Buxgalteriya hisobi, tahlil va audit

5-MAVZU: AUDITDA MUHIMLIK TUSHUNCHASI VA AUDITORLIK RISK (amaliy mashg`ulot uchun tarqatma materiallar)


Masala. Quyidagi 1 va 2 jadvallarda keltirilgan ma’lumotlar asosida muhimlik darajasini aniqlang hamda uni buxgalteriya balansining muhim moddalariga taqsimlang(3, 4 - jadvallarga asosan).
1-jadval.
“Buxgalteriya balansi” ma’lumotlari

AKTIV	SO‘MMA, (ming so‘mda)
Asosiy vositalar	28655
Nomoddiy aktivlar	2073
Materiallar	4373
Xaridor va buyurtmachilar	145016
Kassadagi pul mablag‘lari	6862
Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar	3500
Hisob-kitob schetidagi pul mablag‘lari	5079
Jami	195558
1	2
Passiv
Ustav kapitali	10000
Qo‘shilgan kapital	23807
O‘tgan yillar taqsimlanmagan foydasi	32630
Taqsimlanmagan foyda	20305
Mol yyetkazib beruvchilar va pudratchilar	58736
Majburiyatlar:
Mehnatga xaq to‘lash bo‘yicha	4843
Budjetdan tashqari fondlarga	2567
Budjet oldidagi	21735
Olingan avanslar	17115
Kelgusi davr xarajatlari	3386
Boshqa qisqa muddatli majburiyailar	434
Jami	195558

2-jadval.
“Moliyaviy natijalar” to‘g‘risidagi hisobot ma’lumoti

Ko‘rsatkichlar	So‘mma, ming. so‘mda
Mahsulot (ish, xizmatlar) sotishdan tushgan tushum	211564
Sotilgan mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxi	188995
Sotish xarajatlari	387
Yalpi foyda	22182
Boshqa operatsion daromadlar	11857
Boshqa operatsion xarajatlar	4597
Asosiy faoliyatning foydasi	29442
Moliyaviy faoliyatdan daromadlar	643
Moliyaviy faoliyatdan xarajatlar	644
Umumxo‘jalik faoliyatining foydasi	29441
Soliqqa tortilgungacha foyda	29441
Sof foyda	20305

3-jadval.
Quyida keltirilgan jadvallar asosida ma’lumotlarni shakllantiring bazaviy ko‘rsatkichlar hisob-kitobi

Bazaviy ko‘rsatkich	Bazaviy ko‘rsatkichni moliyaviy hisobotdagi ko‘rsatkichi, so‘mmada.	Muhimlik darajasi, %	Muhimlik darajasi, so‘m.

4-jadval.
Muhimlik darajasini balans aktiviga nisbatan taqsimlash

AKTIV	SO‘MMA, (ming so‘mda)	Salmoq, %	Muhimlik darajasi, ming so‘mda
Asosiy vositalar	28655
Nomoddiy aktivlar	2073
Materiallar	4373
Xaridor va buyurtmachilar	145016
Kassadagi pul mablag‘lari	6862
Qisqa muddatli moliyaviy investitsiya­lar	3500
Hisob-kitob schetidagi pul mablag‘lari	5079
Jami	195558

Talab qilinadi:

1. 
   Muhimlik darajasini aniqlash uchun bazaviy ko‘rsatkichlarni shakllantiring;
   
2. 
   Umumiy muhimlik darajasini aniqlang;
   
3. 
   Barcha hisob-kitoblarni auditorning ishchi hujjatida aks ettiring.
   

Masala. Moliyaviy hisobot uchun umumiy muhimlik darajasi 400 ming so‘m. Auditor kassa operatsiyalarini tekshirishda quyidagi holatlarni aniqladi:

1. 
   Kassadagi pul mablag‘lari belgilangan limitdan ko‘p chiqqan: 100 ming so‘m;
   
2. 
   Jismoniy shaxslar bilan asossiz hisob-kitob ishlari amalga oshirilgan NKM dan foydalanilmagan holda.
   

Talab qilinadi:
1. Yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklarni muhimligini aniqlang.
2. Aniqlangan xato va kamchiliklar bo‘yicha korxona rahbari va kassirga qanday choralar ko‘riladi.
3. Auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang.
Masala. Keltirilgan ma’lumotlar asosida umumiy muhimlik darajasini aniqlang.
5-jadval.
“Nur” OAJ 31- dekabr 2013- y. holatiga buxgalteriya balansi

Ko‘rsatikich__So‘mmada_ming_so‘mda.'>Ko‘rsatikich	So‘mmada ming so‘mda.
AKTIV
1. Uzoq muddatli aktivlar – jami	45 282,3
shu jumladan:
Asosiy vositalar	45 282,3
2. Joriy aktivlar – jami	2 832,6
shu jumladan:
Materiallar	675,9
Debitorlar	1 823,1
Pul mablag‘lari	40,1
Boshqa joriy aktivlar	293,5
BALANS__48_114,9____6-jadval.'>BALANS	48 114,9
PASSIV
1. O‘z mablag‘lari manbalari – jami	28 975,1
shu jumladan:
Ustav kapital	19 000,0
Qo‘shilgan kapital	7 362,1
Rezerv kapital	981,3
Taqsimlanmagan foyda	1 631,7
2. Majburiyatlar – jami	19 139,8
shu jumladan:
Kredit va qarzlar	1 275,6
Kreditorlik qarzlari	17 864,2
BALANS	48 114,9

