Buxgalteriya lit

1. Asosiy xarajatlar
2. Ustama xarajatlar.
Asosiy xarajatlarga ishlab chiqariladigan mahsulotning
asosini tashkil qiluvchi, bevosita ishlab chiqarish jarayonida
qatnashuvchi xarajatlarga aytiladi. Bunday xarajatlarga:
material xarajatlari, asosiy ishlab chiqarish jarayoni bilan
bog‘liq ishchilarning ish haqi xarajatlari, ijtimoiy sug‘urta
xarajatlari kiradi.
Ishlab chiqarilgan mahsulotning tannarxiga kiritiladigan
xarajatlar  bevosita  xarajatlar  deb  yuritiladi.  Shunday
xarajatlar  qilinadiki,  ularni  ishlab  chiqarilgan  mahsulot
tannarxiga  to‘g‘ridan  to‘g‘ri  o‘tkazish  mumkin  emas,
chunki bunday xarajatlar turli ishlab chiqarilgan mahsu-
lotlarga taalluqlidir, bunday xarajatlar bilvosita xarajatlar
deb ataladi. Bilvosita xarajatlar ishlab chiqarilgan mahsulot
tannarxiga tegishli taqsimlash yo‘li bilan o‘tkaziladi.
Mahsulot ishlab chiqarishda sarf qilingan xarajatlarni
to‘g‘ri hisob-kitob qilishda ularni tugallangan va tugallan-
magan  tayyor  mahsulotlar  bo‘yicha  alohida-alohida
aniqlash talab qilinadi, chunki mahsulot tannarxi kalku-
latsiyasi,  asosan,  tayyor  mahsulotga  nisbatan  amalga
oshiriladi.
Iqtisodiy  adabiyotlarda,  shu  jumladan,  buxgalteriya
hisobiga  doir  yozilgan  adabiyotlarda  kalkulatsiya  bilan
kalkulatsiya  qilishga  turlicha  ta’rif  berilgan.  Professor
M.Ostonaqulov tomonidan yozilgan „Buxgalteriya hisobi
nazariyasi“  darsligida  bu  holatga  to‘g‘ri  ta’rif  berilgan.