Bu qo’llanmadan boshlang’ich sinf o’qituvchilari o’quv jarayonida o’quvchilarning o’quv-intellektuval qobiliyatlarini tarbiyalashda mumkin

Bu qo’llanmadan boshlang’ich sinf o’qituvchilari o’quv jarayonida o’quvchilarning o’quv-intellektuval qobiliyatlarini tarbiyalashda mumkin.

So’z boshi

Barcha rivojlanishlar Vatanimizning ravnaq topishi, kelajagimizning buyuk bo’lishi – inson “aqli mahsulidir”. bugungi kunga kelib intellektual faoliyat taraqqiyotni belgilovchi omilga aylandi. Insoniyat yer yuzi rivoji uchun mas’uldir. CHunki insonda bebaho ne’mat – aql mavjud. Uni faqat ezgu ishlarga yo’naltirish yoshlarning “intellektual” saloxiyatni oshirishga, ozod va obod Vatan qurishga va shu yo’lda harakat qilishi lozim. Buning uchun boshlang’ich sinf o’quvchilarining intellektual qobiliyatini tarbiyalashga alohida e’tibor berish lozim.

Intellekt iborasi lotincha bo’lib “intelekus” –aql-idrok, tasavvur ma’nolarini beradi. Insoniyat boshqa tirik mavjudotlardan o’zining aqli bilan tubdan ajralib turadi. Negaki, boshqa mavjudotlar faqat biologik nuqtai nazardan “instinkt” orqali hayot kechirsa, insoniyat aqli orqali o’z turmush tarzini, kelajagini avvaldan o’ylab, ongli rejalashtirib, maqsadli hayot kechiradi.

Ona tili darsida so’z turkumlarini o’tib bo’lgandan so’ng mustahkamlash darslarida bu ko’rgazmadan unumli foydalanish mumkin. Bolalarga birinchi ko’rgazmani ya’ni otni ko’rsatib otni toping deb murojaat qilasiz. Bolalar “usta” deb javob berishadi. Ikkinchi ko’rgazmani ko’rsatib sifatni ko’rsatib “otni toping” deysiz, bolalar esa talaba va o’quvchi deya javob berishadi, shu tarzda siz barcha ko’rgazmalardagi otni birinchi bo’lib, sifatlarni ikkinchi bo’lib, sonlarni uchinchi va nihoyat fe’lni to’rtinchi bo’lib so’rab aniqlab olasiz. Va magnit doskada quyidagi holat hosil bo’ladi.

Har bitta guldan bittadan yaproq olib, gap tuzish kerakligi haqida vazifa berasiz. So’ng tuzgan gaplarini tahlil qilishadi. Tuzilgan gaplar ishtirokida matn tuzishadi va matn ham tahlil qilinadi. O’quvchilar qaysi yaproqni qaysi guldan olganligiga qarab, tahlil qilishda qiyinchilikka duch kelmaydilar. Bu esa so’z turkumini so’zsiz o’zlashtirishga katta imkoniyatlar yaratadi.

Yuqorida ko’rib o’tilgan to’rtta so’z turkumining har birida beshtadan so’z bor. Har biridan bittadan so’z olib beshta gap hosil qilish mumkin va bu gaplar ishtirokida ham matn tuzdiriladi. Matn tuzish jarayonida bolalarda ijodkorlik, intellektual qobiliyat shaklanadi. Tuzilgan matn tahlil qilinadi.