114
blankasida bankka bergan topshirig„idir. Chek blankalari tipografik yo„l
bilan tijorat banklari buyurtmasiga ko„ra ularning faoliyati uchun yetarli
bo„lgan miqdorda tayyorlanadi. Bunda cheklar belgilangan namunadagi
0505411005 shaklda har bir bank uchun alohida bo„lgan bank nomi va
firma belgisidan tashqari barcha zaruriy rekvizitlarga ega bo„lishi shart.
Hisob-kitob cheklarini yozib berishda ularning boshlang„ich summasi
tijorat banklari tomonidan mustaqil ravishda aniqlanib, yuqori summasi
Respublika Markaziy banki tomonidan belgilanadi. Chekning amal
qilish muddati esa tijorat banklari tomonidan mustaqil belgilanadi.
Cheklar omonat qo„yuvchi jismoniy shaxsning depozit hisob-
varag„ida saqlanayotgan mablag„lar hisobiga yoki topshirilgan naqd pul
summasiga beriladi.
Hisob-kitob cheki 2 qismdan iborat:
– birinchi
qismi hisob-kitob cheki;
– ikkinchi qismi koreshok.
Chekning koreshogi chekning birinchi qismida ko„rsatilgan sum-
malarini tasdiqlash uchun belgilangan nazorat raqamlarini o„z ichiga
oladi. Bank xodimi hisob-chekini berishda quyidagi rekvizitlarni to„ldi-
rib berishi lozim:
– chek berilgan sana;
– chek bo„yicha to„lanishi lozim bo„lgan summani raqamlar va
so„z bilan;
– hisob-kitob chekiga nomi yozib berilayotgan shaxsning fami-
liyasi, ismi, otasining ismi;
– uning pasport seriyasi
va nomeri;
– chek beruvchining depozit hisobvarag„i nomeri;
– chek bergan bank bo„limining nomi va kodi;
– chekning amal qilish muddati.
Ko„rsatib o„tilgan barcha rekvizitlar to„ldirilgandan so„ng bank-
ning mas‟ul xodimi hisob-kitob cheki va koreshokga imzo qo„yadi va
hisob-kitob chekining kesish chizig„ida qolgan sonlar hisob-kitob cheki
summasiga mos kelishi uchun hisob-kitob cheki nazorat sonlar xoshiyasi
bo„ycha koreshokni ajratadi hamda muhr bilan mustahkamlaydi. Shun-
dan so„ng, chek oluvchi mijoz chekni olganligi haqida koreshokka o„z
imzosini qo„yadi.
Bankning mas‟ul xodimi alohida daftarga hisob-kitob chekining
seriyasi, nomeri, nomiga chek yozib berilgan shaxsning familiyasi, ismi,
otasining ismi va chek summasini yozib qo„yishi lozim. Bunda ushbu
117
– Chek egasining banki chekda ko„rsatilgan summani qabul qilin-
gan chekka asosan chek beruvchining hisobvarag„iga o„tkazib beradi.
Bir vaqtning o„zida tijorat banklarining elektron hisob-cheklari elektron
to„lov tizimi orqali chek beruvchining bankiga jo„natiladi. Chekning asl
nusxasi mas‟ul ijrochi tomonidan imzo qo„yilgan, to„lov amalga
oshirilgan sana, bankning to„rtburchak muhr izi tushirilgan va qabul
qilish sanasi ko„rsatilgan holda kunlik hujjatlar yig„masiga tikiladi.
Chek beruvchi banki elektron to„lov tizimi orqali elektron hisob-
kitob chekini qabul qilib oladi. Bu bankda chek summasi elektron hisob-
kitob cheki asosida dasturiy yo„l bilan avtomatlashtirilgan tarzda chek be-
ruvchining hisobvarag„idan hisobdan chiqariladi. Elektron chek bank
mas‟ul ijrochisi tomonidan imzo qo„yilgan, bankning to„rtburchak muhr izi
tushirilgan hamda to„lov amalga oshirilgan sana ko„rsatilgan holda bank-
ning kunlik hujjatlar yig„masiga tikiladi va belgilangan tartibda saqlanadi.
Foydalanmagan hisob-kitob cheki qaytib bankka topshirilishi
mumkin. Foydalanmagan hisob-kitob cheklari bankka taqdim qilinganda
bankning mas‟ul ijrochisi avvalo, chekning haqiqiyligini va hujjatni
ko„rsatuvchi shaxsning pasporti bilan tekshirib ko„radi.
Shundan so„ng hisob-kitob cheki bankning bosh buxgalteriga beri-
ladi, pasport esa egasiga qaytariladi.
Bank bosh buxgalterining ruxsati asosida chekda ko„rsatilgan sum-
ma bank buxgalteriyasida chekda ko„rsatilgan hisobvaraqqa o„tkazib
beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: