Budjet hisobi

qabul qilish-topshirish dalolatnomasi
tuziladi.
Qabul qilish-topshirish dalolatnomasi buxgalteriya hujjatlarining 
yig‘majildlarini qabul qiluvchi va topshiruvchining javobgarliklarini 
ajratish uchun tuziladi. Shu bilan birga, uning maqsadi buxgalteriya 
hujjatlarining yig‘majildlarini qabul qilish-topshirish vaqtida buxgalteriya 
hisobining boshlang'ich hujjatlari, hisobotlar va, birinchi navbatda, pul 
mablag‘lari buxgalteriya hisobining holatini ko‘rsatish hamda hisobni 
tashkil qilish va moliyaviy nazoratni yaxshilash uchun zarur chora- 
tadbirlami ishlab chiqish uchun kerakli bo'ladigan ma’lumotlami 
yig‘ishdir. Buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini bosh buxgalter(qabul 
qiluvchi va topshiruvchi)lar tomonidan qabul qilish-topshirish moliya 
organi rahbarining buyrug‘iga asosan amalga oshiriladi. Buyruqda 
buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul qilish-topshirish muddatlari 
ko‘rsatiladi.
Agar, aw algi bosh buxgalter vafot etganligi yoki boshqa buxgalteriya 
hujjatlari yig‘majildlarini topshirishda qatnashishi mumkin bo‘lmagan 
sabablar bo'yicha lavozimidan ozod qilingan bo‘lsa, u holda yangi 
tayinlangan bosh buxgalter buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul 
qilishi odatdagi qabul qilish-topshirish dalolatnomasi tuzish yo‘li bilan 
amalga oshirilaveradi. Buxgalteriya hujjatlarining yig‘majildlarini qabul 
qilish-topshirish oldidan kassaning holati tekshiriladi.
Kassani tekshirish dalolatnomasi buxgalteriya hujjatlari yig‘- 
majildlarini topshirayotgan tomonidan va qabul qilib oluvchi tomo­
nidan imzolanadi va buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul 
qilish-topshirish dalolatnomasiga ilova qilinadi. Kassani tekshirish 
dalolatnomasi imzolangandan so‘ng buxgalteriya hujjatlari yig‘ma- 
jildlarini topshirayotgan bosh buxgalter, buxgalteriyaga rahbar- 
lik qilishdan chetlatiladi. Bir vaqtning o ‘zida yangi tayinlangan bosh 
buxgalteming to‘lov topshiriqnomalariga, cheklarga va boshqa bank 
hujjatlariga imzo qo‘yish huquqi rasmiylashtiriladi. Bu imzo qo‘yish 
huquqi rasmiylashtirilgunga qadar bank hujjatlariga aw algi bosh

---

buxgalter yangi tayinlangan bosh buxgalter nazorati ostida imzo 
qo‘yaveradi. Bundan buyon buxgalteriya hujjatlari yig'majildlarini 
qabul qilayotgan bosh buxgalter buxgalteriya hisobi va hisobotining 
holatini tekshirish bilan birga buxgalteriyaning joriy ishiga rahbarlik 
qiladi. Buxgalteriya hujjatlari yig'majildlarini topshirish buxgalteriya 
tomonidan oxirgi marta topshirilgan balans asosida amalga oshiriladi. 
Qabul qilish-topshirish dalolatnomasida qaysi sana holatiga buxgalteriya 
hujjatlari yig‘majildlarini topshirish amalga oshirilganligi ko‘rsatilgan 
boiishi kerak. Buxgalteriya hisobi va hisobotining holati to‘la 
tekshirilgandan so‘ng qabul qiluvchi va topshiruvchi tomonidan 
imzolanadigan buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul qilish- 
topshirish dalolatnomasi tuziladi.
Qabul qilish-topshirish dalolatnomasi hujjatlar bilan asoslangan 
bo'lishi kerak, ammo buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul qilish- 
topshirish taftish usullari bilan amalga oshirilishi mumkin emas. Qabul 
qilish-topshirish dalolatnomasida hisob, hisobot va arxivning holati aks 
ettirilgan bo‘lishi kerak. Agar buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini 
topshirish jarayonida suiste’mol qilish hollari aniqlansa, u holda 
buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul qilib oluvchi shaxs, moliya 
organi rahbaridan hujjatli taftish tayinlanishini talab qilish huquqiga ega 
bo‘ladi. Ammo, bu buxgalteriya hujjatlari yig‘majildlarini qabul qilish- 
topshirishni to'xtatishga sabab bo‘lishi mumkin emas. Topshirayotgan 
qabul qilish-topshirish dalolatnomasining biror-bir joyiga rozi bo‘lmagan 
hollarda, u qabul qilish-topshirish dalolatnomasiga imzo chekishda 
tegishli dalil-isbotli izohlar qilishga haqlidir. Qabul qilish-topshirish 
dalolatnomasi uch nusxada tuziladi, lining birinchi nusxasi moliya 
organi rahbariga tasdiqlash uchun beriladi, ikkinchi nusxasi buxgalteriya 
hujjatlari yig‘majildlarini topshirayotganda qoladi va uchinchi nusxasi 
esa yuqori moliya organiga yuboriladi.
Bosh buxgalterga uning hisob va hisobot bo'yicha majburiyatlarini 
ijro qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan topshiriqlar berish mumkin emas. Bosh 
buxgalterga pul mablagiari va moddiy qiymatliklar uchun bevosita moddiy 
javobgarlik yuklatish mumkin emas. Unga banklar va boshqa tashkilotlardan 
bevosita pul mablag‘larini olish man qilinadi. Amaldagi qonunlarga yoki

