Бутун Дунё цивилизацияси xxi–аср бошида планетар миқёсда тизимли, қайтадан ўзгартиришни бошидан кечирмоқда

III. Orol muammosi: Orol dengizi haqida juda ko‘p yozilgan va gapirilgan biz buni takrorlamaymiz. Faqat eng keyingi yangi ma’lumotlarni aytib o‘tamiz.
2001 yilga kelib Orol dengizi suv sathi 21 m ga tushib ketdi. Suvining sho‘rligi esa 60% yetdi. Agarda avval dengiz maydoni 66 ming km² bo‘lsa, shundan hozir 40 ming km², «Orolqum» nomi bilan atalgan chang-tuzlar hosil bo‘lish makoniga aylangan. Ta’sir doirasi vektori kengaymoqda. Dengizning qurigan tagidan ko‘tarilgan tuzlar fazoga ko‘tarilib hatto Zarafshon vodiysi o‘rta va quyi qismida yaylov o‘simliklarining hosildorligi 40%gacha pasayib ketdi. Eng yomon oqibati O‘rta Osiyo tog‘ muzliklarining erishi keyingi 20 yilda 20-21% tezlashdi. Barchaga ma’lum tog‘ muzliklari oltin fond hisoblanadi. Orol dengizining qurigan qismida va atrofida chang-tuz bo‘ronlarini to‘xtatish uchun ancha-muncha ishlar qilinmoqda.
Endi bu ekologik muammolarni qanday hal qilish kerak? Bu muammolarni yechish faqat Davlatning ishi emas, avvalo olimlarning vazifalaridir. XXI asr informatsiya va texnologiya asridir. Cho‘llanishga qarshi kurashishning ilmiy asoslarini, texnologiyasini ishlab chiqish kerak. Eng muhimi bu muammolarni yechishda ilmiy asoslangan holda xo‘jalik yuritish va va yuqori texnologiyaga asoslanishdir.


Nazorat savollari:

1. 
   O’rta Osiyoda cho’llanish (sahrolanish) turlari va omillarini sanang.
   
2. 
   O’rta Osiyoda chuchuk suv muammosi va uni vujudga keltiruvchi omillar.
   
3. 
   O’rta Osiyoda Orol dengizi muammosi va uni bartaraf etish chora-tadbirlari.
   

ADABIYOTLAR

16. 
    Karimov I.A. Vistupleniye Prezidenta Respubliki O'zbekistan I.A.Karimova na 48 sessii Geniralnoy Assamblei OON Toshkent, «O‘zbekiston», 1993
    
17. 
    Karimov I.A. - O‘zbekiston XXI – asr bo‘sag‘asida xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. Toshkent, «O‘zbekiston», 1997
    
18. 
    Karimov I.A. – Vatanimizning bosqichma – bosqich va barqaror rivojlanishini ta’minlash – bizning oliy maqsadimiz. «Marifat», 6 dekabr, 2008 y (№97).
    
19. 
    Alibekov L.A. O‘rta Osiyo tabiiy geografiyasi. Samarqand 2006 y. 1-qism (136 - 158 betlar).
    
20. 
    Glazovskiy N.F. – Desyat let posle RIO – itogi i perspektivi perexod k ustoychivomu razvitiyu (teoriya i sotsialniye funksii Geografii). «Izv AN. Rossii. Seriya Geograficheskaya». 2003. №1.
    
21. 
    Golubev G.N. – Geoekologicheskiye voprosi ustoychivogo razvitiya v stranax s perexodnoy ekonomikoy. V sb – Problemi ekologicheski sbalansirovonnogo razvitiya stran s perexodnoy ekonomikoy. M. 2000.
    
22. 
    Gori mira. Globalniy prioritet. Izd. «noosfera», M – 1999.
    
23. 
    «Doklad sovet universiteta OON». Yanvar – dekabr 2001. OON – Nyu – York, 2002. (str. 10; «Okruj. sreda i ustochivoye razvitiye»).
    
24. 
    Lutfullayev X.N.,Samaylov S.V., Xabibullayev A.Sh. – Natsonalnaya strategiya ustoychivogo razvitiya respubliki O'zbekistan. Vsb. «Problemi ekologicheski sbabansirovannogo razvitiya stran s perexadnoy ekonomikoy». M. 2000.
    
25. 
    Okrujayushaya sreda, voda i bezopasnost v Sentralnoy Azii. «Regionalniy ekologicheskiy sentr sentralnoy Azii». (Alma-Ata)
    
26. 
    Perexod k ustoychivomu razvitiyu: Globalniy, regionalniy i lokalniy urovni. M. 2002.
    
27. 
    Problemi ekologicheski sbalansirovonnogo razvitiya stran s perexodnoy ekonomikoy. M. 2000.
    
28. 
    Puzachenko Yu.G. – Nauka i konsepsiya ustoychivogo razvitiya. Vsb. Landshaftnoye planirovane; Obshiye osnovaniya, metodologiya, texnologiya. M.2006
    
29. 
    Ustoychivoye razvitiya gornix territoriy. Mejdunarodniy jurnal. Vladikavkaz. 2009. M.1
    
30. 
    Hamrayev N.R., Axundi N.M., Ergashev A.K. Problemi i perespektivi ustoychivogo razvitiya vodoxozyastvennogo sektora gosudarstvo basseyna Aralskogo morya. Toshkent 1998.