Бухгалтерия ҳисобининг” предмети ва унинг тарақҚиёт усуллари режа: Хўжалик ҳисоби тўғрисида умумий тушунча ва унинг турлари. «Бухгалтерия ҳисоби»

2-расм. Хўжалик ҳисобининг турларининг кимга мўлжалланганлиги ва ахборот фойдаланувчилари гуруҳларига кўра таснифи ва таркиби
Ички ҳисоб деганда фақат хўжаликнинг ўзида унинг ички мақсадларида юритиладиган ҳисоб тушунилади. Ички ҳисобга оператив (оператив-техник) ҳисоб, шунингдек бухгалтерия ҳисобининг таркибий қисми бўлган бухгалтерия бошқарув ҳисоби киради.
Бухгалтерия бошқарув ҳисоби - бу бухгалтерия ҳисобининг хўжалик юритувчи субъектлар фаолияти, фаолият натижалари, маблағлари (мулки, активлари), маблағларни ташкил топиш манбалари тўғрисидаги турли ўлчов бирликларидаги батафсил ахборотларни ички бошқарув сегментлари, яъни объектлар, субъектлар ва жавобгарлик марказлари кесимида йиғиш, қайд этиш, гуруҳлаш, жамлаш ҳамда уларни ички бошқарув органлари ҳукмига тезкор бошқарув қарорларини қабул қилиш учун мақул шакл ва мазмунда тақдим этишга мўлжалланган таркибий қисми.
Бухгалтерия бошқарув ҳисобининг муҳим таркибий қисми бўлиб ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби ва таннарх калькуляцияси хисобланади.
Ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби ва таннарх калькулацияси − бу бухгалтерия бошқарув ҳисобининг хўжаликни ишлаб чиқариш жараёнлари ва уларнинг натижаларини у ёки бу усулларда акс эттирувчи ҳисоб тизимидир.
Ташқи ҳисоб деганда хўжалик фаолияти тўғрисидаги ахборотларни ташқи ахборот фойдаланувчиларга тақдим этувчи ҳисоб тизими тушунилади. Ташқи ҳисобга статистика ҳисоби ва бухгалтерия ҳисобининг таркибий қисми бўлган бухгалтерия молиявий ҳисоби киради.
Бухгалтерия молиявий ҳисоби - бу бухгалтерия ҳисобининг хўжалик юритувчи субъектлар молиявий ва мулкий ҳолати тўғрисидаги молиявий характердаги ахборотларни йиғиш, қайд этиш, гуруҳлаш, жамлаш ҳамда уларни асосан ташқи фойдаланувчилар ҳукмига молиявий ҳисобот кўринишида тақдим этишга мўлжал-ланган таркибий қисми. Хўжалик ҳисобининг ички ва ташқи ҳисобга ажратилиши улар ахборотларидан фойдаланувчиларнинг аниқ гуруҳларини шаклланишига олиб келди. Бундай фойдаланувчилар сирасига қуйидагилар киради (3-расмга қаранг).