Бухгальтерия хисоби ва аудит 57-2 гурух Шохрух Отамуратов

Сирдарё вилояти:
= =
12 091,43/4=846.3минг киши.
1.2.Ахолини табиий ва механик ҳаракатини аниқлаш.
1.3. Аҳоли табиий ҳаракатини ифодаловчи абсолют ва нисбий кўрсаткичлар: туғилиши, вафот этиши, табиий ўсиш, никоҳ қуриш ва ажралиши каби кўрсаткичларни аниқлаш.
1.4. Аҳоли миграцияси турлари. Аҳоли миграциясининг абсолют ва нисбий кўрсаткичларини аниқлаш.
Аҳолининг ҳаракати кўрсаткичлари мазмунан бир-биридан фарқ қилувчи икки гуруҳ кўрсаткичларини ўз ичига олади.
Биринчи гуруҳга аҳолининг табиий ҳаракатини,туғилиши ва ўлишини, никоҳдан ўтганлар ва ажрашганлар сонини, иккинчи гуруҳга эса аҳолининг миграциясини тавсифловчи кўрсаткичлар киради.(2-жадвал.).


Аҳоли ҳаракати кўрсаткичлари. 2-жадвал.

№	Кўрсаткичлар	Ҳисоблаш таркиби.	Изоҳлар.
I.Табиий ҳаракат кўрсаткичлари.
1	Туғилиш коэффициенти (Kt)		Аtug - туғилганлар сони - аҳолининг ўртача сони
2	Ўлиш коэффициенти (Ko’l)		Аo’’l - ўлганлар сони
3	М утлоқ табиий ўзгариши
4	Табиий ўзгариши коэффициенти (Kto’)		ёки Kt - Ko’l
5	Махсус туғилиш коэффициенти (K mt )
6	Махсус, 1 ёшгача болалар ўлими Коэффициенти (K bo )		m-жорий йилда туғилганлар сонидан 1 ёшгача ўлганлар сони; N1 ва N0 – ўтган ва жорий йилда туғилганлар сони.
II.Механик ҳаракат кўрсаткичлари.
7	Келганлар коэффициенти (K kel )		KEL – мазкур аҳоли пунктига доимий яшаш учун келган аҳоли сони.
8	Кетганлар коэффициенти (K ket )		KET –мазкур аҳоли пунктидан бошқа аҳоли пунктига доимий яшаш учун кетганлар сони.
9	Механик ўзгариш коэффициенти (K mo’ )		ёки K mo’ = K kel - K ket
10	М утлоқ механик ўзгариши

Туғилиш коэффициенти қуйидагича хисобланади.

Жиззах 2016 йил. Сирдарё 2016 йил


Жиззах 2017 йил. Сирдарё 2017 йил

Жиззах 2018 йил. Сирдарё 2018 йил


Жиззах 2019 йил. Сирдарё 2019 йил

Жиззах 2020 йил. Сирдарё 2020 йил
Ўлиш коэффициенти қуйидагича хисобланади.

Жиззах 2016 йил. Сирдарё 2016 йил


Жиззах 2017 йил. Сирдарё 2017 йил


Жиззах 2018 йил. Сирдарё 2018 йил


Жиззах 2019 йил. Сирдарё 2019 йил
\

Жиззах 2020 йил. Сирдарё 2020 йил


Мутлоқ табиий ўзгариши қуйидагича аниқланади:
Жиззах 2014 йил
Ж иззах 2015 йил
Ж иззах 2016 йил
Ж иззах 2017 йил
Ж иззах 2018 йил
Ж иззах 2019 йил
Жиззах 2020 йил



С ирдарё 2016 йил
Сирдарё 2017 йил
Сирдарё 2018 йил
Сирдарё 2019 йил
Сирдарё 2020 йил

