Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika


 Bank daromadlarining turlari va ularni hisobga olish



Download 2,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet156/269
Sana31.12.2021
Hajmi2,41 Mb.
#266838
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   269
Bog'liq
banklarda buxgalteriya hisobi va operatsion texnika (1)

10.6. Bank daromadlarining turlari va ularni hisobga olish 
 
O„zbekiston Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to„g„risi-
da”gi  Qonuniga  asosan  tijorat  banklarining  asosiy  maqsadi  –  foyda 
olishdir.  Tijorat  banklari  o„z  faoliyatlari  davomida  juda  ko„plab  mijoz-
larga xizmat ko„rsatadi, turli xil operatsiyalarni bajaradi, bir qator xarajat-
larni amalga oshiradi. Buning natijasida ma‟lum miqdorda daromad oladi.  
Shunday  qilib,  har  bir  tijorat  banki  o„z  faoliyatini  olib  borishdan 
maqsadi  yuqori  daromad  olishga  qaratilgan  bo„lib,  o„z  daromadlarini 
ko„paytirish yo„llarini tijorat banklari mustaqil ravishda belgilaydilar. 
Umuman,  daromad  –  bu  ishlab  chiqarish  va  noishlab  chiqarish 
sohasidagi  faoliyatdan  keladigan  pul  tushumidir.  Bozor  munosabatlari 
sharoitida  tijorat  banklari  ham  boshqa  xo„jalik  yurituvchi  subyektlar 
kabi bank faoliyatidan daromad oladilar.  Tijorat banklarining daromad-
lari  mijozlarga  qisqa  va  uzoq  muddatlarga  berilgan  kreditlar  bo„yicha 
olinadigan  foizlar,  kreditlarning  o„z  muddatida  qaytarilmagani  uchun 
mijozlardan shartnomada ko„rsatilgani bo„yicha olinadigan yuqori stav-
kadagi  foizlardir.  Banklarning  bu  daromadlari  barcha  daromadlarining 
asosiy qismini tashkil etadi.  
Bundan tashqari, tijorat banklari mijozlariga talab qilinguncha saq-
lanadigan  depozit  hisobvaraqlari,  muddatli,  jamg„armali  depozit  hisob-
varaqlari,  valuta  va  boshqa  hisobvaraqlar  ochadi  va  yuritadilar.  Bu 
hisobvaraqlar  bo„yicha  operatsiyalarni  amalga  oshirish  jarayonida  mijoz-
larga turli xil xizmatlar ko„rsatib tegishli ravishda haq oladilar. Bu xiz-
matlari  uchun  oladigan  daromadlari  ko„pincha  tijorat  banki  va  mijoz 
o„rtasida  hisob-kitob  yoki  boshqa  hisobvaraqlarga  xizmat  ko„rsatish 
to„g„risidagi o„zaro tuzilgan shartnomada belgilanadi.  
Tijorat  banklari  kutilmagan  daromadlar  ham  ko„rishi  mumkin. 
Bunday  daromadlarga  bank  kassalaridagi  naqd  pul  mablag„larining 
ortiqcha  chiqqan  qismi,  qarzdorlardan  undirilgan  turli  jarima  va  penya-


 
189 
lar,  banklarning  asosiy  vositalarini  tugatish  yoki  sotishdan  olgan  daro-
madlari kiradi. 
Shunday qilib, tijorat banklarning daromadlari va ularning manba-
larini  bank  faoliyatiga  qarab,  tijorat  banklari  amalga  oshiradigan  ope-
ratsiyalar nuqtayi nazaridan ko„rib chiqish mumkin.  
Tijorat banklarining hisobvaraqlar rejasiga asosan bankning barcha 
daromadlarini foizli, foizsiz va boshqa daromadlarga bo„lish mumkin. 
Banklarning daromadlarini hisobga olish uchun tijorat banklari hi-
sobvaraqlar  rejasining  4-bo„limida  bir  qator  asosiy  va  subhisobvaraqlar 
ochilgan.  Hisobvaraqlar  rejasidagi  daromadlar  bo„limining  boshida 
quyidagi hisobvaraqlar keltirilgan:  
40200  –  O„zR.  Markaziy  bankidagi  hisobvaraqlar  bo„yicha  foizli 
daromadlar. 
Bu hisobvaraq o„z ichiga ikkita hisobvaraqni oladi: 
40201  –  O„zR.  Markaziy  bankning  vakillik  hisobvarag„i  bo„yicha 
foizli daromadlar. 
40205 – Markaziy bankdagi depozitlar bo„yicha foizli daromadlar. 
Bundan tashqari, bank daromadlarini hisobga olish uchun juda ko„p-
lab hisobvaraqlar yuritiladi, bu hisobvaraqlarning ba‟zilarini keltiramiz: 
40400 – Boshqa banklardagi hisobvaraqlar bo„yicha foizli daromadlar. 
40600 – Oldi-sotdi qimmatli qog„ozlar bo„yicha foizli daromadlar. 
40700  –  Sotishga  mo„ljallangan  qimmatli  qog„ozlarga  qilingan 
investitsiya bo„yicha foizli daromadlar. 
44100-Mijozlarning majburiyatlari bo„yicha foizli daromadlar. 
41400  – 42600  hisobvaraqlarida  hukumatga,  boshqa  banklarga  va 
turli mulkchilik shaklidagi korxonalarga berilgan qisqa muddatli kredit-
lar bo„yicha foizli daromadlar hisobi yuritiladi.  
Hukumatga,  boshqa  banklarga  va  turli  mulkchilik  shaklidagi  kor-
xonalarga  berilgan  qisqa  muddatli  kreditlar  bo„yicha  foizli  daromadlar 
hisobini yuritish uchun esa 43100-44600 hisobvaraqlari ochilgan.  
Tijorat  banklarining  eng  katta  daromad  manbayi  qisqa  va  uzoq 
muddatli kreditlardan olingan foizli daromadlaridir.  
Banklarda kreditlar bo„yicha foizlar har kuni hisoblanadi va 16309 – 
«Kreditlar bo„yicha hisoblangan foizlar» hisobvarag„ida aks ettiriladi. 
 16309  –  hisobvarag„ining  nomini  eslab  qoling,  u  amaliyotda 

Download 2,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   269




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish