Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud


Hamma holatlarda ham yuqoridagicha ma’nodoshlik yuzaga kelavermaydi



Download 2,11 Mb.
bet59/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Hamma holatlarda ham yuqoridagicha ma’nodoshlik yuzaga kelavermaydi. Masalan, nodavlat tashkilotlari deyish o‘rniga bedavlat tashkilotlari deyilsa, uslubiy g‘alizlik yuzaga keladi.
Demak, qo‘shimchalardagi ma’nodoshlik nutqning muayyan davrdagi me’yorlari asosida yuzaga keladigan til hodisasi sanaladi.
Qo‘shimchalarda zid ma’nolilik
Nutqni ravon, ta’sirchan, emotsional-ekspressiv jihatdan bo‘yoqdor bo‘lib chiqishida zid ma’noli qo‘shimchalardan foydalanishning ahamiyati katta.
Masalan, -li qo‘shimchasi -siz, be- no- qo‘shimchalariga nisbatan qarama-qarshi qo‘yiladi. Aqlli - aqlsiz, iboli - beibo, o‘rinli - noo‘rin kabi.
Bunday qo‘shimchalar, asosan, sifat so‘z turkumida ishlatiladi. Ser- qo‘shimchasi be- qo‘shimchasiga, ba-qo‘shimchasi -siz qo‘shimchasiga, bo- qo‘shimchasi -siz va be- qo‘shimchalariga, -dor qo‘shimchasi -siz va be- qo‘shimchalariga nisbatan zid ma’nolidir.
Bunday qo‘shimchalarni ikki guruhga bo‘lish mumkin: biror belgi-xususiyatga, shakl-shamoyilga yoki rang-tusga egalikni bildiruvchi qo‘shimchalar (-li, bo-, ser-, ba-, -dor; shunday belgiga ega emaslikni ifodalovchi qo‘shimchalar (-siz, be-, no-).
Masalan:
badavlat - davlatsiz
shirador - beshira, shirasiz
sero‘t - o‘tsiz
baobro‘ - beobro‘, obro‘siz
ko‘ngilli - ko‘ngilsiz
Qo‘shimchalar shakldoshligi, ma’nodoshligi va zid ma’noliligi nutqni ko‘rkam qiladi, tilning ifoda imkoniyatlarini kengaytiradi, uning uslubiy jihatdan rang-barang bo‘lishini ta ‘minlaydi, ta’sirchanligini oshiradi.
Nutqda bir asosli so‘zlardan foydalanish
Tildagi so‘zlar yangi paydo bo‘lgan so‘zlar hisobigagina emas, balki oldindan muomala-munosabatda mavjud bo‘lib kelgan so‘z asosida yangi leksemalarni hosil qilish yo‘li bilan ko‘payib boradi. Bitta asos vositasida bir nechta yangi so‘z yasalishi mumkin: suvli, sersuv, suvsizlik.
Bir asosli so‘zlarga asosdosh so‘zlar deyiladi.
Namunalar: tinch, tinim, tinimsiz, notinch, notinchlik; gulli, guldor, gulchi, gulchilik, sergul; shoxli, shoxdor, shoxsimon, sershox; obro‘li, obro‘siz, baobro‘, beobro‘ va h.k.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish