Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

6-chizma. Buxgalteriya hisobi uslubining elementlari 

Bizning  fikrimizcha,  makon  va  zamon,  induksiya  va  deduksiya,  sintez  va 

analiz,  shuningdek  falsafaning  barcha  qonunlari  buxgalteriya  hisobining 

metodologik  asosini  tashkil  qiladi.  Makonga  buxgalteriya  hisobi  tashkil 

qilinadigan  joy  ya’ni  korxona  va  huquqiy  shaxs  tashkil  etmasdan  tadbirkorlik 

faoliyati  bilan  shug‘ullanadigan  jismoniy  shaxslar  (aholi,  oila),  zamonga  esa 

buxgalteriya  hisobi  tashkil  qilish  vaqti  va  isobotlarni  taqdim  etish  davrini  misol 

qilib olish mumkin. 

Rossiyalik  amaliyotchi  olim A.Galagan

55

  xо‘jalik  muomalalarini  falsafaning 

qonun va kategoriyalari nuqtai nazaridan kо‘rib chiqishga о‘rinib, xо‘jalikda sodir 

bо‘ladigan har qanday xо‘jalik muomalasi bir vaqtning о‘zida shu muomala sodir 

bо‘lgan xо‘jalikning alohida jarayonlariga ijobiy yoki salbiy ta’sir etishini yozgan 

edi.  Dialektik  nuqtai  nazardan  qaraydigan  bо‘lsak,  har  qanday  sodir  bо‘lgan 

iqtisodiy  voqealikning  ikki  tomoni  mavjud,  shundan  kelib  chiqqan  holda  har  bir 

xо‘jalik  muomalasi  uchun  debetlanuvchi  va  kredetlanuvchi  schyotlarni  aniqlab 

olish  mumkin.  Bunda  sintetik  schyotlar  sintez  (umumlashtirish),  analitik 

schyotlarga  esa  analiz  qilish  vazifasini  bajaradi.  Shunga  kо‘ra  moliyaviy 

 

55

Галаган А. Основы бухгалтерского учета. Москва. Госпланиздат, 1939 г., 47 b.