Buxarada Mang’itlar dinastiyasi (1753-1920)

Òzbekistan Respublikasi joqari hàm orta arnawli bilimlendiriw ministrligi Berdaq atindaği Qaraqalpaq Màmleketlik Universiteti yuridika fakulteti yurisprudenciya qànigeligi 101-topar studenti Genjemuratov Qabilbektin Ózbekstanniñ eñ jaña tariyxi paninen Òz betinshe jumisi Tayarladi: Genjemuratov.Q. ________________ Qabil qildi:Nadirbekov.S ________________ Nokis 2022-2023-Oqiw jili

Tema:Buxara amirliginiń duziliwi,mamleket basqariwi ham huqiqi

Joba

1. Buxara amirliginiń payda bolıwı

2. Buxara ámirleri

3. mamleket basqariwi ham huqiqi

Amirlik bayragi

Buxara Amirligi kartasi

Buxara amirligi

1756-jılı Buxarada hákimiyat basınà jańa dinastiya — mańǵıtlar dinastiyası keldi. Dinastiya mámleketti 1920-jılǵa shekem basqardı. 1756-jıldan baslap Buxara xanlıǵı bunnan bılay, Buxara ámirligi dep atalatuǵın boldı.

Buxarada Mang’itlar dinastiyasi (1753-1920)

• Muhammad Rahimbiy 1753/6-1758
• Doniyolbiy ataliq 1758-1785
• Amir Shahmurad 1785-1800
• Amir Haydar 1800-1826
• Amir Nasrulla 1826-1860
• Amir Muzaffar 1860-1885
• Amir Abdulahad 1885-1910
• Amir Olimxan 1910-1920

Amirliktin aymaqliq duzilmesi

1830 jılda Buxara wálayatı basqarıw dúzilisi boyınsha 9 wálayatqa : Qorako'l, Buxara óziniń 7 rayonı menen Karmana, Miyonkol, Katgaqo'rg'on, Samarqand, Tashkent, Jizzaq, Qarshı, Sabiob (Amiidarya boyinda) hám óziniń qubla rayonları menen birgelikte Balx wálayatlarına bólingen.

XVI-XIX asirlerge Buxara amirliginde jer iyeligi:

• mámleketke qarawlı jerler,
• jeke-menshik jerleri,
• waqim jerler
• tarxan (jer salig’inan azat etilgen) jerleri ámeldegi bolǵan

XIX asirdin ekinshi yariminda Buxara amirliginin basqariw sistemasi

Amir
Diywanbegi
Bas aqsaqal
Qusbegi
Bas qazi (Bas sudya)
Topshi lashker
Mirshabbasi
Murab (suw taminati basligi)

Amirlik huqiq sistemasi

Ozbek xanliqlari musilman dini hám huqıqıy filosofiyası hamde onıń tiykarında qáliplesken musilman huqiqi húkimran bolǵan jalǵız hákimlikke tiykarlanǵan mámleketlikler edi. Olarda huqıqıy munasábetlerdi tártipke salıwda huqiq dáregi retinde:

• musulman huqiqi;
• dúnyalıq huqıq (hukimdarlardin normativ (norma ) retindegi párman, jarlıqları ;
• ádet huqiqlari qollanilgan.

Amirliktin ekonomikaliq tarepi

Sonı atap ótiw kerek, tek Buxara ǵana emes, bálki úsh xanliq da tiykarınan awıl xojalıq mamleketi bolǵanlıǵı ushın olardıń jerlerinde kóplegen kanal hám salmalar qazıldı, suw imaratları qurildi, qalalardıń ósiwi, ónermentshilik rawaj tawıp, ustalardıń tsex shólkemlerine birlesiwi júz berdi. Ásirese, Rossiya menen sawda-satıq jedel rawajlandi. Bul bolsa Angliya hám Rossiya kolonizator imperialistik mámleketleri ortasında Oraylıq Aziya bazarı ushın óz-ara gúresti payda etti.

Adebiyatlar

• Muximov Zıyadulla. Ózbekstan mámleketi hám huqıqı tariyxı. Joqarı oqıw orınları studentleri ushın sabaqlıq.- T.: “Ádalat”, 2003.- 280 bet. _ Bas betda Ózbekstan Respublikası Joqarı hám urta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi Alisher Navaiy atındaǵı Samarkand Mámleket universiteti

Diqqatiniz ushin raxmet