Buxgalteriya lit

„Nomoddiy  aktivlar“  schoti.  Nomoddiy  aktivlar
moddiy ashyoviy mazmuniga xo‘jalik yurituvchi subyekt
    
„Materiallar“
Dt     schoti     Kt
1)  50000
„Mehnatga haq to‘lash
bo‘yicha xodimlar bilan
hisob-kitoblar“
  Dt      schoti         Kt
Boshlang‘ich
qoldiq
2)  20000
„Asosiy  vositalarning
eskirishi“
  Dt       schoti         Kt
4)  18000
„Asosiy  ishlab
chiqarish“
Dt     schoti     Kt
4)  18000
2)  20000
1)  50000
„Tayyor  mahsulot“
Dt      schoti     Kt
3)  30000
3)  30000

---

95
tomonidan  xo‘jalik  faoliyatida  foydalanish  uchun  yoki
boshqarish  uchun  nazorat  qilinadigan  obyektlar  kiradi.
Nomoddiy  aktivlar  buxgalteriya  hisobida  boshlang‘ich
bahoda hisob-kitob qilinadi. Nomoddiy aktivlarga patent,
litsenziya, savdo markalari, belgilari, mualliflik huquqlari,
resurslardan  foydalanishlar  kiradi  va  ular  „Nomoddiy
aktivlar“ schotida hisobga olinadi. Schot aktiv hisoblanib,
uning debetida xarid qilingan nomoddiy aktivlar, kredit
tomonida esa nomoddiy aktivlarning sotilishi, chiqib ketishi
ko‘rsatiladi.
Xodimlar mehnatiga haq to‘lash bo‘yicha hisob-kitoblar
schoti passiv hisoblanib, uning kredit tomonida ishchi va
xizmatchilarga  to‘langan  ish  haqi  summasi  ko‘rsatiladi.
Debet tomonida ishchi-xizmatchilarga to‘langan, amaldagi
qonun bo‘yicha ish haqidan ushlab qolinishi belgilangan
summalar  ko‘rsatiladi.
Misol:
1. Korxona ishchi-xizmatchilariga tuzilgan tabelga asosan
sentabr oyi uchun ish haqi hisoblandi — 150000 so‘m.
2.  Ishchi  va  xizmatchilarga  hisoblangan  ish  haqi
summasidan amaldagi qonunga asosan soliqlar summasi
ushlab qolindi — 20000 so‘m.
3. Kassadan ishchi-xizmatchilarga 130000 so‘m ish haqi
berildi.
Yuqoridagi misolimizga quyidagi buxgalteriya yozuvi
beriladi:
1. Debet — „Asosiy ishlab chiqarish“ schoti — 150000
so‘m.  Kredit  —  „Xodimlar  bilan  mehnatga  haq  to‘lash
bo‘yicha hisob-kitoblar“ schoti — 20000 so‘m.
2.  Debet  — „Xodimlar  bilan    mehnatga  haq  to‘lash
bo‘yicha  hisob-kitoblar“  schoti  —  20000  so‘m,  kredit
„Budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik“ schoti — 20000 so‘m.
3.  Debet  — „Xodimlar  bilan  mehnatga  haq  to‘lash
bo‘yicha hisob-kitoblar“ schoti — 130000 so‘m, kredit —
„Kassa“ schoti — 130000 so‘m.

---

96
Misolimiz  schotlar chizmasida quyidagicha ko‘rsa-
tiladi:
Umumishlab  chiqarishni  tashkil  qilish  faqat  asosiy
ishlab chiqarish bilan chegaralanmasdan, boshqa asosiy va
yordamchi  ishlab  chiqarish  faoliyati  bilan  bog‘liqdir.
„Umumishlab chiqarish xarajatlari“ schotining o‘ziga xos
xususiyati  shundaki,  bu  schotdagi  xarajatlar  hisobot
davrining oxiriga kelib, „Asosiy ishlab chiqarish“ schotiga
tegishli mahsulot hajmiga nisbatan taqsimlanish yo‘li bilan
o‘tkaziladi. Hisobot davrining oxiriga bo‘lgan qoldiq tugal-
lanmagan tayyor mahsulotga tegishli bo‘lgan xarajatlarni
ko‘rsatadi.