Buxgalter kasbining tarixiy rivojlanishi

Dunyo miqiyosida tan olingan hisob maktablari va ularning buxgalteriya hisobi ravnaqidagi roli

Fratsiya maktabi

• Italiya maktabi singari klassik maktablardan biri hisoblanadi. Maktabning yetuk vakillari bo‘lib quyidagilar hisoblanadi: Jak Savari (1622 – 1690), Mate de la Port (1685), Bertran Fransua Barrem (1721), Samuel Rikar (1709). Ushbu olimlar hisob nazariyasi, uning didaktikasi, hisob shakllari, hisob registrlarining tarkibi va tuzilishini takomillashtirishda muhim rol o‘ynaganlar.

Angliya-Amerika maktabi

• Ushbu maktab vakillari fikricha, hisob boshqaruv qurolidir. Taniqli vakillari bo‘lib quyidagi olimlar hisoblanadi:Vilyam Endryu Paton (1889 – 1991), personalist (amer.) Djordj Oliver Mey (1875 – 1961), institutsionalist; Frensis Piksley (sovr.), institutsionalist (angl.) Djon Xiggins (sered.XX v.), amer.
• Charlz Xorngren (sovr.), personalist (amer.) Genri Sviney (perv.pol.XXv.), personalist (amer.) Robert Antoni (sovr.), institutsionalist (amer.) Djon Kanning (1884 – 1962), personalist )amer.)
• Bu maktab vakillari hisobning yuridik tomoniga alohida e’tiborni qaratmaydilar. Boshqaruv hisobini rivojlantirish angliya-amerika maktabining xizmati desa bo‘ladi. Moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlar asosida tuzish –bosh maqsad deb qaraladi.

Zamonaviy xalqaro ta’limotda buxgalteriya hisobi unda shakllanadigan axborotlarning shakl va mazmuni, ularni kim uchun mo‘ljallanganliga qarab, ikkita qismga ajratiladi:

(1) buxgalteriya moliyaviy hisobi; (2) buxgalteriya boshqaruv hisobi.

Yaxlit buxgalteriya hisobi ushbu qismlarining aynan shunday nomlanishi negizida quyidagilar yotadi.

• buxgalteriya hisobining ushbu har ikkala qismi korxonaning maxsus bo‘linmasi bo‘lgan buxgalteriya tomonidan yuritilishi sababli ularda “buxgalteriya” so‘zi ishlatiladi.

Birinchidan

• buxgalteriya moliyaviy hisobi va buxgalteriya boshqaruv hisobi, ularning nomlanishidan ko‘rinib turibdiki, mos ravishda, moliyaviy xarakterdagi hamda boshqaruv xarakteridagi axborotlarni o‘zida mujassamlashtiradi.