Табиий ўзгариши коэффициенти қуйидагича аниқланади:
Ж иззах 2014 йил




Ж иззах 2015 йил



Ж иззах 2016 йил


Ж иззах 2017 йил



Ж иззах 2018 йил



Ж иззах 2019 йил



Ж иззах 2020 йил



Сирдарё 2016 йил




Сирдарё 2017 йил



Сирдарё 2018 йил



Сирдарё 2019 йил



Сирдарё 2020 йил



Никоҳ тузиш коэффиценти:
Жиззах 2014 йил. K_N .
Жиззах 2015 йил. K_N .
Жиззах 2016 йил. K_N .
Жиззах 2017 йил. K_N .
Жиззах 2018 йил. K_N .
Жиззах 2019 йил. K_N .
Жиззах 2020 йил. K_N
Сирдарё 2016 йил. K_N .
Сирдарё 2017 йил. K_N .
Сирдарё 2018 йил. K_N .
Сирдарё 2019 йил. K_N .
Сирдарё 2020 йил. K_N .
Никоҳдан ажрашиш коэффиценти:
Жиззах 2016 йил. K_Aj .
Жиззах 2017 йил. K_Aj .
Жиззах 2018 йил. K_Aj .
Жиззах 2019 йил. K_Aj .
Жиззах 2020 йил. K_Aj .

Сирдарё 2016 йил. K_Aj .
Сирдарё 2017 йил. K_Aj .
Сирдарё 2018 йил. K_Aj .
Сирдарё 2019 йил. K_Aj .
Сирдарё 2020 йил. K_Aj .
Келганлар коэффициенти
Жиззах 2016 йил. K_Kel .
Жиззах 2017 йил. K_Kel .
Жиззах 2018 йил. K_Kel .
Жиззах 2019 йил. K_Kel .
Жиззах 2020 йил. K_Kel .
Сирдарё 2016 йил. K_Kel .
Сирдарё 2017 йил. K_Kel .
Сирдарё 2018 йил. K_Kel .
Сирдарё 2019 йил. K_Kel .
Сирдарё 2020 йил. K_Kel .

Кетганлар коэффициенти
Жиззах 2016 йил. K_Ket .
Жиззах 2017 йил. K_Ket .
Жиззах 2018 йил. K_Ket .
Жиззах 2019 йил. K_Ket .
Жиззах 2020 йил. K_Ket .
Сирдарё 2016 йил. K_Ket .
Сирдарё 2017 йил. K_Ket .
Сирдарё 2018 йил. K_Ket .
Сирдарё 2019 йил. K_Ket .
Сирдарё 2020 йил. K_Ket .

Механик ўзгариши коэффициенти қуйидагича аниқланади:
Жиззах 2016 йил.
Жиззах 2017 йил.
Жиззах 2018 йил.
Жиззах 2019 йил.
Жиззах 2020 йил.
Сирдарё 2016 йил.
Сирдарё 2017 йил.
Сирдарё 2018 йил.
Сирдарё 2019 йил.
Сирдарё 2020 йил.
Мутлоқ механик ўзгариш қуйидагича аниқланади:
Ж иззах 2015 йил.
Ж иззах 2016 йил.
Ж иззах 2017 йил.
Ж иззах 2018 йил.
Ж иззах 2019 йил.
Ж иззах 2020 йил.
Сирдарё 2016 йил.
Сирдарё 2017 йил.
Сирдарё 2018 йил.
Сирдарё 2019 йил.
Сирдарё 2020 йил.
Аҳоли сонининг умумий ўзгариш коэффициенти қуйидагича аниқланади:
Жиззах 2016 йил. = 20.4+(-1.02)= 19.38 %
Жиззах 2017 йил = 18.86+(-0.97)= 17.89 %
Жиззах 2018 йил =20.88+(-0.77)= 20.11 %
Жиззах 2019 йил = 22.61+(-0.90) = 21.71 %
Жиззах 2020 йил = …+(-1.74) =
Сирдарё 2016 йил. = 19.64+(-0.61)= 19.03 %
Сирдарё 2017 йил. = 17.15+(-0.678)= 16.47 %
Сирдарё 2018 йил. = 19.64+(-0.621)= 19.019 %
Сирдарё 2019 йил. = 20.5+(-0.7)= 19.8 %
Сирдарё 2020 йил. = 20.87+(-1.61)= 19.26 %
Аҳолини такрор барпо этиш жараёнини тавсифлаш учун статистика дарсликларида рус земство статистики В.Н.Покровский номи билан боғлиқ бўлган “Ҳаётийлик коэффициенти”ни ҳисоблаш тавсия этилган.
Ҳаётийлик коэффициенти туғилганлар сонини ўлганлар сонига бўлиш йўли билан аниқланади:

Бу кўрсаткич туғилиш коэффициентини ўлиш коэффициентига бўлиш йўли билан ҳам аниқланиши мумкин. Агар бу нисбат натижаси 1 дан катта
1

бўлса, у ҳолда мазкур регионда табиий ўсиш содир бўлган, агар бу нисбатан 1 дан кичик

1
бўлса, у ҳолда мазкур регионда аҳолининг камайиши содир бўлган.
Демак ҳаётийлик коэффициентининг ўсиши аҳоли сонининг ошишига олиб келади ва аксинча. Бизнинг ўрганаёиган ҳудудларимизда ҳаётийлик коэффициенти бирдан катта чиқади, яъни икки ҳудудда ҳам табиий ўсишга эга эканлигини кўришимиз мумкин.
Жиззах ва Сирдарё вилоятларининг табиий ва механик харакати кўрсаткичлари. 3-жадвал.

