Buxoro – 2022 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Metall kesuvchi dastgoxlarni avtomatik rostlab borish (podnaladka). Avtomatik rostlagich (avtopodnaladka) shunday qurilmaki - bu qurilma detalga ishlov berilishi jarayonida, unga nisbatan keskichni xolatini nazoratlaydi va uni ruxsat etilgan chegaradan chikkanini eki detal ulchamini ruxsat etilgan chegaradan chikaetganini nazoart kilib turadi. Avtorostlagich quyidagi asosiy elementlardan iborat: bajaruvchi mexanizmdan, kaysiki kesuvchi asbobni eki dastgoxning boshka mexanizmini ishga tushirish ishlarini bajaradi; detalni xolidan xabar beruvchi xabarchidanr; ulchov impulsini kayta ishlovchi (preobrazovatel) va kuchaytirgich (usilitel) lardan.
Avtorostlagichning prnintsipial sxemasi 11.5 rasmda keltirilgan. Eng kup tarkalgan, sodda sxema 11.5(a) rasmda kursatilgan.
Ishlov berilaetgan jarayonda detal ulchami xabarchi 2 lar orkali nazoratlanadi. Keskichning eyilishi okibatida aniklikni tiklash uchun asbobni xolatini uzgartirish uchun bajaruvchi 3 ga xabarchilarningg bergan impulsi xisobiga ishga tushadi. Xabarchi uzining xabarini konrtaktlar orkali yuboradi. Bu usulning kamchiligi shundan iboratki, bordiyu berildgan ulcham tusatdan oshib ketsa, qurilma keiskichni surish uchun buyruk beradi va yaroksiz (brak) maxsulot xosil bulishiga olib keladi. Shuning uchun avtorostlagichlar sxemasiga filtr – nazoratlovchi 1 (11.5-rasm, b) kiritiladi, kaysiki tusatdan paydo bulgn ma’lumotlarni kurib chikadi, agar ulcham chetga chikishi xakidagi xabar uch marta takrorlansa, ushanda chora kurilishini nazarga oladi. Bundan tashkari, ulchash pozitsiyasi aloxida ajratilib va nazoratlash banday xollarda ishlov berilgandan tashkari bajariladi. 11.5 rasm, v da kursatilgan sistema, undan oldingisidan shu bilan fark kiladiki, unda nafakat, rostlash buyrugi beriladi, shu bilan bir katorda dastgoxni ishdan tuxtatish eki boshlangich (chernovoy) ishlov berishdan toza (chistovoy) ishlov berishga utish buyruklarini berishi mumkin. Ishlov berish jarayonida detal 1 ning ulami uzluksiz ravishda xabarchi 2 orkali nazoratlanib turiladi. Kelaetgan xabarlar asosida ishlov berish jarayonini uzgartirish eki tuxtatish buyruklari beriladi.
Masalan, gidroyurgizgichni dastgoxda ikki chegarali xabarchi 2 urnatilgan, kaysiki gidro taksimlagich 3 ga (boshlangich ishlov berilgandan sung) tsilindr 4 ga moyning kelishini kamaytirish xakida buyruk beradi. Natijada supportning surilishi sekinlashadi va toza (chistovoy) ishlov berish boshlanadi. Muljallangan ulchamga erishilgach surilish tuxtatilsin va supportni boshlangich xoliga kaytarilsin buyrugi beriladi.

11.5 - rasm. Avtorostlagichlar sxemasi.
a) tugri ta’sirli, b) filtr – nazoratli, v) texnologik jarayoni boshqarish usuli.
Avtorostlagichlarning turli sistemalari tokarlik kengaytiruvchi (rastachnoy), jilvirlovchi va boshka turdagi dastgoxlarda kullaniladi.