Davlat budjeti ijrosining g’aznachilik tizimi joriy etilishi bilan dastlabki va
joriy moliyaviy nazoratni amalga oshirish budjetdan mablag’ oluvchilar bilan
So’nggi yillarda mamlakatimizning moliya-budjet tizimida katta islohotlar
177
tashkilotlarni mablag’ bilan ta’minlash mexanizmini soddalashtirish, budjet
mablag’laridan foydalanishda yuqori natijalarga erishish maqsadida mavjud
mablag’larni oqkilona taqsimlash, budjet tashkilotlari xodimlari mehnatini
rag’batlantirish, ular faoliyatining yanada samarali bo’ulishini ta’minlash, shart-
sharoitlar yaratish, budjet mablag’laridan tejab, samarali va aniq foydalanish
hamda budjet intizomini mustahkamlash uchun budjet tashkilotlari rahbarlarining
mustaqilligini kengaytirish, mas’uliyatini oshirish kabi yo’nalishlarda olib
borilmoqda.
Budjet mablag’laridan foydalanishda smeta-shtat intizomiga rioya etishlik,
muddati o’tgan debitorlik va kreditorlik qarzlariga yo’l qo’ymaslik, mablag’larni
xarajatlar smetasida ko’zda tutilgan maqsadlarga yuo’naltirish, budjet
mablag’laridan foydalanishda amaldagi qonun hamda boshqa me’yoriy hujjatlar
talablariga qat’iy rioya qilishni ta’minlash, turli xil o’g’irlik, kamomad,
suiste’molliklarni oldini olishda g’aznachilikning moliyaviy nazorati muhim o’rin
tutadi.
G’aznachilik nazorat faqatgina budjet mablag’larini xarajat kilinishi ustidan
emas, balki budjetning daromadlarini shakllantirishda xam samarali bo’lmog’i
lozim. Ya’ni budjetga tushishi lozim bo’lgan daromadlarni o’z vaqtida va to’liq
tushirishni va Yagona G’azna hisobraqmlarida kirim qilinishini ta’minlash,
budjetga qo’shimcha daromadlar manbalarini aniqlashda g’aznachilik ijrosi
nazorati muhim o’rin tutadi.
Budjet mablag’larini shakllantirish va ulardan oqilona xarajat kilinishi
ustidan g’aznachilik faoliyati nazoratining samaradorligini oshirish uchun
quyidagi ishlarni amalga oshirmoq lozim:
- budjet tizimi budjetlari ijrosi bo’yicha to’liq «shaffoflik»ni, ya’ni osh-
koralikni ta’minlash. Budjetga soliq va boshka to’lovlarni amalga oshiruvchi har
bir yuridik va jismoniy shaxslar budjetga to’lagan mablag’lari qanday
maqsadlarga sarflanganligi haqida tulik axborot olish imkoniyatiga ega bulishi
kerak.
- budjet tizimi budjetlari ijrosi ustidan nazorat qiluvchi vakolatli organlar
o’rtasida o’zaro hamkorlik, tajriba va axborot almashuv tizimini yo’lga qo’yish
lozim. Bunda ob’ektlarni birin-ketin tekshirish, ya’ni bir-birini takrorlamaslikka
e’tibor qaratish kerak buladi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 iyundagi «Mahalliy
budjetlarni shakllantirishda mahalliy davlat hokimiyati organlarining budjet
vakolatlarini kengaytirish chora-tadbirlari to’g’risida» PF-5075-sonli
Farmoni
ijrosini ta’minlash hamda mahalliy budjetlarning daromad bazasini kengaytirish
va xarajatlarini maqbullashtirishda ularning manfaatdorligini oshirishni
ta’minlaydigan mahalliy davlat hokimiyati organlarining budjet vakolatlari va
majburiyatlarini belgilashning
zamonaviy mexanizmlarini joriy etish maqsadida
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi markaziy apparati boshqaruv
xodimlarining cheklangan soni doirasida 2 ta shtat birligidan iborat budjet
178
inspektorlari lavozimlari joriy etldi va ularning asosiy vazifalari etib quyidagi
belgilandi
1
:
- mahalliy budjetlar parametrlarining budjet to’g’risidagi qonun hujjatlari,
belgilangan normativlar hamda mazkur qaror asosida shakllantirilishi va ijro
qilinishini
monitoring qilish
;
- budjet tashkilotlari va budjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar
smetasi, shtatlar jadvalini sifatli tuzilishi hamda uning ijrosi bo’yicha
nazoratni
ta’minlash
;
- mahalliy budjetlarda aylanma kassa mablag’larining saqlanishi,
daromadlar prognozining oshirib bajarilishi va erkin qoldiq mablag’lari
miqdorlarining to’g’ri aniqlanishi ustidan
monitoring qilish
;
- mahalliy budjetlar ijrosi to’g’risidagi moliyaviy hisobotlarni normativ-
huquqiy hujjatlarda belgilangan tartibda va muddatlarda Xalq deputatlari
Kengashi va yuqori moliya organiga
taqdim etilishini ta’minlash
;
- mahalliy budjetlar hisobidan budjet tashkilotlari tomonidan amalga
oshiriladigan davlat xaridlarini, shu jumladan, e’lonlar berish muddatlari
belgilanishi hamda to’g’ridan-to’g’ri shartnomalar tuzilishi maqsadga
muvofiqligini
nazorat qilish
.
O’zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
“Mahalliy
budjetlarni
shakllantirishda joylardagi davlat hokimiyati organlarining vakolatlarini
kengaytirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi 2017 yil 7 iyundagi Farmoni PF-
5075-son ijrosini ta’minlash, shuningdek, 2017 — 2021-yillarda O’zbekiston
Respublikasini rivojlantirish bo’yicha
Harakatlar strategiyasiga
muvofiq hamda
mahalliy budjetlarning daromadlari bazasini tubdan mustahkamlash, yuqori
turuvchi budjetlar ajratmalariga qaramligini qisqartirish, uy-joy-kommunal,
transport-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilmani modernizatsiyalash va
texnik yangilash bo’yicha strategik muhim investitsiya loyihalarni amalga
oshirishni so’zsiz ta’minlash yuzasidan
mahalliy davlat hokimiyati organlarining
mustaqil ish olib borishi va mas’uliyatini oshirish maqsadida
O’zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi 2018 yilgi soliq va budjet siyosati Kontseptsiyasi
doirasida respublikamizning barcha hududlariga tajriba tartibini joriy etish,
shuningdek, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng qo’llash
hisobiga
Do'stlaringiz bilan baham: 
