Buxoro davlat universiteti 9-4 iqts 20 guruh talabasi askarov axrorjon abror o‘G‘li marketing

Tovarlar bozori bashoratini aniqlashda quyidagi talablar e’tiborga olinishi shart:

• 1.Kelajakda bozor kon’yunkturasiga ta’sir etuvchi omillarni hisobga olgan holda ilmiy asoslangan, ishonchli va tizimli yondashish.
• 2. Bashoratni aniqlashda bir necha variantlardan foydalanish, ularning natijalari bir xil yoki yaqin bo’lishi.
• 3.Ishlatilgan uslublarning ilmiy asosi yetarli bo’lishi.
• 4.Xulosalarni aniq va ravon tilda, ayniksa qaror qabul kiluvchilarga tushunarli ishlanganligi.
• 5.Bozor kon’yunkturasi istikboli o’z vaqtida aniqlanishi va korxona, assosiasiya, kompaniya va vazirliklar ishini boshqarishda qo’llaniladi.

Bozor kon’yunkturasini bashorat qilish uslublarini 4 ta katta sinfga bo’lishimiz mumkin.

• 1. Faktografik uslublar
• 2. Ekspert uslublar
• 3. Ekstropolyasiya uslubi
• 4. Ekonometrik modellar.

1. Faktografik uslublar

• Bu bashorat qilishning shunday uslubiki, unda utgan davrda bo’lib utgan xakikiy omillardan axborotli asos sifatida foydalaniladi. Bu ma’lumotlar mikdor va sifat harakteriga egadir. Bozor kon’yunkturasini bashorat qilishning faktografik uslublari o’z navbatida 3 turga bo’linadi. Birinchi turi ekstropolyasiya va interpolyasiya uslublari yigindisidan iborat bo’lib, bu turdagi modellar uchun chizikli funksiyalarni tuzishda boshlangich axborotdan foydalanish harakterlidir. Ikkinchi turi statistik uslublar bo’lib, ular ikki va undan ortik o’zgaruvchan bashorat qilish obyektlarining o’zaro aloqalarini tadqiq qilishda qo’llaniladi. Uchinchi turi mazkur obyektlarning kelgusidagi rivojlanishini shunga o’xshash obyektlarning rivojlanish konuniyatlari bo’yicha tadqiq qilishga asoslanadi.

Ekspert uslublar

• Ekspert uslublar u yoki bu sohadagi mutaxassis-ekspertlarning fikr va muloxazalarini qayta ishlashga asoslanadi. Bashorat qilishning ekspert baholash uslubi intuitiv va analitik uslubni o’z ichiga oladi. Intuitiv uslublarga ekspertlarni jalb qilishga, amalda bashorat qilish obyektini rivojlantirish jarayonlarini aniqlash hamda shaxsiy erudisiya va tuyg`u vositasida kelgusidagi o’zgarishni baholashga asoslangan uslublar kiradi. Analitik uslublarga bashorat qilish obyektini tadqiq qilish jarayoni modelini mantikan tahlil qilishga asoslangan usullari kiradi.
• Bozor kon’yunkturasini bashorat qilishda ekspert baholash uslublari, ayniksa, intuitiv uslublar keng qo’llaniladi.