|
Kichik biznes ulushi (foiz hisobida)
2000-2013 yillarda YaIM
tarkibida kichik biznesning
ulushi 31 foizdan 55,8
foizgacha, sanoatda 12,9
foizdan 28,1 foizgacha,
qurilishda 38,4 foizdan 71,5
foizgacha,
eksportda
10,2
foizdan 24,1 foizgacha oshdi.
Hozirgi
vaqtda
kichik
biznes
O‘zbekistonda
mehnatga jalb qilish va aholi
bandligini oshirishning asosiy
sohasi
hisoblanib,
respublikamiz barcha band
aholisining 76,7 foizini ish
o‘rinlari bilan ta'minlaydi.
So‘nggi
yillarda
soliq
solishning
muqobil
tizimi
shakllantirilgan bo‘lib, buning
natijasida umumiy soliq yuki 3
marta kamaydi. Bunda davlat
tomonidan
eksportchi
korxonalarga, kichik biznes
sub'ektlariga
hamda
investisiyalarni
amalga
oshiruvchi va mahsulotning
yangi turlarini o‘zlashtiruvchi
korxonalarga
qo‘shimcha
imtiyozlar berilgan.
Xususan, kichik biznes
sub'ektlari soliqlarning barcha
qolgan turlari o‘rniga yagona
soliq to‘lovini amalga oshiradi,
uning stavkasi faoliyat turiga
qarab 5-6 foizni tashkil qiladi
2000 й.
2013 й.
ЯИМда
31,0
55,8
Саноатда
12,9
28,1
Қурилишда
38,4
71,5
товар айланмасида
42,5
46,1
умумий бандликда
49,7
76,7
Экспортда
10,2
24,1
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi ekinlarining deyarli barcha asosiy turlarini
yetishtirish uchun ajoyib tabiiy-iqlim sharoitlariga ega. Respublikamizda
yetishtirilayotgan meva-sabzavot mahsulotlari ajoyib ta'm va iste'mol
xususiyatlariga ega bo‘lib, u qadimdan butun jahonga mashhur.
O‘zbekiston mustaqillikni qo‘lga kiritishi bilan qisqa muddatlarda
mamlakatning g‘alla va umuman oziq-ovqat mustaqilligiga erishish, aholini
o‘zimizda ishlab chiqarilgan asosiy oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta'minlash
strategik maqsadi qo‘yildi.
Oziq-ovqat muammosini hal etish uchun paxta ekin maydonlari 2 marta
qisqartirildi, bo‘shatilgan maydonlarda esa oziq-ovqat ekinlari, shu jumladan,
g‘alla, meva-sabzavot, kartoshka, uzum, poliz va ozuqa ekinlari yetishtirila
boshladi.
Natijada mustaqillik yillarida g‘alla ekinlari yetishtirish 1 mln. tonnadan
8 mln. tonnagacha, meva-sabzavot mahsulotlari yetishtirish 4 mln. tonnadan
16 mln. tonnagacha oshdi. Qishloq xo‘jaligi yalpi mahsuloti umumiy hajmida
paxtaning ulushi hozirgi vaqtda 9 foizdan oshmagani holida, bunda g‘alla
ekinlari ulushi 8,5 foizni, meva-sabzavot ekinlari va uzumning ulushi 30
foizni, kartoshka 11 foizni, chorvachilik mahsulotlari 40 foizdan ko‘pni
tashkil qilmoqda.
Mamlakatimizda umumta'lim maktabida 9 yillik o‘qishdan keyin 3 yil
mobaynida maxsus kasb-hunar kollejlari va akademik liseylarda o‘qishni
nazarda tutuvchi 12 yillik uzluksiz umumiy majburiy bepul ta'lim tizimi
yaratilgan, u yerda har bir o‘quvchi mehnat bozorida talab etilgan 2-3 ta
mutaxassislik bo‘yicha kasbiy tayyorgarlikka ega bo‘ladi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturining amalga oshirilishi doirasida 1997
yildan boshlab 1612 ta yangi akademik lisey va kasb-hunar kolleji barpo
etilib, 4,6 mingdan ortiq umumta'lim maktabi rekonstruksiya qilindi va
yangidan qurildi.
Bugungi kunda O‘zbekistonda 260 ming nafarga yaqin talabani o‘z
bag‘riga olgan 66 ta oliy o‘quv yurti, shu jumladan Xalqaro Vestminster
Universiteti, Turin politexnika instituti, Singapur menejmentni rivojlantirish
instituti, Toshkent shahridagi Inxa Universiteti, M.V.Lomonosov nomidagi
Moskva davlat Universiteti, M.I.Gubkin nomidagi Rossiya davlat neft' va gaz
universiteti, G.V.Plexanov nomidagi Rossiya iqtisodiyot universiteti kabi
nufuzli xorijiy oliy o‘quv yurtlarining filiallari faoliyat ko‘rsatib turibdi.
