Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti



Download 0,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/37
Sana10.07.2021
Hajmi0,85 Mb.
#114963
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37
Bog'liq
Buxoro davlat universiteti filologiya fakultet2i

Umumiy xulosalar 

 

       Yuqorida  bayon  qilingan  fikrlardan  shunday  xulosaga  kelish  mumkinki, 



jamiyat  doimo  taraqqiyotda  ekan,  til  ham  taraqqiy  qilib  boraveradi.  Jamiyatda 

bo`lgan  o`zgarishlar  tilga  ta`sir  etmay  qo`ymaydi.  Mustabid  tuzum  (sho`ro)davri  

madaniyatimizga  keskin  ta`sir  o`tkazgan  edi.O`zbek  tili  mavqeyi  pasaygan(rus 

tiliga  e`tibor  kuchaygan  davr)  bir  bosqichda  grammatikadagi  milliy  xoslikka 

ahamiyat  berilmadi. Yaratilgan  darslik, o`quv qo`llanmalarda  ilmiy  qarashlar   rus 

tili  grammatik  talqinlari  asosida  berilar  edi.  Jumladan,  so`zlarni  turkumlarga 

ajratishda  ham  an`ana  bo`lgan  tamoyillar,  miqdor(6ta  mustaqil  so`z  turkumi...) 

kabilarga  tayanildi.    Zero  har  bir  tildagi  so`zlar  o`zining  grammatik  belgisi  va 

semantik  xususiyatiga  qarab  turli  guruhlarga  bo`linadi.  Grammatik  qurilishi 

jihatidan  har  xil  bo`lgan  tillardagi  so`zlarning  semantik-grammatik  xususiyatlari, 

qo`llanish  doirasi,    o`zaro  birikishi,  boshqa  belgilari    doimo  bir  xil    bo`lmaydi. 

Qolaversa,  so`zlarni  turkumlarga  ajratishda  hamma  tillar  uchun  umumiy  bo`lgan 

yagona bir tamoyil bo`lishi mumkin emas.  Muayyan bir tilda so`zlarni turkumlash 

shu  tilda  so`zning  o`ziga  xos  ma`nosi,  grammatik  xususiyati,  so`z  yasalish  tizimi  

va  so`zlarning  o`zaro  birikish  qobiliyati  asosida  ishlab  chiqilishi    lozim.  Zeroki, 

hatto  qardosh  tillar  orasida  ham  so`z  turkumlari    va  ularning  ichki  guruhlarini 

ajratishda ham jiddiy farq bo`lishi mumkin.      

            O`zbek  tilshunosligida  bugungi  kunda  so`z  turkumlarini  ajratishning 

mantiqiy,  lisoniy  mezonlarini  aniqlash  bo`yicha  ma`lum  yutuqlarga  erishildi,  deb 

aytish mumkin. Har bir turkumning turkona lisoniy talqini, boshqa lug‘aviy hamda 

grammatik  kategoriya  bilan  semantik-funksional  o`xshashligi  va  farqi    bo`yicha  

ancha ma`lumotlar qo`lga kiritildi . 

            So`z turkumlari ichida ravish, taqlidlarning o`rni alohida tadqiqot ishlarida 

o`rganildi. Ravishlarning o`zgarmaslik tabiati, lug‘aviy ma`no guruhiga  kiritilgan 

so`zlar  qatlami  qayta  yangi  tamoyillar  asosida  o`rganilib  chiqildi.  Olmoshning, 

sifatning  grammatik  vazifa  bajarish  imkoniyatlari  kengaytirildi.  Taqlidlarning 

MSTlari tizimidagi o`rni, uning lug‘aviy-morfologik-sintaktik tabiati ochib berildi.      



 

52 


Alohida xususiyatga ega modal, undovlar so`z-gap doirasida zamonaviy talqinlarda 

tadqiq  qilindi.  Yordamchi  so`z  turkumlari  tizimi  va  ularning  funksional  jihati, 

lisoniy xususiyatlari yana bir karra o`rganildi.  

       Mustaqil so`z turkumlarining umumiy grammatik ma`nolari formal-funksional 

ilmiy yondashuv asosidà muayyanlashtirildi. 

       Ko`pincha  ot  so`z  turkumiga  nisbat  berilgan  kelishik,  egalik;  fe`l  so`z 

turkumiga  nisbat  berilgan  zamon,  tasdiq-inkor,  shaxs-son  kabi  shakllarning 

turkona  xususiyati  tadqiq  qilindi.  Mazkur  shakllar  tasniflovchi  kategoriyalar 

atamasi  ostida  o`rganila  boshlandi.  Qisqasi,  tilning  morfologiya  sathiga 

qorishtirilgan  sintaktik  hodisalar  aniqlanib,  alohida  o`rganildi.  So`z  turkumlari 

o`zbekona grammatik talqinlar bilan keng yoritildi.  

 

 



 

 

 



 

 

 



 


Download 0,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish