Бухоро давлат университети ҳузуридаги илмий даража берувчи dsc

шараф, нохалаф, 
талаф 
бўлиб, равийни “ф” товуши ҳосил қилмоқда ва у муқайяд қофия ҳисобланади. 
Шоир бу рубоийда “синтактик зидлантиришдан” фойдалана олган. Яъни шеър 
моҳиятида ҳаётдаги иккита қарама-қарши куч ҳақидаги хулоса берилган.
Шоирнинг кЭйинги рубоийси эса, риндона руҳда ёзилган. Бир қараганда, умр 
ўтиб бораётган бўлса-да, инсон орзу қилишдан тўхтамаслиги, бироқ орзуга етмоқ 
душвор, ҳали бу кун келмади, менда эса вақт йўқ, дунё ғамида дилни доғлаб, қора 

---

66 
қисматдан қора тупроқ сари боргум, афсус, лабларим бир бор орзу жомидан 
“қониқиш суви”ни сипқормади, орзуларига етганидан яйраб кулмади, деган фикр 
илгари сурилади.
Умр ўтар, тилимда орзунинг номи, 
Келмади орзуга етмоқ айёми. 
Дилда дунё доғи, тупроққа киргум,
Лабимни ҳўлламай орзунинг жоми. 
Бу рубоий Абдураҳмон Тамкиннинг сурат ва сийрат оламини ёритишга мисол 
бўлади ва шоир умрининг охирларида ёзилганлигидан далолат беради. Рубоий 
моҳиятида шоирнинг қалб олами кўзга ташланади: қалб поклигига эришган, юксак 
маънавиятли, ақлан ва жисмонан баркамол, ўз йўлини - оғир бўлса-да – танлаган 
сўфий банда қиёфасида гавдаланади. 
Рубоийда мутлақ қофиядан фойдаланилган. Масалан: 
номи, айёми, жоми.
Равий сифатида “м” товуши келган. 
Қофия шакли: а-а, б-а бўлиб, хоса рубоийга мисол бўлади. 
Кўринадики, Абдураҳмон Тамкин ижодининг катта қисмини ташкил этган 
рубоийларда ҳам дунёвий, ҳам ижтимоий, ҳам руҳий оламдаги масалалар қаламга 
олинган. Ёки, инсоннинг ички ва ташқи гўзаллигини, унинг буюк инсонпарварлик 
моҳиятини англашда кишиларни йўлдан оздиргувчи нафсни енгиш: емоқлик, 
ичмоқлик, киймоқликдан ташқари, яна жоҳиллик, илмсизлик, манманлик кибру ҳаво, 
дунёпарастлик, мансабпарастлик, шаҳват, кўнгли торлик, ғазаб, умуман, инсон 
руҳини, қалбини булғайдиган, уни Оллоҳдан узоқлаштирадиган барча иллатлар 
зарари ҳақидаги ибратли фикрлар илгари сурилган. 
Абдураҳмон Тамкин рубоийлари умумбашарий ғояларни илгари сурганлиги 
билан бугун ҳам ўз аҳамиятини йўқотгани йўқ. Улар ёшларимизни руҳан, ақлан ва 
маънан етук, сабрли ва тадбирли қилиб тарбиялашдек нозик ишда ибрат намунаси 
бўлиб хизмат қила олади. 

---

67