Burg`ilash erimtasini ishlatilish qisqacha tarixi va turlari

Q=3,6 RUо
Bu yеrdа: R - gidrоtsiklоnning kоnstruktsiyasigа bоg‘liq bo‘lib 0,5 - 1 оrаliqlаrdа o‘zgаruvchаn prоpоrtsiоnаllik kоeffitsiеnti.

Uо - Gidrоtsiklоnning zаrrаchаlаrni ushlаb qоlish qоbiliyati.

Tаzyiqli gidrоtsiklоndа gidrаvlik yirik zаrrаchаlаrning chiqаrilishi quyidаgichа:

Uо =15,33 kt/d D / Q
Bu yеrdа: kt - ekspеrimеntаl kоeffitsiеnt;

d - gidrоtsiklоn оhirgi qismining diаmеtri;

D - gidrаvlik qismning chiqish diаmеtri.

Burg'ilash qorishmasini yog'lovchi moddalar bilan boyitish. Qorishmaga neft smola grafit moddalarini qo'shish
Burg‘ilash jarayonida qo‘llaniladigan eritmalarning sifatini yaxshilash maqsadida ular kimyoviy reagentlar bilan qayta ishlanadi. Reagentlarning eritmalarga ko‘rsatadigan ta’sir xarakteriga qarab bir necha guruhlarga bo‘linadi:

A) Eritmalarning suv beruvchanligini pasaytiradigan reagentlar. Ularga ko‘mir ishqorli reagentlar (UShR), sulfit-spirt bardasi (SSB), karboksimetiltsellyuloza (KMTS)lar kiradi.

- Ko‘mir ishqorli reagentlar (UShR) qo‘ng‘ir ko‘mir va kaustik soda (NaOH) dan olinadi.

Bu moddalarning o‘zaro ta’siridan gumin kislotasining natriyli tuzi hosil bo‘ladi. Odatda, ortiqcha kaustik soda gilli zarrachalarning kengayishiga olib keladi. Gilli eritmalarda mavjud bo‘lgan suv yangi hosil bo‘lgan zarrachalarni o‘rab olib, ularning suv beruvchanligini kamaytiradi. Shuningdek, gil zarrachalarining yuzalarida natriy gumati adsorblanadi va gidrat pardasining qalinlashiga olib keladi. Buning natijasida gilli zarrachalarning qovishqoqligi keskin pasayadi va siljishning statik kuchlanishi kamayadi. Shuning uchun ko‘mir ishqorli reagentlar bilan qayta ishlangan gilli zarrachalarning qovushqoqligi yuqori bo‘ladi.

Eritmalarni ko‘mir ishqorli reagentlar bilan qayta ishlashda ularning qovushqoqlik va siljishning statik kuchlanish darajalari nazorat qilinib turiladi. Masalan, 1 minut davomida siljishning statik kuchlanishining 10 mgs/sm² ga kamayishi reagentlar bilan kimyoviy qayta ishlashning tugatilganligidan dalolat beradi. Shuning uchun eritmalarning xossalarini yaxshilash tadbirlari ko‘riladi. Suv qo‘shish bilan eritmalarning qovushqoqligi kamaytirilib suv beruvchanligi oshiriladi. Shuningdek, eritmalarning struktura-mexanik xossalarini tiklash ularga yuqori sifatli gilli eritma qo‘shish yo‘li bilan amalga oshiriladi.

- Sulfit-spirtli barda (SSB) – tarkibida lignosulfon kislotasi tuzi bo‘lgan tsellyuloza mahsuloti. SSB gilli eritmalarning suv beruvchanligini pasaytiradi. U ohakli ishlov berilgan kaltsiyli gil tuproq eritmalaridan tayyorlangan burg‘ilash eritmalarini suyultirishga xizmat qiladi.

- Karboksimetiltsellyuloza – suvda yaxshi eriydigan oq donador kukun. U gilli eritmalarni burg‘ilanayotgan jinsilar tarkibidagi har xil tuzlarning koagulyatsiyalanish ta’siridan saqlashga xizmat qiladi.

Odatda, uni 130-140⁰С haroratda gilli eritmaga qo‘shganda eritmaning suv beruvchanlik qobiliyati kamayadi, uning qovushqoqligi esa oshadi. U gilli eritmaga suv qo‘shish yo‘li bilan kamaytiriladi.

- Kraxmalli reagentlar. Kraxmal - bu o‘simlik mahsuloti. Oddiy kraxmal sovuq suvda erimaydi. Lekin kuchsiz ishqorli muhitda eritmaga o‘tadi. Kraxmalli reagent asosan eritmaning suv beruvchanligini pasaytiruvchi hisoblanadi. Bu reagentlar o‘rta va yuqori minerallashgan burg‘ilash eritmalarini qayta ishlashda keng qo‘llaniladi. Kraxmalli eritmalar uzoq vaqt davomida burg‘ilash eritmalarining qovushqoqligini oshiradi.

