Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M

 
20.3. Valyuta munosabatlari tushunchasining mazmuni.  
 
Xalqaro  valyuta  munosabatlari-bu  valyutalarning  davlatlararo 
harakatlanishi natijasida yuzaga keladigan moliyaviy munosabatlardir. 

---

328 
 
Valyuta  davlatlararo  harakatlanishi  uchun  u  xalqaro  to`lov  vositasi 
vazifasini  bajara  olishi  va  xalqaro  valyuta  bozorlarida  oldi-sotdi 
qilinishi kerak. Xalqaro valyuta operatsiyalarining asosiy qismi (80 % 
dan  ortiq)  xalqaro  rezerv  valyuta  maqomiga  ega  bo`lgan  etakchi 
valyutalar orqali amalga oshiriladi. 
Jaxonda  o`z  faoliyatini  olib  borishda  eng  mustakil  bo`lgan 
banklardan  biri  bu  Nemis  Federal  banki  -  Bundes  bank  xisoblanadi. 
Ba`zi  bir  davlatlarda  Markaziy  bank  parlamentga  xisobot  beradi- 
Ko`pgina hollarda Markaziy banklar o`z faoliyatida mustakil bo`lsada, 
shu bilan birga davlat banki xisoblanadi: 
Markaziy bank quyidagi asosiy funktsiyalarni bajaradi: 
-banknotalar (nakd pullar) emissiyasi, 
-davlatning oltin - valyuta zaxiralarini saklash, 
-pul-kredit      siyosati      instrumentlari      yordamida      iqtisodni 
muvofiqlashtirish, 
Davlatning  oltin-valyuta  rezervlarini  boshqarish  funktsiyasi. 
Markaziy  Bank  davlatning  oltin,  kimmatbaxr  metal  va  kamyob 
toshlarni  valyuta  zaxiralarini  boshkaradi.  Davlatning  rasmiy  oltin-
valyuta  zaxiralari  xalqaro  xisob-kitoblarda  aktivlar  rezervi,  xisob-
kitoblar bo`yicha davlatning kafolatli sug’urta fondi sifatida namoyon 
bo`ladi.  Odatda  mamlakat  oltin  zaxiralarining  asosiy  kismi  Markaziy 
bank  ixtiyoriga  berilgan  bo`ladi.  Ba`zi  davlatlarda  oltin  zaxiralar 
moliya ministrligi ixtiyorida bo`lib, markaziy bank oltin bilan bog’liq 
operatsiyalarni olib boradi. 
Markaziy banklar  mamlakat valyuta  rezervlarini o`zida yig’adi 
va  bu  rezervlar  xalqaro  xisob-kitoblarni  amalga  oshirish,  to`lov 
balansi defitsitini  qoplash  va   mamlakat  milliy  valyutasi  kursining 
barqarorligini ta`minlash uchun ishlatiladi. 
Markaziy  bank  orqali  davlatning  iktisodiy  siyosati,  yanada 
aniqrog’i  davlatning  pul-kredit  siyosati  olib  boriladi.  Markaziy 
bankning  pul-kredit  siyosati  davlatning  iqtisodini  boshkarish 
siyosatining bir kismi bo`lib, muomaladagi pul massasi, kredit xajmi, 
foiz  stavkalari  darajasini  va  boshqa  pul  muomalasi  va  ssuda  kapitali 
bozori  ko`rsatkichlarini      o`zgartirish      bilan  bog’liq  bo`lgan  chora-
tadbirlar yig’indisidan tashkil topadi. 
Pul-kredit  siyosatining  asosiy  maqsadi 
milliy  valyuta 
barqarorligini  ta`minlash,  valyuta  kursi  va  foiz  stavkalarini  oqilona 
o`rnatish  asosida  inflyatsiya  sur`atlarini  kamaytirish,  kreditdan 

---

329 
 
foydalanishning  samaradorligini  oshirish  va  iktisodiyotning  barkaror 
o`sishini ta`minlashdan iborat.