Бухгалтерия ҳисоби назарияси


Иккиёқлaмa ёзув вa унинг aсoслaниши



Download 7,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/154
Sana16.02.2023
Hajmi7,79 Mb.
#911643
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   154
Bog'liq
Buxgalteriya hisobi Xolbekov 2019 [@iqtisodchi kutubxonasi]

4.4. Иккиёқлaмa ёзув вa унинг aсoслaниши 
Кўриб ўтганимиздек, жамиятда иккиёқлама ёзувнинг пайдо бўлиши 
бухгалтерия ҳисоби ривожланишига асос бўлган. XIII—XIV асрларда 
иккиёқлама ёзув тизими пайдо бўлди ва Шимолий Италиянинг бир неча 
савдо марказ- ларида ундан фойдаланила бошланди. Топилган ягона 
қўлёзмаларга кўра иккиёқлама ёзув 1340- йили пайдо бўлган. 
Яна бошқа манбаларга кўра бундан ҳам олдинроқ Франциянинг Шампан 
вилояти 
савдо 
фирмаларида 
(1299—1300) 
иккиёқлама 
ёзувдан 
фойдаланилган. Унинг асосчиси Италияда яшаган француз монархи Луко 
Пачоли ҳисобланади. У ўзининг улкан иши ҳисобланган «Счёт ва ёзувлар 
тўғрисида рисола»
13
номли асарида (1494- йил) ҳисоб ёзувлари бўйича 
тушунчани очиб берди. Ҳозирда ҳам бу китоб жуда долзарб ҳисобланади. 
Хўжалик юритувчи субъектлар қайси тармоққа қарашлилигидан ва унда 
қандай хўжалик жараёни рўй беришидан қатъий назар ҳар доим икки ва 
ундан ортиқ хўжалик маблағи ёки уларнинг ташкил топиш манбалари 
иштирок этади. Шунинг учун ҳам хўжалик жараёнларини счётларда акс 
эттиришда икки ёки ундан ортиқ счётлардан фойдаланилади.
13
Пачоли Л. Трактат осчетах и записах (Электронный ресурс); научное электронное издание / перевод
и редакция проф. М.И. Кутера – Электрон.дан. (325 Мб) – Майкоп: Элит, 2015. -1электрон. опт. диск (CD-
R). 


70 
Хўжалик юритувчи субъектларда содир бўлаётган хўжалик жараёнлари 
туфайли маблағлар ва уларнинг ташкил топиш манбалари бир-бири билан 
боғланади ва натижада улар учун мўлжалланган бухгалтерия ҳисоби 
счётлари ҳам бир-бири билан боғланади (бу боғланиш «Счётлар 
корреспонденцияси» дейилади). Счётлар боғланишининг бухгалтерия ҳисоби 
ёзувларида акс эттирилишига «Иккиёқлама ёзув» (бухгалтерия проводкаси) 
деб айтилади.
Хўжалик юритувчи субъектларда содир бўлаётган жараёнларга тегишли 
суммалар бухгалтерия ҳисоби ёзувларида энг камида иккита счётга ёзилади, 
албатта бир счётнинг дебетига, иккинчи счётнинг кредитига. 
Қуйидаги мисоллар ёрдамида икки ёқлама ёзув ва унинг амалиётда 
қўлланилишини тушуниб олиш мумкин. 
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, иккиёқлама ёзув — бу хўжалик 
жараёнида вужудга келадиган ўзгаришларнинг счётлар тизими орқали 
ифодаланишидир. 
Иккиёқлама ёзув усулининг аҳамияти шундаки, унинг ёрдамида, ҳисоб 
ишлари тўғри юритилаётганлигини назорат қилиб бориш имконияти 
яратилади. Амалиётда хўжалик жараёнини бир счёти дебети ва иккинчи 
счётнинг кредитида акс эттирилиши бухгалтерия проводкаси дейилади.

Download 7,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   154




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish