Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

hajmiga nisbatan о‘zgaruvchan 

va о‘zgarmas xarajatlarga bо‘linadi. 

О‘zgaruvchan  xarajatlar

  -  ishlab  chiqarilayotgan  mashulot  miqdoriga 

bog‘liq bо‘lib, ularning kо‘payishi yoki kamayishi bunday xarajatlarni kо‘payishga 

yoki  kamayishga  olib  keladi.  Ularga  xom  ashyo,  materiallar,  texnollogik 

maqsadlarga  sarflanadigan  yoqilg‘i,  elektr  energiyasi,  ishchilarning  ish  haqi, 

shuningdek, ulchov uskunalarni saqlash va ishlatish xarajatlari kiradi. 

О‘zgarmas  xarajatlar 

–mashulot  miqdorining  о‘zgarishiga  deyarli  bog‘liq 

bо‘lmaydi. Odatda, bunday xarajatlar shartli о‘zgarmaydigan xarajatlar deb ataladi. 

Bularga umumishlab chiqarish ya’ni ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish 

xarajatlari kiradi. 

Ishlab  chiqarish  xarajatlari 

turiga  qarab

  quyidagi  xarajat  elementlari 

bо‘yicha guruhlanadi. Moliya vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan va 1995 yildan 

amalga  kiritilgan  hamda  1999  yilda  qayta  taxrir  qilingan  “Mashulot  (ish  va 

xizmatlar) ni ishlab chiqarish, mashulot (ish va xizmatlar) tannarxiga qо‘shiladigan 

xarajatlar  tarkibi  va  moliyaviy  natijalarni  shakllantirish  tartibi  tо‘g‘risida”gi 

Nizomga muvofiq ishlab chiqarish xarajatlarini quyidagi elementlarga bо‘linadi: 

1. Moddiy xarajatlar. 

2. Mehnatga xarajatlari. 

3. Ijtimoiy sug‘urta ajratmalari. 

4. Asosiy fondlar eskirishi. 

5. Boshqa xarajatlar. 

Ishlab  chiqarish  xarajatlari