Buxoro davlat universiteti biologiya kafedrasi embriologiya va gistologiya

Nazorat uchun savollar: 
1. Yog‘ tóqimasining organizmdagi funktsiyasi? 
2. Qóng‘ir yog‘ tóqimasi qanday tuzilishga ega? 
3. Retikulyar tóqimani qaysi organlarda uchratish mumkin? 
4. Yog‘ hujayralarining yadrosi qanday shaklda va qaerda joylashgan? 
5. Retikulyar tóqima hujayralari qanday shaklga ega? 
6. Nima sababdan retikulyar tóqima deyiladi?  
15-mashg'ulot. Mavzu: Zich tolali biriktiruvchi tóqima. 
Nazariy  tushuncha.  Bu  tóqimada  suyak  biriktiruvchi  tóqimaga  nisbatan 
tolalari  tuzilmalar  kóp  bólganligidan  zich  deb  ataladi.Tolalarning  joylashishi  va 
yónalishiga kóra, bu tóqima zich shakllanmagan va zich shakllangan biriktiruvchi 
tóqimalarga  bólinadi.  Zich  shakllanmagan  biriktiruvchi  tóqima.  U  bir  biriga  chir-
mashib  ketgan  har  xil  yóg‘onlikdagi  kollagen  tolalar  tutami  hamda  elastik  tolalar 
tóridan iborat. Bu tóqimada asosiy modda kam. Hujayra xillari siyrak biriktiruvchi 
tóqima  (fibroblastlar,  gistiositlar  va  boshqalar)  kabi  bólsada,  ularning  miqdori 

---

anchagina  kam.  Asosiy  hujayra  shakli  fibroblast  hisoblanadi.  Odatda  zich 
shakllanmagan biriktiruvchi tóqima aniq chegara hosil qilmay, siyrak biriktiruvchi 
tóqimaga  ótadi.  Zich  shakllanmagan  biriktiruvchi  tóqima,  jumladan,  terining 
asosini hosil qilib, óta yuksak chidamliligini ta‘min etadi.  
Zich shakllangan biriktiruvchi tóqima. Bu xil biriktiruvchi tóqimadan paylar, 
boylamlar,  fassiyalar,  aponevrozlar,  pay  markazlari,  diafragma  va  boshqalar 
tuzilgan.  Zich  shakllangan  biriktiruvchi  tóqima  ma‘lum  tartibda  joylashgan  kóp 
miqdordagi  tolalarning bólishi bilan  xarakterlanadi.  Bu  yóg‘on  parallel    kollagen 
tolalar  tutami  orasida  elastik  tolalar  tóri  joylashadi.  Ularni  asosiy  moddaning 
nihoyatda  yupqa  qatlami  órab  turadi.  Asosiy  moddada,  tolalarning  paralel  qatori 
orasida  fibrositlar  yotadi.  Ularning  nozik  ósimtalari  tolalar  tutamini  órab  turadi, 
shuning uchun ham paylarning kóndalang kesimida fibroplastlar uchburchak yoki 
trapetsiya  shaklida  kórinadi.  Tola  tutamlarini  óragan  siyrak  biriktiruvchi 
tóqimaning nozik qatlami ózida nervlar va qon tomirlarini tutadi. Ba‘zi boylamlar 
(haqiqiy ovoz boylami, ensa boylami) paralel joylashgan elastik tolalar tutamidan 
iborat.  Bu  tolalar  yirik  qon  tomirlarda,  yurak,  traxeya,  bronxlarda  ham 
membranalar hosil qiladi.