Bugungi kunda kо‘plab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi о‘rin

AVTOMATIK ROSTLASH TIZIMI HISOBI 
Tizimlarni bir necha xususiyatlari avvaldan ma’lum b o`lgan kichkina 
tizimchalarga b o`lib fizika, mexanika, kimyo qonunlari asosida analitik 
modellashtirishga asoslangan b o`lib, bu tizimchalar modellarining yig`indisi katta 
tizim modelini ifoda etadi. 
Ma’lumki, avtomatlashtirish elementlarini analitik usulda modellashtirishda 
va rostlash tizimining optimal ko’rsatkichlarini aniqlashda quyidagi bosqichlar 
amalga oshiriladi: 
1.
Olingan obyekt yaxshilab o`rganiladi; 
2.
Obyektning kirish va chiqish parametrlari aniqlanadi; 
3.
Obyekt parametrlaridan boshqaruvchi va boshqariluvchi parametrlar 
aniqlanadi; 
4.
Obyektning matematik va kompyuter modellari topiladi. Buning uchun 
obyekt ko’p zonali (kvaziobyektli) deb qabul qilindi.
5.
Avtomatlashtirilgan rostlash tizimining kompyuter modeli yaratiladi; 
6.
Tizim uchun eng optimal sharoit aniqlanadi. 
Rostlash obyekti sifatida sovutish qurilmasi olindi.
Biz mazkur bitiruv malakaviy ishida liniyadagi neytrallash qurilmasidagi 
haroratni rostlash tizimini tadqiq etamiz.
Boshqaruvchi k o`rsatkichning o’zgarish chegarasi ΔG=2 kg/s 
Boshqariluvchi k o`rsatkich- mahsulotning temperaturasi; 
Jarayondagi o`zgartiriladigan obyektning asosiy ko`rsatkichi – harorat b 
o`lib, uning o`zgarish chegarasi t
max
=
19
o
C; t
min 
=15
o
C; t
o`rt
=17
o
C; o`zgarish 
chegarasi 

t = ±2
o
C.
 
 

---

Boshqaruv obyektining uzatish funksiyasini aniqlash 
Tanlangan obyekt inersion b o`linma tenglamasi bilan ifodalanadi: 
1
)
(
1
1
1



p
p
T
K
W
Obyekt koeffitsientlarini topish uchun inersion bo’linmaning k `rsatkichlariga 
e’tibor beramiz. 
Boshqariluvchi obyektning kuchaytirish koeffitsientini aniqlashda chiqish 
parametrini kirish parametriga b o`lamiz. Ya’ni: 
𝐾
𝑜𝑏
=
∆𝑡
∆𝐺
Bu yerda: 
K
ob
-Obektning kuchaytirish koeffitsienti; 
∆t- chiqish parametri; 
∆G- kirish parametri; 
𝐾
𝑜𝑏
=
∆𝑡
∆𝐺
= 1
Obyektning kuchaytirish koeffitsienti topilgach, mahsulotning qurilmada 
o’rtacha bo’lish vaqti topiladi.
𝑇 =
(ΔV) · 𝜌
∆𝐺
𝑋
Bu yerda: 
T – inersiya vaqti,sekund; 
ΔV- hajm, m
3
; 
∆
𝐺
𝑋
-kirish parametri (mahsulot sarfi),m
3
/sek; 
𝜌
-mahsulotning zichligi kg/ m
3
𝑇 =
0.7 · 950
2
= 330s.
Bu k o`rsatkichlar aniq b o`lgandan keyin uzatish funksiyasini son qiymatini 
yaratamiz. Obyektning xarakterini uzatish funksiyasi orqali ifodalashda, uning 
ikkita koeffitsienti inobatga olinadi,bular: kuchaytirish koeffitsienti va inersiya 
vaqti. 

---

Kuchaytirish koeffitsienti va inersiya vaqtini topilgandan keyin obyektning 
uzatish funksiyasi quyidagiga teng b o`ladi: 
𝑊
𝑜𝑏
=
𝐾
𝑇𝑠 + 1
=
1
332𝑠 + 1