Yuqori minerallashgan eritmalarning suv beruvchanligini pasaytirishga sarflanadigan kraxmal 2-3% ni tashkil etadi. Kraxmal reagentning haroratga barqarorligi 100-110⁰C ga teng.

- Torf ishqorli reagentlar – torfni qayta ishlash yo‘li bilan olishga xizmat qiladigan modda. Torfning asosiy qismi qo‘ng‘ir ko‘mir singari guminli moddalardan iborat. Ushbu reagent bilan qayta ishlangan gil eritmalari uncha katta bo‘lmagan solishtirma og‘irlikka, zichlikka va yuqori qovushqoqlikka ega bo‘ladi. Bunday eritmalar yutilishlarni bartaraf etishga va gilli eritmalarning suv beruvchanligini kamaytirishga mo‘ljallangan.

- qurama reagentlar ko‘mir ishqorli va sulfit-spirtli bardasidan tashkil topgan. U tarkibida tuz miqdori uncha ko‘p bo‘lmagan gilli eritmalarni qayta ishashga xizmat qiladigan modda.

b) Eritmalarning struktura-mexanik xossalarini tartibga soluvchi reagentlar. Ularga kaltsiylashtirilgan soda, kaustik soda, trinatriy fosfati, suyuq oyna, osh tuzi, so‘ndirilgan ohak va boshqalar kiradi.

- Kaltsiyli soda (Na₂CO₃) – past sifatli mahalliy gillardan tayyorlanadigan va gilli eritmalarga ishlov berishda foydalaniladigan mayda kristalli kukun. Rangiga qarab oq va och-kulrang bo‘ladi. Gilli eritmalarni kaltsiy tuzlarining zararli ta’siridan himoya qilishda va suvning qattiqligini kamaytirishda qo‘llaniladi.

Kaltsiylashtirilgan sodaning kam to‘planishidan foydalanib, suv beruvchanlikni va gil pardasining qalinligini kamaytirish mumkin. Bunda eritmaning barqarorligi oshadi, qovushqoqligi esa bir necha marta ko‘payadi.

Kaltsiylashtirilgan sodaning yuqori kontsentratsiyasi gil pardasi qalinligining kamayishiga olib keladi. Natijada, gidrofil koagulyatsiya strukturasi hosil bo‘ladi. Eritmaning siljishi statik kuchlanishi va qovushqoqligi oshadi. Eritmalarda kaltsiyli soda kontsentratsiyasining yanada oshishi gidrat pardasining yo‘qolishiga olib keladi. Gillar eritmadan ajraladi. Natijada uning qovushqoqligi kamayadi va suv beruvchanligi oshadi.

- Kaustik soda (NaOH-o‘yuvchi natriy) – ochiq ko‘k rangli qattiq, zich modda. Solishtirma og‘irligi – 1,42-1,48 gsm³.

Odatda, sulfit-spirtli barda, torf va qo‘ng‘ir ko‘mirdan ishqorli eritma yoki reagent tayyorlashda kaustik sodadan foydalaniladi. Shuningdek, u kraxmal va boshqa reagentlar tarkibida ham mavjud bo‘ladi.

-Trinatriy fosfat (Na₃PO₄) – eritmalarning qovushqoqligini kamaytirish va barqarorligini oshirishda qo‘llaniladi.

- Suyuq oyna – natriy silikatining kolloid eritmasi (Na₂O + SiO₂). Solishtirma og‘irligi 1,22-1,50 g/sm². Uni havoda saqlanganda qattiqlashadi. Qurib ketmasligi uchun yopiq idishlarda saqlanadi. Suyuq oynadan gilli eritmalarning mustahkamlik struktura tuzilishi, qovushqoqligi va zichligini oshirish uchun foydalaniladi. Masalan, gilli eritmaga 2,5-3% suyuq oyna qo‘shilganda, yuvish eritmasining yutilishiga qarshi qo‘llaniladigan yuqori qovushqoqlikdagi eritma olish mumkin.

- Osh tuzi – eritmaning siljishni statik kuchlanishini oshirish yoki namlanishda gil jinslarining bo‘kishini pasaytirish uchun xizmat qiladigan modda. U gilli eritmaga qayta ishlangan kolloid eritma holida qo‘shiladi.

- So‘ndirilgan ohak – eritmalarga 5% so‘ndirilgan ohak qo‘shib uning qovushqoqligi va suv beruvchanligini keskin oshirish mumkin.

Qorishmaga KMTS,Gipan,K-4,K-9,USHR qo'shish texnologiyasi

Burg'ilash qorishmasini og'irlashtirish va yengillashtirish usullari. Barit,Gematit,Magnitit qo'shish texnologiyasi