Bozor tushinchasi. Bozor va bozor iqtisodieti o‘rtasidagi farq



Download 156,6 Kb.
bet18/34
Sana20.06.2022
Hajmi156,6 Kb.
#679231
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   34
Bog'liq
2 5194959533755077905

Jamoa mulki - muayyan maqsad yo‘lida jamoaga 
birlashgan kishilar tomonidan nioddiy va ma’naviy boyliklarni 
hamjihatlik bilan o‘zlashtirishni bildiradi. Jamoa mulki davlat 
mulkini korxona jamoasi sotib olishi, badal to ‘lab korxona 
qurishi, aksiya chiqarib, ularni sotish kabi yo‘llar orqali paydo 
bo‘ldi. Jamoa mulkining muhim xususiyati shundaki, ishlab 
chiqarish vositalari va mehnat mahsuliga ayrim shaxslar emas, 
balki ma’lum guruh, kishilar egalik qiladi.
Shaxsiy mulk - mulk shakllari ichida muhim o ‘rin tutadi. 
Shaxsiy mulk bu fuqarolar mulki bo‘lib, ularning shaxsiy yoki 
oilaviy ehtiyojini qondirishga xizmat qiladi. Bu mulk shakli 
asosan shaxsning yoki uning oila a’zolarining mehnati asosida 
ko‘payadi va rivoj topadi.
Fuqaroning shaxsiy mulki asosan ularning ijtimoiy ishlab 
chiqarishda ishtirokidan, o‘z xo‘jaligini yuritishdan tushgan 
mehnat daromadlari hisobiga vujudga keladi va ko‘payadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida shaxsiy mulk aksiyadan keladigan 
dividend, bank foizlari, xususiy sohibkorlik daromadi kabi 
yangi manbaalarga asoslanadi.
Shaxsiy mulk obyektlari - bu turar joylar, bog‘-hovli, uylar, 
transport vositalari, pul jamg‘armalari, uy-ro‘zg‘or, shaxsiy iste’mol 
buyumlari, yakka tartibda va boshqa xo‘jalik faoliyati uchun kerakli 
ishlab chiqarish vositalari, ularda hosil qilingan mahsulot hamda 
boshqalar bo‘lishi mumkin
Xususiy mulk - ayrim sohibkorlarga qarashli yollanma 
mehnatga asoslangan va o‘z egasiga foyda keltimvchi mulkdir.
0 ‘zbekiston Respublikasining mulkchilik to‘g‘risidagi qonunida 
(7-modda), xususiy mulk o‘z mol-mulkiga xususiy egalik qilish, 
undan foydalanish va uni tasarruf etish huquqidan iboratdir deb 
ko‘rsatilgan. Shu bilan birga xususiy mulk bo'lgan mol-mulkning 
miqdori va qiymati cheklanmasligi ta’kidlanadi.
Xususiy mulk ham, boshqa har qanday mulk shakllari kabi, 
o‘zining -ijobiy va salbiy tomonlariga ega
33. O‘zbekistonda milliy pul so‘mining muomilaga kiritilishi va uning ahamiyati. Soʻmning muomalaga kiritilishi Oʻzbekiston pul muomalasi va hisob-kitoblar tizimini tashkil etish hamda respublika iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega boʻldi. Milliy valyuta pul belgilarini muomalaga chiqarish va uning barqarorligini taʼminlashni Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki amalga oshiradi.[1] 1 soʻm = 100 tiyin. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122—moddasi va „Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi qonunning 11-moddasi, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisning 1993-yil 3-sentabrdagi 952-XII sonli qaroriga muvofiq 1994-yil 1-iyuldan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida qonuniy toʻlov vositasi boʻlgan milliy valyuta — „soʻm“ muomalaga kiritildi. Hozirgi vaqtda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000 soʻm qiymatidagi banknotlar va 1, 3, 5, 10, 20, 50 tiyin (1tiyin = 1/100 soʻm), hamda 1, 5, 10, 25, 50, 100 soʻm qiymatidagi tangalar muomaladadir.
2013-yil iyunida 5000 soʻm qiymatlik yangi banknota chiqishi haqida xabarlar tarqaldi.[2] 2013-yil 27-iyunida Oʻzbekiston respublikasi Markaziy banki shu yilning 1-iyulidan boshlab qiymati 5000 soʻm boʻlgan pul chiptalarini muomalaga chiqarishini bildirdi.[3].
2017-yil 20-fevralda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati kengashining „Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 10000 soʻmlik banknotlarning chiqarilishi toʻgʻrisida“gi qarori qabul qilindi. Senat Markaziy bank tomonidan taqdim etilgan oʻn ming soʻmlik banknotning namunasi va dizaynini maʼqullagan, bankka oʻn ming soʻmlik banknotlarning muomalaga chiqarilishi toʻgʻrisidagi axborotni, shuningdek, banknot tavsifini OAVda eʼlon qilish yuklangan[4].
34. Monopoliya nazariyasi. Monopoliya tushunchasiga turli o'quv adabiyotlarida turlicha ta'rif beriladi.Jumladan, ba'zi o'rinlarda unga «davlat, korxonalar, tashkilotlar, sotuvchilarning qandaydir xo'jalik faoliyatini amalga oshirishdagi mutlaq huquqi*1 sifatida qaralsa, boshqa holatlarda, «faoliyatning u yoki bu sohasida shaxs yoki kishilar guruhining har qanday (ba'zi adabiyotlarda yakka) hukmronlik holati»2, deb ta'riflanadi. Bu ta'riflardagi monopoliyaning «mutlaq huquq» yoki *har qanday yoki yakka hukmronlik holati» kabi tavsiflari uning mohiyatini aniq yoritib berolmasligi sababli, uni quyidagicha ta'riflash o'rinli deb hisoblaymiz: monopoliya — monopol yuqori narxlarni o'rnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hukmronlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalar (firma, korporatsiyalar)ning birlashmalari.3
«Monopoliya» atamasining kelib ehiqishi bozorga oid tushunchalardan (ya'ni. grekcha «monoc» - yagona, bitta va «poleo» - sotaman) tarkib topsada, biroq uning iqtisodiy asoslari aslida ishlab chiqarishga borib taqaladi.
Monopoliyalar vujudga kelishining moddiy asosi ishlab chiqarishning to'planishi hisoblanadi.Ishlab chiqarishning to'planishi ishlab chiqarish vositalari, ishchi kuchi hamda mahsulot ishlab chiqarish hajmining yirik korxonalarda to'planishini namoyon etadi.
35. Bozor iqtisodiyotining belgilari.
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   34




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish