Budjet hisobi

Fransiyaning xarajatlar tasnifi  
 
Boblar 
Xarajatlar 
1-Bob 
Davlat qarzi 
2-Bob 
Davlat hokimiyati organlari 
3-Bob 
Davlat xizmati mablag‘lari 
4-Bob 
Iqtisodiy faoliyat 
5-Bob 
To‘g‘ri investitsiyalar 
6-Bob 
Investitsiyalarga subsidiyalar 
Fransiyada g‘aznachilik tizimidagi budjet ijrosida daromadlar yuridik 
shaxslar bo‘yicha tasniflanadi. Soliqli daromadlar: to‘g‘ri va egri soliqlar  va 
soliqsiz daromadlarga bo‘linadi. “Moliya to‘g‘risidagi Qonun” budjet 
xarajatlarini idoralar va boblar bo‘yicha tasniflaydi. Xarajatlar boblar. moddalar 
va bandlarga bo‘linadi: 
 boblar-yirik iqtisodiy kategoriyalar (milliy hisoblar schyotiga mos 
keladi); 
 moddalar-Davlat xizmati (mazkur xarajatlarni boshqaradi);  
 bandlar - xarajatlar xarakterini bildiradi.  
Bundan tashqari, Fransiyaning 1959 yilgi Tashkiliy qonuniga muvofiq, 
xarajatlar iqtisodiy tabiatiga ko‘ra tasniflanadi: 
 davlat xizmatining joriy xarajatlari; 
 davlat xizmatining kapital xarajatlari; 
 xarbiy xizmatning joriy xarajatlari; 
 xarbiy xizmatning kapital xarajatlari.  
Federal g‘aznachilik organlaridagi budjet xarajatlarini boshqarish-
davlatning o‘z funksiya va majburiyatlarini bajarishi uchun kerak bo‘ladigan 
sarflardan iborat. Budjet xarajatlarini guruxlashtirish uchun Rossiya 

---

 
99 
Federatsiyasi  «Budjet  tasnifi  to‘g‘risida»gi  1996  yil  15  avgustdagi  №  115 
Federal qonunda aniqlangan xarajatlarning uch xil tasnifidan foydalaniladi. 
Budjet xarajatlarining  vazifa jihatidan tasnifida Rossiya Federatsiyasi budjet 
tizimining barcha darajadagi budjetlarning xarajatlari guruhlanadi va davlatning 
asosiy funksiyalarini bajarishi uchun yo‘naltirilgan budjet mablag‘larini 
ifodalaydi. Budjet xarajatlarining tashkiliy tasnifida federal budjet mablag‘larini 
bosh taqsimlovchilari bo‘yicha budjet mablag‘larining taqsimlanishi  ifodalanadi. 
Rossiya Federatsiyasining budjet xarajatlari iqtisodiy tasnifida barcha darajadagi 
budjet xarajatlari iqtisodiy mazmuniga ko‘ra guruhlanadi.  
Rossiya Federatsiyasi Budjet Kodeksining 69-moddasida ta’kidlanishicha, 
budjetdan mablag‘ ajratish quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: 
−  budjet tashkilotlarini saqlash uchun berilgan budjet ajratmalari;  
−  davlat va munitsipal kontraktlarga asosan jismoniy va huquqiy shaxslar 
tomonidan taqdim qilingan tovarlar, ko‘rsatilgan xizmatlar va bajarilgan ishlari 
uchun to‘lovlar; 
−  Rossiya Federatsiyasi qonun xujjatlariga muvofiq o‘z-o‘zini boshqarish 
organlari tomonidan aholiga to‘lanadigan majburiy to‘lovlarni o‘z ichiga olgan 
aholiga transfertlar; 
−  davlat xokimiyati organlari tomonidan qabul qilingan qarorlar natijasida 
paydo bo‘lgan qo‘shimcha xarajatlarni kompensatsiya qilish uchun beriladigan 
budjet ajratmalari; 
−  boshqa darajadagi xokimiyat organlariga davlatning alohida 
vakolatlarini amalga oshirish uchun berilgan budjet ajratmalari; 
−  chet el davlatlariga kreditlar; 
−  davlatning tashqi mablag‘larini jalb qilish hisobiga mamlakat ichidagi 
kreditlar va zayomlar; 
−  budjetdan tashkari fondlarga, turli darajadagi budjetlarga beriladigan 
ssudalar, dotatsiyalar, subventsiyalar va subsidiyalar; 
−  huquqiy shaxslarga beriladigan kreditlar (jumladan, soliq kreditlari, 
soliq to‘lashdagi imtiyozlar, to‘lov majburiyatlari); 

---

 
100 
−  jismoniy va huquqiy shaxslarga beriladigan subventsiyalar va 
subsidiyalar; 
−  qarz majburiyatlarini yopish, jumladan, davlat yoki munitsipal kafolatlar 
uchun mablag‘lar.  
Alohida aytib o‘tishimiz kerakki, Rossiya  Federatsiyasi  Moliya 
Vazirligining Federal g‘aznachilik organi budjet tashkilotlarini 
moliyalashtirishda,budjet kreditlarini berishda, federal maqsadli dasturlarni 
moliyaviy ta’minlashda, xalq ho‘jaligining ayrim tarmoqlarini qo‘llab-quvvatlash 
maqsadida subsidiyalar ajratishda Federal G‘aznachilik tizimining ikkinchi va 
uchinchi zvenolarida budjet xarajatlarining barcha tasniflarini amalga ishlashini 
ta’minlaydi.  
Budjet daromadlarini shakllantiradigan mablag‘lar tushumlarining 
manbalari davlatning tashqi va ichki qarzlarini, shuningdek, mahalliy budjetlar 
uchun batafsil ko‘rsatilib tasdiqlangan mablag‘ ajratmalari doirasida davlat 
budjeti mablag‘larini sarflash shakllarini o‘z ichiga oladi.