Sog‘lom yosh avlodni tarbiyalash va maktab o‘quvchilarining bo‘sh
vaqtini tashkil etish uchun respublikamizda 584 ta sport-ta'lim muassasasi,
211 ta maktabdan tashqari muassasa - "Barkamol avlod", 298 ta bolalar
musiqa va san'at maktabi tashkil qilingan bo‘lib, ularda 500 ming nafardan
ortiq bolalar va o‘smirlar qo‘shimcha ta'lim olishmoqda.
1998 yilda qabul qilingan O‘zbekistonda Sog‘liqni saqlash tizimini isloh
qilish davlat dasturi mamlakatimizda butun tibbiyot tizimini tubdan qayta
qurish, ko‘p sarf- xarajat talab etadigan va hamma vaqt ham samarali
bo‘lmagan stasionar tibbiy yordamdan ambulotor-poliklinika va profilaktika
tibbiyotiga ustuvor ahamiyat berishga o‘tishda muhim omil bo‘ldi.
Shuningdek, qishloq joylarida yaxshi samara bermayotgan fel'dsher-
akusherlik punktlari o‘rniga qishloq vrachlik punktlari tashkil etildi.
Aholini sifatli ixtisoslashgan tibbiy yordam bilan ta'minlash maqsadida
respublika ixtisoslashgan tibbiyot markazlari faoliyat ko‘rsatib turibdi.
Yodlangan tuz ishlab chiqarishning keng yoyilishi va unni boyitish
dasturlarining amalga oshirilishi, aholi o‘rtasida keng ko‘lamli tushuntirish
ishlarining olib borilishi natijasida yod tanqisligi, temir va foliy kislotasining
yetishmasligi bilan bog‘liq kasalliklar tarqalishi oxirgi o‘n yil ichida 2
martadan ko‘pga kamaydi.
Mamlakatimizda kasalliklarning oldini olish va turli profilaktik va
epidemiyaga qarshi tadbirlarning aniq maqsadli va samarali tashkil etilishi
natijasida ko‘plab yuqumli kasalliklarning kamayishiga va bartaraf etilishiga
erishildi.
Sog‘liqni saqlash, onalik va bolalikni muhofaza qilishga yo‘naltirilgan
davlat siyosati chora-tadbirlari tufayli onalar va bolalalar o‘limi darajasining
barqaror pasayishiga erishildi.
Mustaqillik yillarida chaqaloqlar o‘limining umumiy koeffisienti 1990
yildagi 34,6 promilldan 2013 yilda 9,8 promillgacha, onalar o‘limining
umumiy koeffisienti 65,3 promilldan 20,0 promillgacha kamaydi.
Aholi umr ko‘rishining kutilayotgan uzayish ko‘rsatkichi 1990 yildagi
67,2 yoshdan 2013 yilda 73,4 yoshgacha, shu jumladan erkaklarda 71,1
yoshgacha, ayollarda 75,8 yoshgacha oshdi.
Xullas, O‘zbekiston Respublikasining mustaqil rivojlanishi yillarida
ta'lim uchun davlat byudjeti xarajatlari 1990 yildagi 17,9 foizdan 2013 yilda
34,2 foizgacha ortdi, sog‘liqni saqlash uchun 9,6 foizdan 14,4 foizgacha
oshdi. Har yili ijtimoiy ehtiyojlar uchun, shu jumladan ijtimoiy soha
muassasalarining moliyaviy ta'minotini mustahkamlash chora- tadbirlari,
aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash samaradorligini oshirish uchun Davlat
byudjeti barcha xarajatlarining taxminan 60 foizi yo‘naltiriladi.
Islom Karimov tomonidan belgilab berilgan ijtimoiy yo‘naltirilgan erkin
bozor iqtisodiyotiga o‘tishning asosiy tamoyillariga izchil amal qilinishi
mustaqillik yillarida iqtisodiyotimizni barqaror rivojlanishini ta'minladi. Bu
tarraqiet yo‘limiz jahon hamjamiyati orasida rivojlanishning «o‘zbek modeli»
deya e'tirof etildi. Shu bilan birga, ushbu tanlangan yo‘l tarixan qisqa mudtada
mamlakatimiz iqtisodiyot tarkibini tubdan o‘zgartirishga, uning
raqobatbardoshligini oshirishga, barqaror iqtisodiy o‘sishni ta'minlab, aholi
farovonligini oshishiga sabab bo‘ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
