Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M



Download 3,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet252/274
Sana16.01.2022
Hajmi3,95 Mb.
#372715
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   274
Bog'liq
Bul va banklar

Qonuniy me`yorlarga va amaliyotga mos holda birjada chet el 
valyutasining  kursini,  qimmatli  qog’ozlar  kursini  yoxud  tovarlar 
bahosining  o`rnatilishi,  qisqacha  qilib  aytganda,  valyuta  kursini 
o`rnatish 
kotirovkalash 
deb 
ataladi. 
Jahon 
amaliyotida 
kotirovkalashning 2 xil usuli mavjud; 

 
To`g’ri  kotirovka.  Agar  xorijiy  valyuta  birligining  bahosi 
milliy valyutada ko`rsatilsa, ya`ni milliy valyutada xorijiy valyutaning 
bir  birligiga  to`g’ri  keladigan  miqdorda  ko`rsatilsa,  to`g’ri  kotirovka 
deb  ataladi.  Masalan,  2006  yilning  30  sentyabrida  1  AQSH  dollariga 
nisbatan  o`zbek  so`mining  kursi  1250.00  so`mni,  1  Rossiya  rubliga 
nisbatan  47.00  so`mni  tashkil  etdi.  Bunday  kotirovka  hozirgi  vaqtda 
jahondagi ko`pchilik mamlakatlarda qo`llanilib kelinmoqda. 

 
Egri (teskari) kotirovka. Bunda bir birlik milliy valyutaning 
xorijiy  valyutalardagi  miqdori  o`rnatiladi,  ya`ni  bir  birlik  milliy 
valyutaning xorijiy valyutadagi bahosi ko`rsatiladi, masalan; 
 
                    1   
 
 
 
 
 
1 so`m =                  
AQSH dollari yoki 1 AQSH dollari 1250.00 so`m
 
               1250.00  


332 
 
                       1  
1 so`m =                    
Rossiya rubli yoki 1 Rossiya rubli = 47.00 so`m  
                  47.00  
  
Buyuk  Britaniyada  funt  sterling,  Avstraliya  dollari  va 
eKYUning  kursi  teskari  kotirovkalash  yordamida  o`rnatiladi.  Agarda 
ikki valyuta o`rtasidagi nisbat qandaydir uchinchi valyutaga nisbatan 
olingan  kurslarida  aniqlansa,  bunday  nisbatni  «krosskurs»  deb 
ataladi.  
Masalan: 1 AQSH dollari = 30.00 Rossiya rubli 
1 AQSH dollari = 5.00 Ukraina grivna 
1 Ukraina grivnasi = 6.00 Rossiya rubli 
Ko`rinib  turibdiki,  (krosskurs)  yuqorida  keltirilgan  nisbat 
Ukraina 
grivnasining 
Rossiya 
rubliga 
nisbatan 
aniqlangan 
krosskursidir.  Ushbu  misolda  AQSH  dollari  uchinchi  valyuta  sifatida 
gavdalanadi.  Jahon  amaliyotida  asosan  uchinchi  valyuta  sifatida 
AQSH 
dollari 
qo`llaniladi, 
ya`ni 
barcha 
valyutalar 
jahon 
ayirboshlashida aynan shu valyutaga nisbatan kotirovka qilinadi. 
Krosskursdan  foydalanish  ancha  og’ir  va  tavakkaldir.  Ammo 
ularni qo`llash quyidagi 2 holatda zarur va foydalidir; 
–  sizning  talabingizdagi  valyutaga  ega  bo`lgan  sotuvchilarda 
sizning  valyutangizga  talab  mavjud  emas.  (Masalan,  so`mni 
YAponiya  ienasiga  almashtirish  kerak.  Bu  erda  uchinchi  valyuta 
AQSH  dollari  bo`lsin.  YAponiya  ienasi  sotayotganlar  ichida  sizning 
valyutangizni sotib olishni xohlaydiganlar yo`q).  
Oldi  sotdi  bitimlarini  amalga  oshirishda  valyuta  bozorida 
quyidagi valyuta kurslarining ko`rinishlaridan foydalaniladi; 
«Spotkurs» bu naqd (kassa) bitimlarning kursidir. Spotkurs bu 
bir  mamlakat  pul  birligining  shartnoma  tuzilgan  vaqtda  o`rnatilgan 
baho  bo`yicha  boshqa  mamlakatlar  pul  birliklarida  ifodalangan 
bahosidir.  Bunda  valyutani  valyuta  bitimi  tuzilgan  kundan  boshlab  2 
ish  kunida  almashtirib  berish  shart  hisoblanadi.  «Forvard»  kurs–bu 
muddatli valyuta bitimlarining kursidir. 
Forvard kursi valyutani kelajakda aniq bir kunga etkazib berish 
sharti bilan sotilish va xarid qilish bahosini o`zida ifoda etadi. 
Forvard  bitimlari,  odatda,  valyuta  kurslarining  o`zgarishi 
natijasida  yuzaga  keladigan  xavfxatarlarni  bartaraf  qilish  maqsadida 
ishlatiladi. Bitim tuzilayotgan paytda forvard kursda aniqlanadi va ana 


333 
 
shu kurs bo`yicha valyuta sotiladi yoki sotib olinadi. Agar shartnoma 
muddati  tugagan  kunda  kurs  shartnoma  kursidan  farq  qilsa,  unda  bir 
tomon  foyda  ko`radi  ikkinchi  tomon  esa  zarar  ko`radi.  Masalan,  siz 
2003  yil  1  yanvarda  1$=965  so`m  kursida  sotib  olish  bitimini 
tuzdingiz.  Ammo  2003  yil  1iyun  kuni  1$=970  so`mni  tashkil  etdi, 
natijada  siz  har  bir  dollarga  5  so`m  miqdorida  qo`shimcha  foyda 
ko`rdingiz. 
Agar  1iyun  kuni  1$=963  so`mni  tashkil  etsa,  unda  har  bir 
dollardan 2 so`mdan zarar ko`rasiz. 
Muddatli  bitimlar  bo`yicha  valyuta  kurslari  (report)  ustama 
yoki dastxat metodi bo`yicha kotirovka qilinadi va «autrayt» kurslari, 
deb ataladi. 
Forvard  kurs  +  Spot  kurs  +  Ustama  Forvard  kurs  +  Spot  kurs 
Diskont. 
Misol. 
Bitim summasi  1 mln 
Bitim muddati  90 kun 
Bitim  valyutasidagi  kreditning  %  stavkasi  (USD)    3,5  % 
Baholovchi  valyutadagi  depozitlarga  to`lanadigan  %  stavkasi  (DEM)  
5,5 % Cpot kurs 1 = 1,52101,5220 DEM 
 

Download 3,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish