«buхgalтeriya hisobi va audiт» kafedrasi «buхgalтeriya hisobi nazariyasi» fanidan ma’ruza maтni

- bosh jamiyatning sho’’ba jamiyatga investitsiyalarining qiymati va tegishli ravishda bosh kompaniyaning sho’’ba jamiyatlar ustav sarmoyasidagi ulushi;
- bosh va sho’’ba jamiyatlar o’rtasidagi o’zaro hisob-kitoblar hisobvaraqlari bo’yicha saldo;
- guruh ichidagi operatsiyalar va ular bilan bog’liq daromadlar va xarajatlar.
Konsolidatsiya paytida guruh ichidagi bitimlar natijalari chiqarib tashlanadi, chunki bularning barchasi konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot tuzish paytida texnik usul bo’lib hisoblanadi.
Guruh ichidagi bitimlar faqat konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotni tuzish paytida hisobga olinmaydi. Biror-bir aktivlar sho’’ba korxonaga berilganida, bunday topshirish kelib chiqadigan barcha soliq oqibatlari bilan mol-mulkni sotish yoki bepul berish sifatida qaraladi.
Konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotni tuzish tartibi quyidagicha bo’ladi:
Misol. «Bobur» kompaniyasi bosh jamiyat bo’lib, u «Humo» sho’’ba korxonasining 100 foiz aksiyalariga egalik qiladi.
Faraz qilaylik:
1) «Bobur» kompaniyasi «Humo» sho’’ba korxonasidan 100 ming so’m miqdorida qarzdor;
2) «Bobur» kompaniyasi 160 ming so’mlik tovar-moddiy zahiralarini «Humo» sho’’ba korxonasiga sotgan.
«Bobur» kompaniyasi va «Humo» sho’’ba korxonasi o’rtasidagi operatsiyalar bo’yicha takroriy hisoblashni inkor etish maqsadida eliminlash (chiqarib tashlash) usuli ishlatiladi.
Eliminlash faqat konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobotni tayyorlash paytida ishlatiladi va u bosh korxona hamda sho’’ba korxonaning hisob registrlarida aks ettirilmaydi.
«Bobur» kompaniyasi va «Humo» sho’’ba korxonasining moliyaviy natijalari to’g’risidagi hisoboti va ular asosida tuzilgan konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot quyida keltirilgan: