронкова Л.П. История туризма и гостепримства. Учебное пособие. - М.: Финансы и статистика, 2004. - 304 с.

18.Чудновсий А.Д., Жукова М.А., Сенин В.С. Управление индустрий туризма. - М.: Финансы и статистика, 2004. - 437 с.

19. Здоров А.Б. Экономика туризма. - М.: Финансы и статистика, 2004. - 266 с.

20. Балабанов И.Т. Балабанов А.И. Экономика туризма. Учебное пособие. - М.: Финансы и статистика, 2003. - 176с

21.www.peugeotufa.ru

22. www.bashexpo.ru

23. www.interunion.ru

24. www.world-tourism.org

25. www.wttc.org

26.www.interunion.ru

27.www.world-tourism.org

28. www.e-tours.ru

29. www.travel-library.com

30. www.uzbektourism.uz

Download 0,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: