Buqalamun: hikoyalar. / Anton Chexov. T.: Yangi

Buqalamun
163
radigan tarzda termulib turganda biron marta 
ham urmadi, yer tepinib, «yo‘qol, la’nati», deb 
ham qichqirmadi.
Yangi egasi tamakisini chekib bo‘lgach, 
chiqib ketdi va ko‘rpacha olib kirdi. Ko‘rpachani 
devor yoniga, burchakka solar ekan:
– Hoy ko‘ppak, bu yoqqa kel! Bu yerda yot. 
Uxla! – dedi.
Keyin u chiroqni o‘chirib, chiqib ketdi. 
Kashtanka ko‘rpachada yotdi va ko‘zini yumdi. 
Ko‘chadan itning vovullagani eshitildi, u ham 
javob qaytarmoqchi bo‘lgan edi, lekin birdan 
ko‘nglini g‘ussa bosdi.
U Luka Aleksandrovichni, uning o‘g‘li Fedy-
ushkani va duradgorlik dastgohi tagidagi shi-
namgina o‘rnini esladi... Kashtanka qishning 
uzoq kechalarida duradgor yog‘och randalayot-
ganda yoki ovozini chiqarib gazeta o‘qiyotganda, 
Fedyushkaning o‘zi bilan o‘ynashini esladi... U 
Kashtankaning orqa oyog‘idan tortib dast goh 
tagidan sudrab chiqarar va u bilan shunday qi-
liqlar qilar ediki, ko‘z oldi qorong‘ilashib a’zoyi 
badani og‘rirdi. Fedyushka uni orqa oyog‘ida 
yurishga majbur qilar, Kashtankani qo‘ng‘ir-
oqqa aylantirar, ya’ni dumidan qattiq tortar, 
natijada u vangillar, ham vovullardi. Kashtank-
aga tamaki hidlatardi... Ayniqsa mana bu qi-
liq juda azob berardi: Fedyushka bir parcha 
go‘shtni ipga bog‘lab Kashtankaga tashlar, 
u yutib yuborgach esa qahqahlab kulib, uni 
me’dasidan tortib chiqarardi. Xotiralar ko‘z 
oldiga ravshanroq kelgan sari Kashtanka qat-
tiqroq va g‘amginroq g‘ingshiy boshladi.

---

Anton Chexov
164
Lekin ko‘p o‘tmay horg‘inlik va issiq qayg‘udan 
ustun keldi... U uxlab qoldi. Xayolida itlar yu-
gurishib yurardi; bular orasida Kashtanka bu-
gun ko‘chada uchratgan ko‘ziga oq tushgan, 
tumshug‘ining yonini tikanakday jun bosgan, 
baroq qari xonaki it ham bor edi. Fedyushka 
bo‘lsa, qo‘lida uskuna bilan uni quvlab yurip-
ti, keyin o‘zi ham birdan it qiyofasiga kirib, ba-
roq jun bosdi, quvonib-quvonib vovulladi-da, 
Kashtankaning yoniga kelib qoldi. Kashtanka 
ikkalovi oqko‘ngillik bilan bir-birlarining tum-
shuqlarini iskashdi-da, yugurib ko‘chaga chi-
qib ketishdi...
3
XUSH YOQADIGAN YANGI TANISHISH
Kashtanka uyg‘onganda tong yorishgan, 
ko‘chadan esa faqat kunduzlari bo‘ladigan 
g‘ovur-g‘uvur eshitilardi. Uyda hech kim yo‘q. 
Kashtanka kerishdi, esnadi va achchig‘lanib 
qovog‘i soliq holda xonada u yoqdan-bu yoq-
qa yurdi. U burchaklarni va jihozlarni iskadi, 
dahlizga kirib chiqdi, lekin bironta qiziqarli 
narsa topmadi. Dahlizga chiqiladigan eshikdan 
tashqari yana bir eshik bor edi. Biroz o‘ylab 
ko‘rgach, Kashtanka ikki oyog‘i bilan eshik-
ni timdalab ochdi va ikkinchi xonaga chiqdi. 
Kara votda buyurtmachi toifasidagi odam ko‘r-
paga burkanib uxlab yotardi. Kashtanka ke-
chagi notanish kishini tanidi.

---

Buqalamun
165
– Rrrr... – dedi Kashtanka, lekin shu zaho-
ti kechagi ovqatlarni eslab, dumini likillatdi va 
iskay boshladi.
Kashtanka notanish kishining kiyimlari, 
etigini iskadi va ulardan ot hidi kelayotganini 
aniqladi. Yotoqxonada allaqayoqqa chiqiladi-
gan yana bir eshik bo‘lib, bunisi ham yopiq edi. 
Kashtanka shu eshikni timdaladi, ko‘kragi bi-
lan itarib ochdi va shu zamonoq g‘alati, juda 
shubhali hidni sezdi. Ko‘ngilsiz bir uchrashuv-
ni oldindan his qilgan Kashtanka irilladi va 
atrofiga  alanglab  devorlariga  yopishtirilgan 
qog‘ozlar kir bo‘lib ketgan kichik uyga kirdi-da, 
qo‘rqqanidan tislandi. Kashtanka ro‘parasi-
da sira kutilmagan va qo‘rqinchli bir narsani 
ko‘rdi. Kulrang bir g‘oz bo‘yni va boshini yer-
ga egib, qanotlarini yozib va qig‘illab to‘g‘ri 
Kashtanka tomonga bostirib kelardi. Undan 
sal narida kichkinagina ko‘rpachada oppoq 
mushuk yotardi; Kashtankani ko‘rishi bila-
noq u irg‘ib turdi, belini kamalak qilib, dumini 
ko‘tardi, yungini hurpaytirdi va u ham pixilla-
di. Kashtanka juda qo‘rqib ketdi, lekin sir boy 
bermaslik uchun qattiq vovulladi va mushukka 
tashlandi... Mushuk belini boyagidan ham bat-
tarroq egdi, pixilladi va panjasi bilan Kashtan-
kaning boshiga bir urdi. Kashtanka o‘zini chet-
ga oldi, cho‘nqaydi va mushuk tomon tum-
shug‘ini cho‘zib g‘inshidi va qattiq vovulladi; 
shu vaqt orqa tomondan kelgan g‘oz Kashtan-
kaning yelkasini qattiq cho‘qidi. Kashtanka 
sapchib tushdi va g‘ozga tashlandi...

---