Бухгалтерия ҳисоби назарияси

 
Таянч иборалар: Хўжалик ҳисоби, ҳисоб турлари, оператив ҳисоб, 
статистик ҳисоб, бухгалтерия ҳисоби, ўлчов бирликлари, ҳисоб объекти 
ва субъекти. 
2.1. Бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети ва методи 
Бухгалтерия ҳисоби предметининг асосий мазмуни корхоналар, 
ташкилотлар ва муассасаларнинг хўжалик фаолиятини амалга оширишда 
фойдаланадиган ресурсларни самарали бошқариш учун зарур бўлган 
ахборотни шакллантиришдан иборат. Шу маблағларнинг сарфланиши, ишлаб 
чиқариш ҳажми ва фаолият натижаларини рационал ҳамда тўғри бошқариш 
ҳозирги вақтда муҳим аҳамият касб этади. 
Бухгалтерия ҳисобининг предметини ўрганишда, унинг тарихий 
характерини ҳисобга олиш керак. Чунки бухгалтерия ҳисоби предметнинг 
мазмуни ҳар хил иқтисодий тузумларда бир хил бўлмаган. Уларнинг 
ўзгариши бир тузумдан бошқасига ўтиш пайтида, мулкчилик шаклларининг 
ривожланиши билан белгиланиб борилган.
Бухгалтерия ҳисоби
— ички бошқариш ва ташқи истеъмолчиларнинг 
мақсадлари учун жорий ва якуний ахборотни олиш билан корхоналар, 
ташкилотлар ҳамда муассасаларнинг хўжалик фаолияти устидан узлуксиз ва 
ўзаро боғлиқ бўлган кузатиш ва назорат қилиш тизимидан иборат. 

---

50 
2.1-расм. Бухгалтерия ҳисобининг предмети
8
 
Бошқарувчилар ички фойдаланувчиларга киради. Улар ҳозирги 
натижаларни молиявий ҳисоботини тўлалигича билишларига имконияти бор. 
Ички фойдаланувчиларга мисол сифатида компанияда директорлар ва 
менежерлар киради. Қонунан ички фойдаланувчига маълумот олиш ҳажми 
чегаралмаган.
9
2.2. Xўжaлик ҳисoбининг турлaри: тeзкoр (oпeрaтив), стaтистик вa 
буxгaлтeрия ҳисoби 
 
Жамиятнининг ривожланиб бориши билан ҳисоб тизими ҳам 
такомиллашиб, фан сифатида юзага кела бошлаган. Ҳозирги кунга келиб, 
ҳисобнинг уч туридан жойдаланилади: 
1. Оператив (Тезкор) ҳисоб. 
2. Статистик ҳисоб. 
3. Бухгалтерия ҳисоби.