Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

Tavsiyalar:
- boshlang‘ich ta’lim fanlari mazmuni intgratsion o‘qtish orqali takomillashtirsh; 
- o‘quvchilarda bilim olishni shakllanganlik darajalari hamda ma’naviy shakllanib borish monitoringini 
yaratish;
- 
o‘qituvchilar tomonidan berilayotgan bilimning o‘quvchilar tomonidan qay darajada 
o‘zlashtirilayotganligini doimiy nazorat qilib borish; 
- boshlang‘ich ta’lim jarayonida o‘quvchi shaxsi ma’naviyatini shakllantirishda uzviylik va uzluksizlikni 
ta’minlash; 
- boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda integratsiyalashgan 
darslarni shakllantirishga qaratilgan mashg‘ulotlar tashkil etish; 
- ta’lim jarayonini individuallashtirish shunday o‘qitish usuliki, bunda har bir o‘quvchi o‘quv jarayonida 
faol ishtirokni taminlash; 
ТАЪЛИМГА ТЕХНОЛОГИК ЁНДАШУВНИНГ МОҲИЯТИ 
Джўраев Ж.Ж., 
ўқитувчи, Бухоро давлат университети, Бухоро ш.
 
Жуманов Х.Ғ., ўқитувчи, 
Самарқанд иқтисодиёт ва сервис иинститути, Самарқанд ш. 
Таълимни технологиялаштириш ғояси янгилик эмас. Бундан 400 йил аввал чех педагоги Ян Амос 
Коменский таълимни технологиялаштириш ғоясини илгари сурган. У таълимни “техникавий” қилишга 
ундаган, яъни ҳамма нарса нимага ўқитилса, муваффақиятга эга бўлсин. Натижага олиб келувчи ўқув 
жараёнини, у “дидактик машина” деб атаган. Бундай дидактик машина учун аниқ қўйилган мақсадлар; 

---

“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР” 
265 
бу мақсадларга эришиш учун, аниқ мослаштирилган воситалар; бу воситалар билан қандай 
фойдаланиш учун, аниқ қоидаларни топиш муҳимлигини ёзган. 
Ҳозирги вақтда “педагогик технология таълим беришнинг техник воситалари ёки компьютердан 
фойдаланиш соҳасидаги тадқиқотлардек қаралмай, балки бу таълимий самарадорликни оширувчи 
омилларни таҳлил қилиш йўли орқали, йўл ва материалларни тузиш ҳамда қўллаш, шунингдек 
қўлланилаётган усулларни баҳолаш орқали таълим жараёни тамойилларини аниқлаш ва энг мақбул 
йўлларини ишлаб чиқиш мақсадидаги тадқиқотдир”. 
Бироқ баъзи таълим шакл ва фаол усуллар ўрнига бўлинмас таълимий технологиялар зарур. 
Лекин таълимий жараённи технологияли лойиҳалаштириш ва режалаштиришни, фақат технологик 
билим, кўникма ва малакаларга эга бўлган ўқитувчи бажара олиши мумкин. 
1.
Технологиялаштириш асосида ифодаланган ва бу билан албатта сиз танишишингиз зарур 
бўлган қоидалар, шу заҳоти сизга тушунтириш бермайди, фақат кўзланаётган мақбул ва самарали 
натижага эришиш учун нима иш қилиш зарурлигини кўрсатади. 
Ҳар бир йўл ва восита ўқитувчи-технолог томонидан, у интилаётган, якуний натижага 
эришишга кўринарли қўшган ҳиссаси томони билан баҳоланиши зарур.
Қоиданинг мақбуллигини 
талқин қила туриб, эътиборни нафақат унга, уни қўллашни назарда тутувчи вазият ёки шароитларга 
каратиш зарур. Гап шундаки, қоидалар одатда формула эмас, бошқарув хусусиятга эга бўлади, 
мадомики уларни қўллаш мумкин бўлган, таълим жараёни шароитида айрим ноаниқликлар бор. Бундан 
ташқари, аввалда шу нарсани ўқув вазиятида қўллаб, муваффақиятга эришган ўқитувчи-амалиётчи ёки 
ҳаммага маълум бўлган таълим бериш технологиясининг муаллифида, шуни қоидасиз 
умумлаштиришдаги хатоликлар тарқалган. Машҳур маркетолог Дж. Ў. Шонессининг “...
китоблар ҳеч 
қачон тажриба ўрнини боса олмайди
деган фикрига қўшилиш мумкин. Маҳоратли ошпаз ошпазлик 
туғрисида китоб ёзиши мумкин, уни тайёрлаш йўлига амал қилиб, худди шундай чиқишини кутмаслик 
керак, чунки унинг маҳорати билан таққослаб бўлмайди - берилган қоидани ишлатиб муҳим кўникма 
ва малакалар эга бўлиш мумкин эмас, улар фақат амалиётда эгалланади ва “қўлланиладиган 
донишмандлик” деб аталувчи амалиётли донишмандлик билан мустаҳкамланади, яъни вазият билан 
мувофикликдаги донишимандлик” . 
2.
“Таълим жараёнини ихтиёрий қуриш ва амалга оширишдан, унинг ҳар бир қисм ва 
босқичларини изчил асосланган, якуний натижани ҳаққоний ташхислашга йўналтирилган” га ўтиш 
учун асос зарур (В. Беспалько, 1989). 
Агарда сиз таълим жараёнини технологиялаштиришга ўтиш мухимлигини англамас экансиз, унда 
“биз янги технологияларнинг ютуғларини бермайлик, пайдо бўлган мунтазамлик механизмини чиқариб 
ташлай олмайди, ё бўлмаса мажбур қилинган технологиялар зиёнли натижаларни купайтириши 
мумкин”. 
Ниҳоят, шахсий таълим бериш технологиясини лойиҳалаштириш ва мавжуд таълим бериш 
технологиясини қўллаш “ўқитувчи, вазият маданияти, шунингдек шахсий ёки талабаларнинг шахсий 
хусусиятлари билан юзма-юз келиш йўналиши билан иш тутмоғи керак” (Е.С. Полат, 2000).