6-jadval.
“Nur” OAJ 31 - dekabr 2013 - y. holatigaMoliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot

Ko‘rsatikich	So‘mma ming so‘mda.
1. Sotishdan sof tushum	7 135,6
2. Sotilgan mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxi	5 971,3
3. Yalpi foyda	1 164,3
4. Boshqa daromadlar	1 472,3
5. Boshqa xarajatlar	656,5
6. Sof foyda	1980,1

7-jadval.
Quyida keltirilgan jadvallar asosida ma’lumotlarni shakllantiring bazaviy ko‘rsatkichlar hisob-kitobi

Bazaviy ko‘rsatkich	Bazaviy ko‘rsatkichni moliyaviy hisobotdagi ko‘rsatkichi, so‘mmada.	Muhimlik darajasi, %	Muhimlik darajasi, so‘m.

8-jadval.
Muhimlik darajasini balans aktiviga nisbatan taqsimlash

Balans aktivining moddalari	So‘mma, ming. so‘m.	Salmoq, %	Muhimlik darajasi, ming so‘mda.
1. Uzoq muddatli aktivlar – jami	45 282,3
shu jumladan:
Asosiy vositalar	45 282,3
2. Joriy aktivlar – jami	2 832,6
shu jumladan:
Materiallar	675,9
Debitorlar	1 823,1
Pul mablag‘lari	40,1
Boshqa joriy aktivlar	293,5
BALANS	48 114,9

Talab qilinadi:

1. 
   Muhimlik darajasini aniqlash uchun bazaviy ko‘rsatkichlarni shakllantiring.
   
2. 
   Umumiy muhimlik darajasini aniqlang.
   
3. 
   Barcha hisob-kitoblarni auditorning ishchi hujjatida aks ettiring.
   
4. 
   Aniqlagan ko‘rsatkichlaringiz bo‘yicha umumiy xulosa bering.
   

Masala. Auditorlik firmasi mijozining 3 ta katta magazinlari mavjud. Uning har birida bir nechta bo‘limlari bo‘lib, ular kamida 5 yilda bir marta hujjatli tekshirishdan o‘tishi kerak. Auditor oldiga risk yuqori bo‘lgan bo‘limlarni mukammal tekshirish vazifasi qo‘yilgan. Magazinlarning har birida ichki nazorat bo‘limi mavjud. O‘tgan yili magazinlarda auditorlik tekshiruvi o‘tkazilgan.


Talab qilinadi:

1. 
   Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim.
   
2. 
   Auditor riskni baholash uchun nimalarga e’tibor berishi kerak?
   

Masala. «ODIL-AUDIT» firmasi sizning auditorlik firmangizga tekshiruv o‘tkazib berish yuzasidan murojaat qildi. Avvalgi auditorlik firmasi bilan shartnomaning buzilish sababi auditorlik xulosasining o‘z vaqtida taqdim qilinmaganligidir.
«ODIL-AUDIT» firmasining ikkita bo‘linmasi mavjud bo‘lib, ularning birinchisi bosh ofis bilan bir joyda joylashgan. Birinchi bo‘lim korxona va tashkilotlarga isitish va sovitish sistemasini o‘rnatib beradi. Barcha ishlar iste’molchilarning talablariga binoan shartnoma asosida amalga oshiriladi. Ikkinchi bo‘linma bosh ofisdan 25 km uzoqda joylashgan bo‘lib, elektr buyumlarini ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi.
Ikkala bo‘limda ham buxgalter mavjud bo‘lib, moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot alohida tayyorlanadi va bosh ofisda konsolidatsiyalashgan hisobot tuziladi. Oxirga yillarda birinchi bo‘lim daromadli bo‘lib, ikkinchi bo‘limda rentabellik pasaygan. Direktorlar Kengashi ikkinchi bo‘limni sotib yuborish uchun xaridor izlamoqda. Birinchi bo‘limning menedjerlari yuqori malakali bo‘lib, ishni to‘g‘ri tashkil qilishgan. Shuning uchun direktor aksiyalar kursini ko‘tarish maqsadida tezroq auditorlik xulosasini olishni rejalashtirgan.
Talab qilinadi:

1. 
   Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim.
   
2. 
   Auditorlik riskiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlang.
   

Masala. Ichki xo‘jalik riski 80%, nazorat riski 50%, aniqlanmaslik riski 10% bo‘lganda auditorlik riskining maqbul to‘plamini aniqlang. Holatlarga baho bering, ko‘rsatkichlarni mohiyati tushuntiring.
Masala. Quyidagi keltirilgan ko‘rsatkichlar asosida aniqlanmaslik riskini aniqlang.
Auditorlik riskining maqbul to‘plami 0,05, ichki xo‘jalik riski 0,75, nazorat riski 0,30. Holatga baho bering, ko‘rsatkichlar mohiyatini tushuntiring.