Buxoro davlat universiteti falsafa fanidan 9-9 btu s-20 guruh talabasi

Darhaqiqat, “yurak va aql”, “hissiyot va ong” bahsida G’arb, ayniqsa, XX asrda, so’zsiz, birinchilikni aqlga, ongga beradi. Yuqoridagi kabi fikrlar istisnoli

hollardir. Shu bois Etika nuqtai nazaridan muhabbat haqida gap ketsa, uni hissiyot deb yana buning ustiga, ta’riflash qiyin bo’lgan tuyg’u, deb ataydilar va uni tushuncha tarzida olib qarashdan cho’chiydilar. Vaholanki, muhabbat aynan axloqiy hissiyot va Etikaning bosh mezoniy tushunchasidir.

Muhabbat va nafrat.Muhabbat bosh mezoniy tushuncha sifatida deyarli barcha asosiy tushunchalarda va tamoyillarda o’z “hissa”siga ega. Shu jihatdan atoqli tasavvufshunos Najmiddin Komilov: “Juda ko’p irfoniy tushuncha-istilohlarning sharhi muhabbatga borib taqaladi”, - der ekan, ayni haqiqatni aytadi³. Na ezgulikni, na yaxshilikni, na vatanparvarlikni, na insonparvarlikni muhabbatsiz tasavvur etib bo’lmaydi. O’tgan boblarning ba’zilarida biz bu tushunchaning mohiyati, turlari haqidagi Ilohiy Og’ustin, Imom G’azzoliy, Erix Fromm singari mutafakkirlar fikrlarini keltirgan edik. Qo’shimcha qilib shuni aytish mumkinki, muhabbat – insoniymohiyatning erkin tarzda namoyon bo’lishidir, u zo’ravonlik yoki zo’rma-zo’rakilik bilan chiqisha olmaydigan hodisa. U me’yorlar, an’analar, qonunlarga bo’ysunmaydi, lekin yuksak axloqiylik ifodasi tarzida insonga ulkan mas’uliyat yuklaydi, uni jasoratga chorlaydi, u - insonni tashqi va transtsendental olam bilan bog’laydigan, uni yolg’izlikdan olib chiqadigan buyuk kuch.

Muhabbatning ob’ekti doimo go’zallik, manfaatsiz go’zallik. U - Allohmi, Vatanmi, yormimuhabbat egasiga undan-da go’zalroq narsa yo’q. Ayni paytda bir ob’ektni sevgan kishi boshqa ob’ektlarni ham sevishi tabiiy. Deylik, yorga bo’lgan haqiqiy muhabbat Vatanga, insoniyatga muhabbatni inkor etmaydi, aksincha, barqaror qiladi. Zero, “o’z-o’zicha”, “yakka”, “xudbin” muhabbatning bo’lishi mumkin emas. Inson o’zi o’zgaga aylanganida, o’zgani o’ziga aylantira olganida haqiqiy muhabbat egasi hisoblanadi. Mana shu ob’ekt bilan sub’ekt orasidagi farqning “yo’qolishi” eng buyuk, eng mukammal lazzatdir. Buni mavlono Fuzuliy nihoyatda go’zal qilib, bir baytda shunday ifodalaydi: