Burjua sport harakati

Ulug' adiblarning tarixiy va badiiy asarlarida jismoniy tarbiya va xalq milliy 
o'yinlarining ifodalanishi. 
O'rta  asr  davrida  Zamaxshariy,  A.  Juijoniy,  Muhammad  Solix,  Ali  Shoshiy,  Imom 
Buxoriy,  Abdurahmon  Jomiy,  Sakkokiy,  Vasifly  singari  ilm-urfon  hamda  madaniy 
arboblarning  yetishib  chiqqanligini  bilamiz.  Bunday  buyuk  allomalar  orasida  ulug'  bobomiz 
Alisher Navoiyning (1441-1501) o'mi alohida ahamiyatga egadir. 
Alisher  Navoiyning  daholigi  Sharq  klassik  adabiyotida  an'ana  tusini  olgan  yirik  asar-
xamsachilikda  namoyon  bo'ldi.  U  1483  yilda  «Xamsaning  birinchi  dostoni»  «Hayratul-
Abror»  (yaxshi  kishilaming  hayratlanishi).  1484  yilda  «Farhod  va  Shirin»,  «Layli  va 
Majnun», «Sab'ai Sayyor», (Yetti Sayyora), 1485 yilda «Saddi Iskandariy» (Iskandar Devori) 
dostonlarini  yozdi.  Bu  dostonlarda  qahramonlar  siymosida  xalqning  ezgu-  niyatlarini 
namoyish  qilish  bilan  birga,  ularning  botirligi,  jangovorligi  qo'rqmasligi,  yuksak  darajada 
tarannum  etiladi.  Birgina  Farhod  siymosida  yoshlarning  bilim  va  hunar  o'rganishi,  mehnat 
orqali cho'llaiga suv chiqarish, zabardast, kuchli qo'llari bilan toshlarni o'yish kabi jasoratlar 
madh etilgan. 
Yuqorida qayd qilganimizdek, temuriylar orasida davlatni idora qilish, madaniy-marifiy 
jihatdan  tarixda  katta  o'rin  egallagan  Zahriddin  Muhammad  Boburdir.  Boburiylar  sulolasi 
Hindistonda 300 yildan ortiqroq hukm surgan. 
Boburning  otasi  Umarshayx  Mirzo  Amir  Temurning  nabirasi,  Faig'ona  davlatining 
hokimi bo'lgan. Bobur  yoshligidan ilm-fanga, she'riyatga qiziqqan, Dovyurakligi va jasurligi 
uchun  u  yoshligidan  «Bobur»  (Sher)  taxallusini  olgan.  Otasining  vafotidan  keyin  (1494  y.), 
12  yoshida  taxtga  o'tiigan.  Qisqa  qilib  aytganda,  u  taxt  uchun  bo'lgan  kurashlarda 
mag'lubiyatga  uchrab,  o'z  yaqinlari  va  askarlari  bilan  Afg'oniston,  Hindistonga  yurish  qiladi 
va  bir  umr  o'sha  yerda  qolib  ketadi.  U  o'z  hayoti,  zamonasi  va  barcha  voqealarni 
«Boburnoma» asarda yozib qoldirilgan. Unda Hindikush tog'laridan otda uzoq mamlakatlarga 
o'tgani, tog'u-toshlarda chiniqish uchun yalangoyoq yuigani, kuch- g'ayrat to'plab jang qilgani 
haqida hikoya qiladi. 
Taniqli  adib  Pirimqul  Qodirov  «Yulduzli  tunlar»,  «Bobur»,  «Avlodlar  davoni»,  tarixiy 
romanlarida faqat tarixiy voqealar, Bobur hayotinigina emas, balki o'sha davr madaniyati, urf-
odatlari, mashaqqatlarga bardosh berishi, jismonan chidamli va kuchli bo'lishlik kabi ijtimoiy-
tarbiyaviy tomonlarga katta e'tibor bergan.  Bu esa hozirgi  avlodlar,  ayniqsa,  yoshlarni vatan 
tuyg'usi, uni himoya qilish, jangovarlik ruhini mustahkamlashda xizmat qiladi. 
Buyuk  sarkardalar  Amir  Temur,  Zahiriddin  Muhammad  Bobur  va  undan  keyingi 
davrdagi  hokimiyatni  boshqaruvchilar  o'z  jangchilarini  faqat  jang  qilish  san'atinigina  emas, 
balki  ularni  jangovorlik  ruhida  tarbiyalashning  asosiy  mazmuni  jismonan  kuchli,  epchil, 
chaqqon, chidamli bo'lishga ham o'rgatganlar. Bunga yuqorida qayd etilgan jismoniy tarbiya 
vositalarini maqsad yo'lida ishlatganlar. 
, 
Xulosa  qilib  aytganda,  uzoq  va  yaqin  o'tmishimizda  xalqimizning  jismoniy  madaniyati 
mazmun jihatdan ijtimoiy-tarbiyaviy sohada o'ziga xos milliy xususiyatlar bilan boyib kelgan. 
Ularning  tarixiy  yo'nalishlari  hamda  ilmiy-nazariy  jihatlarini  o'quvchi  yoshlarning  jismoniy 
tarbiya  darslarida  mukammal  o'rganishlarini  davr  talabalari  asosida  ta'minlash  bugunning 
dolzarb muammolaridan biridir