Buxoro Davlat Universiteti Ijtimoiy- iqtisodiy fakultet 3- 1iqt 13 guruhi talabasi Ostonova Shaxnoza

Buxoro Davlat Universiteti Boltayeva Sh.B

Menejmentning
Xorijiy
maktablari

Ilmiy menejment maktabi (1885- 1920)

Namoyondalari:

• F. Taylor
• T. Emerson va
• boshqalar

Vazifani samarali bajarilishini ta’minlovchi xodimlarni zarur resurslar bilan ta’minlash
Vazifani bajarishda maqbul xodimni tanlash
Vazifani bajarishda ilmiy tahlilni qo’llash

Ilmiy menejment yoki boshqaruvning mumtoz maktabi

Bu maktab namoyondalari o’z ilmiy ishlarini asosan korxona, tashkilot boshqaruvini takomillshtirishga bag’ishlaganlar. Ular boshqaruvning quyi darajasidagi msalalar bilan, ya’ni faqat ishlab chiqarish darajasidagi masalalar bilan shug’ullanishgan.

F. Taylor ta’limotining asosiy mazmuni – yollanma ishchilar mehnatning unumdorligini oshirishda g’oyatda samarador va maqbul usullarni izlash. Uning printsipiga binoan:

• Mehnatning har bir jarayoni ,uning ko’lami va ketma ketligi aniq, puxta ixtisoslashtirilishi shart;
• Har bir mehnat turi qat’I vaqt oralig’ida taqsimlanishi shart;
• Har bir mehnat jarayoni va hatto har bir harakat puxta ishlab chiqilgan qoidalarga bo’ysunirilgan bo’lishi kerak;
• Vazifalarni bajarishda doimiy talabchan nazorat amalga oshirilishi lozim;
• Ishchilar malakasi va savyasiga qarab joy joyiga qo’yilishi shart;
• Boshqaruvchi bilan boshqariluvchi ma’suliyatini aniq belgilash va vazifalarni to’g’ri taqsimlash shart.

G. Emerson ilmiy boshqaruv tamoyillarini mohiyatiga ko’ra, quyidagi ketma ketlikda bayon qilgan:

Aniq qo’yilgan maqsad
Oqil, sog’lom fikr
Jozibali, e’tiborli mahsulot
Intizom
Xodimga nisbatan adolatli bo’lish
Tezkor, ishonchli, to’liq,aniq va muntazam hisob kitob
Dispetcheplash
Me’yorlar va advallar
Sharoit bilan ta’minlash
Jarayonlarni me’yorlash
Standart yo’riqnomalarni tayyorlash
Unumdorlikni rag’batlantirish

Mumtoz yoki ma’muriy menejment

Namoyondalari:

• A. Fayol
• M. Veber va
• boshqalar

Anri Fayolning boshqarish tamoyillari

1. Mehnat taqsimoti
Vakolat va ma’suliyat
Intizom
Yakkaboshchilik
Yo’nalishning birxilligi
Shaxsiy manfaatlarni umumiy manfaatga bo’ysundirish
Xodimlarni taqdirlash
Markazlashish
Boshqaruvdagi ierarxiya
Tartib
Adolat
Xodim uchun ish joyining doimiyligi
Tashabbus
Korporativ sulh

A. Fayol boshqarishni: - kelajakni quruvchi; - faoliyatni tashkillashtiruvchi; - tashkilotni idora qiluvchi; - faoliyat turlarini muvofiqlashtirish; - qaror va buyruqlarni muvofiqlashtirish.

Inson munosabatlari
maktabi
Namoyondalar :
* E. Meyo
*R. Laykert va
* boshqalar

Bu usulga ko'ra:

• Rahbarning xodimga bo’ladigan munosabatlari alohidalashtirildi;
• Mehnatni rag’batlantirish qat’I normallashtirildi;
• Mehnatni rejalashtirish va nazorat qilish qat’ilashtirildi;
• Mehnatga “jismonan majburla” joriy qilindi;
• Yollanma ishchidan “fikrsiz robot” sifatida foydalanish usuli qat’i o’rnatildi

Bu maktab nuqtai nazaridan: Ishchi- bu fikrsiz robot emas, balki obro’ –e’tiborga, o’z-o’zini hurmat qilishga, o’z qadri qimmqtini his etishga; Boshqa kishilar tomonidan ma’qullanishga, shaxsiy maqsadlar va manfaatlarga erishishga intilishda muayyan ijtimoiy ehtiyojlarga ega bo’lganinindividdir.

Miqdoriy, tizimli yoki zamonaviy menejment

Namoyondalari:

• G. Saymon
• P. Duruber
• E. Deyl va
• boshqalar

G’ARB NAZARYOTCHILAR BOSHQARUVNING IJTIMOIY TIZIMLAR MAKTABINI TASHKIL QILISH MAQSADIDA: - mazmunli yondashuv asoslarini ishlab chiqish; - yaxlit tizim bilan uning qismlari munosabatlarini ko’rib chiqishdi; - bir qancha o’zgaruvchi omillarning boshqaruviga ta’sirini o’rganishdi.

Tizimli yoki zamonaviy menejment

• Boshqarishga yondashuv turlari:

Tizimli yondashuv
Vaziyatli yondashuv
Funktsional yondashuv
Miqdorli yondashuv

Tizim –bu bir-biri bilan o’zaro bog’langan qismlar majmui. Har bir qism yaxlit tizimning o’zgarishiga o’z hissasini qo’shadi. Tashkilot –bu yaxlit ochiq tizim. Uning taqdiri tashqi va ichki muhitga bog’liq.

Yaxlitning qaysi bir qismi o’ta muhim degan savolga – vaziyatli tahlil javob beradi. Bunda tashkilotning tarkibidagi o’zgarishlar tshqi muhitning ta’siri bilan bog’lab o’rganiladi. Ammo turli darajalardagi vaziyatturli darajadagi bilimni talab qiladi.

Funktsional yondashuv- boshqaruvda tashkiliy mexanizmlarning eng oqilonq yo’llarini ishlab chiqish imkonini beradi shu nuqtai nazardan boshqarish quyidagi vazifalarni bqjqradi: - rejalashtirish; - tashkillashtirish; - rahbarlik qilish; - muvofiqlashtirish; - nazorat qilish va h.k.

Muvofiqlashtirish
Nazorat qilish

Miqdorli yondashuvda asosan: - menejmentning muomala printsipiga; - qaror qabul qilish nazariyasi printsipiga; - matematik yoki ilmiy menejmentga e’tibor qaratiladi.

Zamonaviy menejmentning maqsadi qaror qabul qilish jarayoninielektiron hisoblash texnikasi hamda eng yangi matematik usul va vositalarni qo’llagan holda tadqiq qilish. Tizimli menejment qarorlarning oqilonaligini ta’minlashni o’z oldiga vazifa qilib qo’yadi.

E'tiboringiz uchun raxmat.