Buxoro davlat universiteti biologiya kafedrasi embriologiya va gistologiya

30-rasm. qushlar gastrulasi 
1-murtak  qalqoni,  2-birlamchi  chiziq,  3-birlamchi  yo‗l,  genzen  tuguni  (I.V.Almazov  va 
L.S.Sutulov, 1978 bo‗yicha). 
 
Preparat. Qush embrionida xorda va nerv nayining shakllanishi (31-32 rasm). 
 
31-rasm.  Tovuq murtagining nerv nayi, xorda va somitlar hosil bo‘lish 
bosqichining ko‘ndalang kesimi 
1-ektoderma, 2-nerv nayi, 3- somit, 4-xorda, 5-selomik bo‗shliq 
 

---

 
 
32-rasm. Tovuq murtagida o‘q organlar va mezodermaning hosil bo‘lishi 
bosqichi 
1-ektoderma, 2-nervnayi, 3-gangliar plastinka, 4-xorda, 5-dermatom, 6-miotom, 7-sklerotom, 8-
segmentar qism, 9-splanxo mezodermaning parietal varag‗i, 10-splanxo mezodermaning visceral 
varag‗i, 11-ichak entodermasi, 12-selom, 13-aorta 
 
Preparatni  mikroskopning  kichik  ob‘ektivi  orqali  qaraganimizda  tovuq 
embrionining  ko‗ndalang  kesimini  ko‗ramiz.  Embrionning  ko‗ndalang  kesimida 
uning  yuqori  tomoni  ko‗pqavatli  ektoderma  bilan  qoplanganligini, pastki  qismida 
esa  nerv  nayining  joylashganligini  ko‗rish  mumkin.  Nerv  nayi,  xorda  va  ichak 
nayining  yon  tomonlarida  ikki  qatlamga  ajralgan  holdagi  mezoderma  yotadi. 
Tashqi  qatlami  parietal,  ichkisi  visseral  varaqalari  deyiladi.  Parietal  va  visseral 
varaqalar  orasida  ikkinchi  tana  bo‗shlig‗i  paydo  bo‗ladi.  Embrionning  elka 
tomonidagi mezodermadan somitlar shakllanadi. 
Preparatda  ko‗rgan  embrion  rasmini  mashg‗ulot  daftaringizga  chizib  oling. 
Undagi  nerv  nayi,  xorda,  mezoderma  varaqlari,  ikkilamchi  tana  bo‗shlig‗i  va 
somitlarni belgilab yozib o‗ying.