---

buxgalteriya hisobi va hisobotini yuritish bo'yicha belgilangan tartibga 
to‘g‘ri kelmaydigan farmoyish olinganda bosh buxgalter bu haqda yuqori 
moliya organi rahbariga xabar qilishga majburdir.
Bosh buxgalterga yuklatilgan majburiyatlami amalga oshirish uchun 
unga buxgalteriya hisobi va nazorat uchun barcha kerakli hujjatlar: 
budjet daromadlari va xarajatlari yillik ro‘yxatining choraklarga 
bo‘lingan yoyilmasi yoki ro‘yxatdan ko‘chirma, buyruqlar, farmoyishlar, 
moliyalashtirish hajmini o‘zgartirish haqidagi ma’lumotnomalar-bildi- 
rishnomalar va boshqa hujjatlar va budjet ijrosi bilan bog‘liq hujjatlar 
o‘z vaqtida berilishi kerak.
Budjet daromadlari vaxarajatlariningchoraklarbo‘yichataqsimlangan 
yillik yoyilmasi va moliyalashtirish rejasi ular tuzilgandan so‘ng 3 kun 
mobaynida buxgalteriyaga berilishi kerak. Budjet b o iim i (inspeksiyasi) 
aybi bilan mahalliy budjet daromadlari va xarajatlarining yoyilmasi va 
yillik moliyalashtirish rejasini taqdim qilish kechiksa, u holda budjetdan 
moliyalashtirish amalga oshirilmaydi va moliyalashtirish amalga 
oshirilmaganligi uchun javobgarlik budjet boiim iga (inspeksiyasiga) 
yuklatiladi. Maktab ta’limi sho'basi xodimining aybi bilan maktab 
ta’Iimi fondi budjeti daromadlari va xarajatlarining parametrlarini 
taqdim qilish kechiksa, u holda moliyalashtirish amalga oshirilmaydi 
va moliyalashtirish amalga oshirilmaganligi uchun javobgarlik 
maktab ta’limi sho'basi xodimiga yuklatiladi (maktab ta’limi sho‘basi 
bo‘lmaganda esa maktab ta’limi fondi budjeti ijrosining hisobiga doir 
ishlar yuklatilgan budjet bo‘limi (inspeksiyasi) xodimiga yuklatiladi).
Bosh buxgalteming buxgalteriya hujjatlarini rasmiylashtirish tartibi 
bo‘yicha bergan farmoyishlari moliya organining barcha xodimlari 
uchun majburiy hisoblanadi.
Moliya organi buxgalteriya xizmatida ishlovchi har bir xodim o ‘z 
majburiyatlarini aniq bilishi va ulaming bajarilishiga javobgar ekanligini 
his qilishi uchun bosh buxgalter tomonidan buxgalteriya xizmatining 
barcha xodimlari uchun xizmat vazifalarini belgilanadi va moliya organi 
rahbari tomonidan tasdiqlanadi.
Mahalliy moliya organi buxgalteriya xizmati tegishli budjetlaming 
ijrosini buxgalteriya hisobini olib boradi va quyi moliya organlarida,