	2016	2017	2018	2019	2020
Жиззах	24.6	23.1	25.0	26.66	27
Сирдарё	25	22.55	23.7	25.3	25.86
Жиззах	4.2	4.3	4.1	4.04
Сирдарё	5.5	5.4	5	4.8	4.99
Жиззах	26266	25224	28212	30917
Сирдарё	53700	51203	56866	57914	65911
Жиззах	20.4	18.8	20.9	22.62
Сирдарё	19.64	17.15	18.7	20.5	20.87
Жиззах	8.79	9.76	10.342	10.11	6.28
Сирдарё	9.56	9.61	9.98	9.77	8.77
Жиззах	0.72	0.83	0.81	0.79	0.54
Сирдарё	1.07	1.059	1.36	1.18	0.98
Жиззах	6.16	6.95	8.1	7.54	3.58
Сирдарё	2.14	2.26	2.17	2.47	2.14
Жиззах	7.18	7.92	8.95	8.45	5.32
Сирдарё	2.75	2.79	2.79	3.18	3.35
Жиззах	-1.02	-0.97	-0.77	-0.9	-1.74
Сирдарё	-0.61	-0.678	-0.621	-0.7	-1.61
Жиззах	-1324	-1300	-1045	-1240	-2431
Сирдарё	-1671	-2028	-1890	-2174	-5107
Жиззах	19.38	17.89	20.11	21.71
Сирдарё	19.03	16.47	19.019	19.8	19.26

1.5. Аҳолини истиқболдаги сонини аниқлаш Аҳолининг перспектив (истиқболдаги) сонини ҳисоблаш глобал ва ёшни силжиш усуллари ёрдамида ҳисобланиши мумкин. Глобал усулда ҳисоблашда аҳолининг йил бошидаги сони (А₀), табиий ўзгариш (К_тў) ёки умумий ўзгариши коэффициентлари бошланғич маълумот вазифасини бажаради. Ҳисоблаш қуйидагича бажарилади:

ва ҳ.к.,

бу ерда А₁ ва А₀-аҳолининг жорий йил охиридаги ва кейинги йил бошидаги сони; K_um -табиий ўзгариш (ёки умумий ўзгариш) коэффициентлари;

- жорий йилда аҳоли сонининг қўшимча ўзгариши, яъни

₂- кейинги йилда қўшимча ўзгариши лозим бўлган аҳоли сони, яъни

Бу усулни қўллаш тартибини қуйидаги Жиззах ва Сирдарё вилоятлари мисолида кўриб чиқамиз.

Жиззах вилоятининг 2020 йилдаги статистик маълумотлари тўлиқ бўлмаганлиги сабабли прогнозлашни 2020 йилдан бошлаймиз.
Жиззах 2020 йил
киши.
Жиззах 2021 йил
киши.
Жиззах 2022 йил

Жиззах 2023 йил

Жиззах 2024 йил

Жиззах 2025 йил
1574.3 киши.
Сирдарё 2021 йил
903.5киши.
Сирдарё 2022 йил
911.5киши.

Сирдарё 2023 йил

921.7киши.
Сирдарё 2024 йил
924.5киши.
Сирдарё 2025 йил
931.4киши.
3-жадвал.

	2021	2022	2023	2024	2025
Жиззах	1443.44	1475.12	1507.49	1540.58	1574.3
Сирдарё	903.5	911.5	921.7	924.5	931.4

2020-2025 йилларда Жиззах ва Сирдарё вилоятларининг доимий ўртача йиллик аҳоли сони прогнози, минг киши.

Жиззах вилоятининг ўртача йиллик аҳолиси 2025 йилга бориб 1574.3 минг кишини ташкил этишини прогноз қилдик. Сирдарё вилоятида эса 931.4минг кишига етишини прогноз килдик.