Buxgalteriya hisobi

3.Buxgalteriya hisobini tashkil qilish etikasi.

Ho‘jalik yurituvchi sub’ektlarda yuritilayotgan hisob siyosati o‘ziga xos printsiplarga amal qilishi kerak.

Buhgalterlar yetuk hulqli bo`lishi kerak. CHunki ularning informatsiyasi foydalanuvchi uchun ishonarli va albatta qaror qabul qabul qilishda foydali bo`lishi kerak.Boshqaruvchilar va ishchilar biznes foaliyatida va boshqaruvda yetuk hulqi bo`lishi kerak. Boshqachasiga unday bo`lmasa hech kim biznesga pul qarz berishi yoki invititsiya kiritishni hohlamaydi. Etika odamlarning birligi yo`lidagi ahloqiy pirinsiplardir.

2004- yilning iyunida Birinard Li Modof Amerika tarihidagi eng katta qallolbliklardan biri yuzlab minglab investorlarga firib bergani uchun 150 yilga qamoq jazosiga tayinlandi. Madofning qallobligi bir necha o`n yillar oldin u fonziy shema o`zining investorlik kompanyasi boshlagan. Fonzi shemasida investitsya boshqaruvchisi yangi investorlardan olgan fondlarini eski investorlarga to`lagan. Aslida investitsalarni qaytarilishi haqiqiy faoliyatga asoslangan bo`lishi kerak.

Invetitsya boshqaruvchi yangi investorlarni jalb qilgani uchun u eski investorlarga to`lash uchun yangi fondlarga ega bo`lgan va firibni davom ettitrgan. Investitsyalar boshqaruvi yangi investorlarni tugatganidan so`ng fonzi shemasi tes qulay ish boshladi va Madofning mavqyi mashhurligi va shahsiy investorlar bilan aBloqasi tugadi.¹

Shu kabilarni bartaraf etish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Bux­galteriya Hisobi Milliy Standartlarining (BHMS) birinchi sonli standartida buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotning printsiplari sifatida quyidagilar keltirilgan:

• 
  ikki yoqlama qayd etish usuli bilan hisob yuritish;
  
• 
  uzluksizlik;
  
• 
  xo‘jalik muammolari, aktivlar va passivlarni baholash;
  
• 
  ishonchlilik;
  
• 
  ehtiyotkorlik;
  
• 
  mazmunning shakldan ustunligi;
  
• 
  ko‘rsatkichlarning qiyosiyligi;
  
• 
  moliyaviy hisobotning betarafligi;
  
• 
  aktivlar va majburiyatlarning haqiqiy bahosi;
  
• 
  hisobot davri daromadlari va xarajatlarining mosligi;
  
• 
  tushunarlilik;
  
• 
  ahamiyatlilik;
  
• 
  muhimlilik;
  
• 
  haqqoniy xolis taqdim etish;
  
• 
  tugatilganlik;
  
• 
  izchillik;
  
• 
  o‘z vaqtidalik;
  
• 
  offseting (moddalarning o‘zaro qoplanishi);
  
• 
  xolislik.
  

 Hisoblash. Daromadlar va xarajatlar buxgalteriya hisobida e’tirof etiladi va kelgan davrda tushishi yoki paydo bo‘lishiga qarab (pul mablaglarini olish yoki to‘lash asosida emas) moliyaviy hisobotlarda aks ettiriladi.