---

shuningdek, bu budj etlardan moliyalashtiriladigan budjet tashkilotlaridagi 
buxgalteriya hisobiga rahbarlikni amalga oshiradi.
Moliya organi buxgalteriya xizmati funksiyasiga muayyan moliya 
organi xarajatlar smetasi ijrosining buxgalteriya hisobini olib borish ham 
kiradi. Mahalliy moliya organlarini saqlash xarajatlari smetasi ijrosining 
buxgalteriya hisobi mahalliy budjet ijrosining buxgalteriya hisobidan 
alohida va budjet tashkilotlari uchun belgilangan tartibda olib boriladi.
Moliya organlari muayyan ma’muriy-hududiy birlik doirasida 
umuman barcha boshqa budjetlar ijrosining buxgalteriya hisobini tashkil 
qiladi. Ular o ‘zi ijro etayotgan budjet ijrosi to‘g‘risida oylik, chorak 
va yillik buxgalteriya hisobotlarini tuzadi va budjet ijrosi natijalarini 
aniqlaydi.
4. M O L I Y A O R G A N L A R I D A Q O 'L L A N I L A D I G A N
B U X G A L T E R I Y A H U J J A T L A R I
Moliya organi buxgalteriya xizmatida hisobga olinayotgan budjet 
ijrosi bo'yicha barcha operatsiyalar hujjatlar bilan belgilangan tartibda 
rasmiylashtirilgan bo‘lishi kerak. Pul mablag‘larini o‘tkazish bo'yicha 
buxgalteriya hujjatlari, hisob-kitob tavsifidagi va ssudalar bo‘yicha 
hujjatlar moliya organining rahbari yoki uning o ‘rinbosari va bosh 
buxgalteri tomonidan imzo chekiladi. Bosh buxgalter ta’tilda, kasal, 
xizmat safarida yoki boshqa sabab bilan bo‘lmaganda uning o'rinbosari 
tomonidan imzo qo‘yiladi. Bu imzolarsiz buxgalteriya hujjatlari qonuniy 
kuchga ega emas, deb hisoblanadi. Tegishli ko‘rsatkich(rekvizit)lari 
to'ldirilmagan hujjatlarga imzo chekish man qilinadi.
Moliya organida mahalliy budjet ijrosi bo‘yicha operatsiyalami 
buxgalteriya yozuvlari uchun asos bo‘lib tegishli ravishda rasmiylash­
tirilgan quyidagi hujjatlar xizmat qiladi:
1) moliyalashtirish rejasi;
2) moliyalashtirish miqdorlari o‘zgarganligi to‘g‘risida ma’lumot- 
noma-bildirishnoma (17-shakl);
3) mahalliy budjet mablag‘lari depozit hisobvarag‘iga kelib tushgan 
daromadlar to‘g ‘risida ma’lumotnoma (3-shakl);
4) tayinlash sertifikatlari (5-shakl va 12-shakl);
16

---

5) o ‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha bildirishnoma (11-shakl);
6) daromadlami qaytarish to‘g ‘risidagi xulosa (21-shakl);
7) budjet mablag‘larini tasarruf qiluvchilarga mahalliy budjetdan 
mablag‘lar o ‘tkazib berish uchun to‘lov topshiriqnomalari;
8) budjet bo‘yicha xarajatlar smetalari ijrosi to‘g ‘risida davriy va 
yillik hisobot;
9) budjet mablag‘lari hisobidan kapital qo'yilmalar va boshqa 
tadbirlami moliyalashtirish bo‘yicha tijorat banklari va 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Markaziy banki muassasalarining hisobotlari;
10) memorial order (274-shakl);
11) 0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki muassasalarining 
mahalliy budjet mablag‘larining asosiy depozit hisobvarag‘idan 
ko'chirmalari, 0 ‘zbekiston Respublikasi Markaziy bank muassasalarining 
mahalliy budjetlar mablagMarining asosiy depozit hisobvaraqlaridagi 
mablag‘lar qoldig‘i to‘g‘risidagi hisobotlari;
12) budjet ijrosi bilan bog'liq bo‘lgan boshqa hujjatlar.