|
2.3-rasm.Korxonaning moliya-xo‘jalik faoliyatini boshqarish tizimida buxgalteriya hisobining funksiyalari.
Axborot (boshqaruv tizimini axborot bilan ta’minlash) funksiyasi. Buxgalteriya hisobining boshqaruv tizimi va bozor munosabatlarini rivojlantirishdagi asosiy funksiyalaridan biri axborot bilan ta’minlash funksiyasi hisoblanadi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tishning hozirgi bosqichida o‘z vaqtida olinadigan haqqoniy iqtisodiy axborot- larning roli va ahamiyati kuchaymoqda.
Buxgalteriya hisobi tizimi har xil boshqaruv obyektlariga – kor- xona xizmatlari, uning bo‘linmalari menejerlariga haqiqiy axborotlarni yetkazib beruvchi muhim manba bo‘lib, ular ushbu axborotlardan foydalangan holda tegishli boshqaruv qarorlarini ishlab chiqadilar va qabul qiladilar.
Hisob-kitoblar ko‘rsatishicha, iqtisodiy axborotlar umumiy hajmining 70%idan oshig‘i buxgalteriya axborotlari ulushiga to‘g‘ri keladi.
Aynan buxgalteriya hisobi tizimi korxona mablag‘lari va manbalarining ahvoli hamda harakati, xo‘jalik jarayonlari, korxona moliyaviy natijalari to‘g‘risida umumlashgan (sintetik), batafsil (analitik) axborotlarni aks ettiradi va to‘playdi.
Buxgalteriya axborotlari operativ va statistik hisobda, rejalash- tirishda, istiqbolni belgilash(prognozlash)da, korxona faoliyati taktikasi hamda strategiyasini ishlab chiqishda va boshqalarda keng qo‘llaniladi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobi axborotlariga haqqoniylik (obyektivlik), ishonchlilik, o‘z vaqtidalik va tezkorlik kabi talablar qo‘yiladi. Lekin boshqaruv tizimini takomillashtirish, iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish va munosabatlarni erkinlashtirishning hozirgi bosqichida buxgalteriya hisobi oldiga qator yuqori talablar qo‘yilmoqda. Hisob axborotlari yuqori samarali bo‘lishi, mulk egalari, investorlar va qo‘shma korxonalarni tashkil etish hamda faoliyat ko‘rsatishida ishtirok etadigan xorijlik hamkorlarning talablarini qondiradigan bo‘lishi lozim. Bu buxgalteriya hisobi axborotlarida eng kam ko‘rsatkichlar bo‘lib, ammo turli boshqaruv pog‘onalaridagi eng ko‘p undan foydalanuvchilar talablarini qondirishi lozim. Shuningdek, buxgalteriya axborotlari eng kam mehnat va vaqt sarflangan holda shakllanishi zarur.
Buxgalteriya hisobining axborot sig‘imi eng katta bo‘lgan uchastkalariga xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisob-kitoblar,
tovar-moddiy zaxiralarini hisobga olish, ishlab chiqarish xarajatlari hisobi, tayyor mahsulotlar va ularni sotishni hisobga olish kabilar misol bo‘ladi.
Masalan, xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisob-kitoblarni hisobga olishga doir axborotlar jami hisob axborotlarining 25-30 foizini tashkil etadi. Shu tufayli hisob-kitoblar, mehnat va ish haqini tahlil qilish hamda mehnat resurslarini boshqarish uchun yetarli axborot bazasi yaratilgan.
Kompyuterlar va boshqa tashkiliy-texnik vositalardan, buxgalter, iqtisodchi, tahlilchi, auditorlarning avtomatlashtirilgan ish o‘rinlaridan foydalanish imkoniyatlari mavjud bo‘lgan hozirgi sharoitda hisob va tahliliy axborotlar, shu jumladan mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar hajmining o‘sishi emas, boshqaruvning turli bosqichlarida tegishli qarorlarni tayyorlash, asoslash va qabul qilish uchun ulardan foydalanish sifati muhim nazariy va uslubiy masala bo‘lib hisoblanadi. Kompyuterlardan foydalanish va avtomatlashtirilgan ish o‘rinlarining faoliyat ko‘rsatishi istalgan darajadagi batafsil va istalgan vaqt oralig‘i uchun mehnat ko‘rsatkichlarini olish imkoniyatlarini ta’minlaydi. Olingan axborotlarning pirovard natijasi korxona xodimlarining ish sifatini yaxshilash, mehnat unumdorligini oshirish, yuqori moliyaviy natijalarga erishishga safarbar qilishdan iborat.
Qo‘yilgan maqsad, hal etiladigan vazifalar doirasi axborotdan foydalanuvchi bo‘linmalar, boshqariladigan obyekt darajasiga ko‘ra hisob va tahliliy axborotlarni ularning eng yuqori va eng past qismlarga bo‘lish zarur. Har bir axborot turini boshqaruv obyektlari va berish muddatlari bo‘yicha tabaqalashtirish kerak.
Axborotlar davriyligi ham turlicha bo‘lishi mumkin: smena, sutka, hafta, dekada, oy, chorak va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
