Бухоро давлат университети жисмоний маданият факультети

 
AYOL MURABBIYLARNI TAYYORLASHNING NOAN`АNAVIY VOSITALARI 
Yusupova Z.Sh.,
 o’qituvchi, Buxoro davlat universiteti, Buxoro sh. 
Xotin-qizlar organizmi o‘zining tuzilishiga ko'ra, erkaklarnikidan bo‘y va oyoq qismlarining nisbatan 
kalta va gavdaning uzun bo`lishi, yelka bo‘g‘inining torligi, tosning kengligi va teri ostida katta yog‘ 
qatlamining mavjudligi bilan farq qiladi.
 
Tos tuzilishining о‘ziga xosligi- xotin-qizlar gavda tuzilishining alohida xususiyatidir. Xotin-qizlarda tos 
past, keng va ancha yoyilgan bomadi. Son suyaklari boshchasining oralig‘i erkaklarnikiga nisbatan katta, son 
suyagining bo‘yni va son suyagi orasidagi burchak kichkina. Xotin-qizlarning son suyagi erkaklarnikiga 
nisbatan vertikaldan ko‘proq qiyalashgan. Bu holat qizlarning yugurish va sakrashlarda past natijalarga 
erishishlariga asosiy sabab bomadi. Statistik ma’lumotlar sport bilan shug‘ullangan xotin-qizlarda yillar 
davomida tos kengligining yelka kengligiga nisbatan farqi kamayib borish ini ko‘rsatadi. Ushbu 
mutanosiblikning o‘zgarishi, asosan, yelka bo‘g`ini rivojlanishi hisobiga sodir bo`ladi.
 
Xotin-qizlarda tirsak bo‘g‘inining ortiqcha yozilishi va ko‘pincha oyoqlarning X shaklida bo`lishi, 
erkaklarga nisbatan ko‘proq uchrab turishi kuzatilgan. Bu omillar yugurishda, sakrashda yuqori natijalarga 
erishishni, uzoq vaqt tayanib turishni qiyinlashtiradi, jaro- hatlanish ehtimolini ko‘paytiradi. Shu sababli 
mazkur mushak guruhlari uchun maxsus tanlab olingan mashqlar orqali yuqorida aytilgan bo‘g‘inlarni 
mustahkamlash zarur.
 
Xotin-qizlar erkaklardan yana yurak hajmining kichkinaligi, uning sistolik va minutlik hajmi kam, 
maksimal qon bosimi baland, o‘pkaning havo sig‘imi kichkina, tomir urishi va nafas olishning tez bolishi bilan 
farq qiladi. Xotin-qizlar ko‘proq ko‘krak bilan yoki aralash nafas olishadi, erkaklarda esa ko‘proq diafrag‘lali 
nafas olish kuzatiladi. Qayd qilinganlar ularning uzoq vaqt zo‘r berib ishlashlari uchun, shuningdek, jismoniy 
charchashdan keyin tez fursatda tiklanishlari uchun noqulay sharoit yaratadi.
 
Biroq jismoniy larbiya yoki sport bilan doimiy shug
c
ullanadigan xotin-qizlarning soglig'i va jismoniy 
holatining ko‘rsatkichlari sport bilan shug'ullanmaydigan xotin-qizlarnikidan ancha yuqori. Xotin- qizlarning 
mushak 1 i/imi rivojlanish jihatidan erkaklarnikidan ancha orqada qoladi. Shilbkor nazoratida qabul qilingan 

---