Бухоро давлат университети

Ўртача квадрат ёки асосий оғишма G (сиғма) ни оғишма ва йиғинди усулида аниқлаш.
Вариацион қаторнинг ўзгариши ёки давомийлигини у ёки бу белгининг вариация даражасини аниқлашнинг энг қулай меъёри бу асосий ёки ўртача квадратик оғишма бўлиб, G ҳарфи билан белгилаймиз. Квадратик оғишма катталигини аниқлоашда ўртача (М) арифметик кўрсатгичдан бу а билан белгиланган эди. Бу кўрсатгични квадратга кўтарамиз. Ўртача квадратик оғишма G ни аниқлашда қуйидаги формуладан фойдаланилади:
G = ўртача квадратик оғишмани аниқлашда ҳам худди шу ўртача арифметик кўрсатгичдаги усул қўлланилади. А дан ва йиғинди усулидан фойдаланилади. Оғишма усули
G =
Бу ерда: а² нинг оғишмаси квадратга олинади. 1, 4, 9 .......... кузатишлар сони оғаётган сонлар А дан чапга қараб бўлганда ҳам + белгисига эга бўлиши керак. Шунинг учун ҳам манфий оғишма (- а ) квадратга айлантирилади ва мусбат ҳолатдаги катталикда бўлади.

Оғишма (а^2)	1	4	9
Оғитма	+26	+9	+7
Частотаси (р)	+13	+6	+1
Оғишма частотасининг йиғиндиси	+ 39	+ 15	+ 8

Квадратлар оғишмаси йиғиндиси А дан частоталарга кўпайтмаси ҳисобланади.
(Σра²): 39 + 60 + 72 = 171
в₂ =
G = ± ± ±1, 25 %
Квадратга кўтариш ва илдиз квадратдан чиқаришда махсус жадваллардан фойдаланиш мумкин. в₁ ва n₁ ҳамда в₂ каби кўрсатгичларни аниқлашда қуйидаги ёзувдан фойдаланилади.

Квадратик оғишма	1	4	9	+60
Содда оғишмалар	1	2	3	+ 72
Частоталар -	26	9	7	171
Частоталар +	13	6	1	1,71

в₁ ни ҳисоблаш - 13 – 6 – 18 =
йиғинди учули G = ±
ўртача сонни аниқлаш қайси усулдан фойдаланилади.