Buxoro davlat universiteti biologiya kafedrasi embriologiya va gistologiya

Nazorat uchun savollar: 
1. Zich tolali biriktiruvchi tóqima turlari. 
2. Zich shakllangan biriktiruvchi tóqimaning tuzilishi. 
3. Zich shakllanmagan biriktiruvchi tóqimaning tuzilishi. 
4. Payning bóylama kesimi qanday tuzilishga ega? 
5. Fibrosit hujayralari qanday shaklga ega? 
6. Pay kóndalang kesimining tuzilishi. 
16-mashg'ulot.  Mavzu: Tog’ay tóqimasi. 
Nazariy  tushuncha.  Tog‘ay  tóqimasi  biriktiruvchi  tóqimaning  boshqa 
turlari  kabi  mezenximadan  taraqqiy  etadi  va  zich  asosiy  moddalar  joylashgan 
hujayra  hamda  tolalardan  iborat.  Zich  biriktiruvchi  tóqimadan  farqli  ólaroq 
tog‘ayda  asosiy  moddaning  miqdori  kópdir.  Tog‘ay  fibroblastlarni  eslatuvchi 
duksimon  hujayralar-  xondroblastlarga  mól  biriktiruvchi  tóqimadan  iborat  bólgan 
tog‘ay  usti  pardasi  bilan  qoplangan.  Tog‘ay  tóqimasining  ósishi  shu  xondroblast 
hujayralar  hisobiga  róy  beradi.  Ósish,  shuningdek,  tog‘ay  yosh  hujayralarining 
bólinishi  va  hujayralararo  modda  miqdorining  kópayishi  oqibatida  róy  beradi. 
Tog‘ayda qon tomirlar bólmay uning oziqlanishi qon tomirlarga mól bólgan tog‘ay 
usti pardasidan oziq moddalarning tog‘ayga diffuziya yóli bilan kirishi orqali róy 
beradi.  Patalogik  holatlarda  tog‘aydan  kóp  miqdorda  kalsiy  tuzlari,  uratlar  va 
boshqalar  yig‘ilishi  mumkin.    Tog‘ay  tóqimasining  uchta  asosiy  xili  farqlanadi: 
gialin, elastik va tolali. 
Gialin tog’ay. Bunday tog‘ay qovurg‘alarda, suyaklarning bóg‘im yuzasida, 
nafas  yóllarining  devorida  uchraydi.  Biriktiruvchi  tóqimaning  boshqa  xillari  kabi 
tog‘ay  ham  hujayra  va  hujayralararo  modadan  iborat.  Tog‘ay  hujayralari  yoki 
xondrotsitlar hujayralararo moddadagi maxsus bóshliqlarda yakka yoki guruh bólib 
yotadi. Bir bóshliqda joylashgan hujayralar guruhiga izogen guruhlar deyiladi. Ular 
bitta  tog‘ay  hujayrasining  bólinishi  oqibatida  hosil  bóladi.  Tog‘ayning  chekka 
sohasidagi  hujayralarning  shakli  dóqsimon,  yassi  bólsa  uning  ichi  yumaloq  va 
ovaldir.  Tog‘ay  hujayralari  yirik,  yumaloq  yadrocha  organellalar  aniqlanadigan 

---

kópinchp vakuolalli sitoplazmaga ega bóladi.