Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

5-chizma. Korxona mablag‘larining doiraviy aylanishi 

Korxona moliya-xо‘jalik faoliyatining barcha bosqichlarda sodir  bо‘ladigan 

iqtisodiy  jarayonlar  xо‘jalik  operatsiyalar  (muomalalar)  dan  tashkil  topadi. 

Korxonalar  faoliyatida  sodir  bо‘ladigan  va  hujjat  bilan  rasmiylashtirilgan  har  bir 

iqtisodiy  hodisa  va  voqelik  xо‘jalik  muomalasi  (operatsiyasi)  bо‘lib  hisoblanadi. 

Sanoat  mashulotlarini  ishlab  chiqarish  bilan  shug‘ullanadigan  korxonalarda 

mashulot  tayyorlash  xarajatlariga,  mehnat  buyumlari  sarfi,  korxona  xodimlariga 

bajargan  ishlari  uchun  hisoblangan  ish  haqi,  mashulot  ishlab  chiqarishda 

foydalanganlik  uchun  asosiy  vositalarga  amortizatsiya  ajratmalari  va  hokazo 

boshqa  sarflar  kiradi.  Har  bir  xо‘jalik  operatsiyasi  korxona  mablag‘larining 

harakati  (saqlash  joylarini  о‘zgarishi)  va  ularning  shakl  (bir  turdan  boshqa  turga 

aylanishi) о‘zgarishidan iborat. Masalan materiallarni xarid qilishda korxona, pul 

mablag‘lari hisobiga о‘zlariga  kerak bо‘lgan  mehnat buyumlarini sotib oladi, pul 

mablag‘lari  mehnat  buyumiga  aylanadi  yoki  kassadan  ish  haqi  berilganda 

kassadagi  pul  mablag‘i  kamayib,  о‘z  navbatida,  korxonaning  ish  haqi  bо‘yicha 

xodimlar  oldidagi  majburiyati  kamayadi,  shuningdek  ishlab  chiqarishga  berilgan 

mato shaklini о‘zgartirib, tayyor mashulotga aylanadi va hokazolar. Bundan xulosa 

qilish  mumkinki,  xо‘jalik  operatsiyasi  korxonalar  moliya-xо‘jalik  faoliyatini 

amalga oshirish jarayonida ishtirok etadigan xо‘jalik mablag‘lari va ularning paydo