Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M

Реал эффектив алмашув курси ва соф экспорт
 
mahsulotlari va ko`p yil ishlatishga mo`ljallangan maishiy tovarlarning 
kirib kelishini keltirish mumkin. 
 
20.3-rasm. *2017 yilning sentyabr’ oyi boshidan milliy valyuta 
almashuv kursi 4210 so`m 35 tiyindan 8100 so`mga deval’vatsiya 
qilingan. 
Manba: Davlat statistika qo`mitasi ma`lumotlari asosida Markaziy 
bank hisob-kitoblari. 
 
Shuningdek, jismoniy shaxslar  tomonidan amalga oshiriladigan 
xalqaro pul o`tkazmalarining asosiy qismi to`g’ri keladigan davlatlar 
valyutalari nominal qiymatining AQSH dollariga va real qiymatining 
so`mga  nisbatan  qadrsizlanishi  ushbu  davlatlardan  mamlakatimizga 
yuboriladigan  pul  o`tkazmalari  hajmining  kamayishiga  olib  keldi. 
YAnvar’-sentyabr’  oylarida  kuzatilgan  nominal  va  real  almashuv 
kurslari  dinamikasi  chetdan  import  qilishni  rag’batlantirgan  holda 
xorijiy valyutaga qo`shimcha talabni keltirib chiqardi. Mamlakatimiz 
uchun  valyuta  almashuv  kursi  o`tkazish  davriyligi  yirik  savdo 
hamkorlarimizga  nisbatan  2–4  oyni  tashkil  qiladi.  Agar  yil  boshidan 
AQSH  dollarining  mustahkamlanayotgani  va  aprel’  oyidan  Rossiya 
hukumatiga  qarshi  qo`llanilgan  iqtisodiy  sanktsiyalar  natijasida 
rublning  keskin  qadrsizlanganini  inobatga  olsak,  sentyabr’  oyida 
kuzatilgan 
so`mning 
deval’vatsion 
dinamikasini 
tabiiy 
muvozanatlashuv  jarayoni  sifatida  baholash  mumkin.  O`z  navbatida, 
so`m nominal almashuv kursi deval’vatsion dinamikasi tashqi omillar 

---

340 
 
ta`sirini    yumshatib,  iqtisodiyotimizning  o`zgaruvchan  tashqi 
sharoitlarga  moslashishiga  yordam  beradi.  Xususan,  xalqaro  pul 
o`tkazmalari  va  eksportdan  tushadigan  tushumlarning  kamayishi 
sababli  yuzaga  keladigan  yo`qotishlar  almashuv  kursi  pasayishi 
natijasida  uning  so`mdagi  ekvivalenti  oshishi  hisobiga  ma`lum 
darajada  qoplanadi.  Bunda  so`m  real  almashuv  kursining  2018  yil  9 
oyi  yakunlari  bo`yicha  holati  va  yil  oxirigacha  kutilayotgan 
darajasidan  kelib  chiqib  xulosa  qiladigan  bo`lsak,  so`m  nominal 
almashuv  kursining  amaldagi  sur`atlarda  qadrsizlanishi  milliy 
iqtisodiyotni qo`llab- quvvatlash uchun etarli bo`lmasligi mumkin.