Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

№ 
Асосий йўналиш 
Услубнинг номи 
Услубнинг мазмуни 
1 
Умумий 
чидамлиликни 
ривожлантириш 
Аралаш 
Галма-гал секин юриш, гоҳ сайр қадам 
билан юриш. 
Бир хил суръатли 
Масофани бир меъёрдаги тезлик билан 
босиб ўтиш; ишни давом этиш вақти аста 
секин ошиб боради. 
Кросс 
Паст-баланд очиқ жойларда ўртача ёки кам 
жадалликда югуриш. 
Ўзгарувчан, 
тикловчи 
Ўртача куч келадиган машқлар билан фаол 
дам олиш ва жуда енгил ишни тўхтовсиз 
кетма-кет алмаштира бориш. 
2 
Махсус 
чидамлиликни 
ривожлантириш 
Аста секин 
кўниктириш 
Масофани аста секин ошириб бориб, 
доимий тезликда босиб ўтиш, кейин 
масофани камайтира бориб, тезликни 
ошириш. 
Ўзгарувчан, 
стаерча 
Мусобақадагига 
нисбатан 
кўпроқ 
жадалликдаги машғулот ишлари билан фаол 
дам олишни кетма-кет тўхтовсиз алмаштира 
бориш. 
Интервалли 
Умумий йиғиндиси мусобақадаги тўлиқ 
масофани 
ташкил 
қиладиган 
масофа 
қисмларини 
мусобақа 
тезлигида 
машғулотдан 
машғулотга 
ўтган 
сари 
қисмлар ўртасидаги дам олиш интервалини 
тобора камайтириш. 
Тактик 
Асосий 
масофани 
сал 
кам, 
лекин 
мусобақадагидек ўзгара борадиган тезликда 
босиб ўтиш. 
Стандарт 
Мусобақада босиб ўтиладиган масофани 
стандарт югуриб ўтиш. 

---

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
68 
Мусобақа 
Танлаб олинган енгил атлетика турини 
мумкин қадар юқори натижа билан 
бажариш. 
 
Мусобақа – машғулот жараёнининг таркибий қисми бўлиб, энг юқори куч келишлари ҳосил 
қилишга, иродавий фазилатларни тарбиялашга, спорт курашига ўргатишга ва машғулотнинг боришини 
назорат қилишга хизмат қилади. Қишқи мусобақалар дастурига енгил атлетика турларидан, ташқари, 
спортчининг умумий жисмоний тайёрлик даражасини баҳолайдиган, ҳамма бажариш шарт машқлар 
қўшилишини ҳам хисобга олиш керак. Шунинг учун асосий мусобақаларга тайёрланишда ундан 3–4 
ҳафта илгари бошлаб машғулот ва чамалашлари худди мусобақа вақтидай ўтказиш керак. 
Шунингдек машғулот жойи ва бўладиган йирик мусобақа жойи вақти ўртасидаги фарқи ҳам 
хисобга олиниши керак. Агарда, об-ҳавога кўникиш ва янги режимга ўрганиш учун мусобақага 
олдинроқ (3-5 кун олдин) келиш имконияти бўлмаса, енгил атлетикачи мусобақа бўладиган жойда 
қандай яшайдиган бўлса, ўз режимини ҳам шундай тузиши керак. Масалан, мусобақа соат 17:00 да 
белгиланган бўлиб, бу вақт енгил атлетикачи яшайдиган жойда соат 19:00 га тўғри бўлса, демак, у 
худди соат 19:00 да машғулот қилиши керак. 
Бунда, албатта, овқатланиш, уйқудан туриш, ухлаш вақтлари ҳам ўзгаради. Одатда мусобақалар 
кечқурунлари, гоҳо эса соат 11–13 да ўтказилади. Агарда муайян мусобақага махсус тайёргарлик 
кўрилмаса, у пайтда гоҳ кундузи, гоҳ кечқурун машғулот қилиб туриш керак. Бу куннинг турли 
вақтларида юқори спорт натижа кўрсатишга ёрдам беради. 
Хулоса қилиб айтганда, югурувчи қизларнинг асосий вазифаси махсус чидамлиликни 
яхшилашдан иборат. Шунинг учун шунга мослаб орган ва системаларни ривожлантириб уларни 
функцияларини такомиллаштиришдан иборатдир. Шу билан биргаликда уларда иродавий 
фазилатларини ҳам тарбиялаш мухим аҳамият касб этади.