Bozor iqtisodiyotining mazmuni va uning rivojlanishi. Umumiy taklif bo’yicha narx o’zgarishi

Bozor mexanizmining tarkibiy qismlari

Bozor iqtisodiyotining bu belgilari uning hamma model va turlari uchun umumiydir. Lekin bunda bozor iqtisodiyotining tarixda tarkib topgan ikki turini bir-biridan farq qilish zarur. Uning birinchi ko‘rinishi uzoq vaqt davomida shakllandi, g‘arbdagi rivojlangan mamlakatlarda XIX asrning oxirlarigacha davom etib keldi. U iqtisodiy adabiyotlarda klassik yoki sof bozor iqtisodiyoti deb nom oldi. Uning asosiy belgilari: a) xususiy mulkchilikka asoslangan holda iqtisodiy faoliyat yuritish; b) kapital va ishlab chiqarishning korxona miqyosida umumlashganligi; d) tadbirkorlar, ishchilar, ishlab chiqaruvchi va iste’molchilarning shaxsiy erkinligi; e) tadbirkorlarning yuqori foyda olish uchun kurashlari; f) iqtisodiyotining talab va taklif, erkin bozor narxi va raqobat kurashlari asosida tartiblanishi; g) ishsizlikning va aholi ijtimoiy tabaqalashuvining kuchayishi.
Bozor iqtisodiyoti haqida so’z boshlar ekanmiz albatta O’zbekiston respublikasi haqida albatta ma’lumotlar keltirishimiz kerak. Mamlakatimiz ham Bozor iqtisodiyoti yo’lidan borar ekan albatta o’z yo’lini aniq qilib olgan. Endi biz yurtimizda olib borilgan bozor iqtisodiyoti yo’lidagi olib borilgan chora va tadbirlarning natijalarini ko’rsatib o’tamiz.
Rivojlanishning «o‘zbek modeli» deb nom olgan jamiyatni modernizatsiya qilish va yangilash modelining amalga oshirilishi tarixan qisqa muddatlarda iqtisodiyotning tarkibini tubdan o‘zgartirish, makroiqtisodiy muvozanatni va barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash imkonini berdi.
YAIMning o‘sish sur’atlari (o‘tgan yilga nisbatan foiz hisobida)

O‘zbekiston 1991 yilda mustaqillikka erishgan vaqtdan buyon mamlakat YAIMining hajmi xarid qilish qobiliyatining pariteti bo‘yicha qariyb 4,5 marta oshdi, shu bilan birga, so‘nggi yillarda iqtisodiy o‘sish sur’atlari kamida 8 foizni tashkil qilmoqda.
Inflyatsiya darajasi (o‘tgan yil dekabr oyiga nisbatan foiz hisobida)

Byudjet saldosi (YAIMga nisbatan foiz hisobida)

1991-2013 yillarda sanoat ishlab chiqarish hajmi 3,7 marta oshdi va oxirgi 10 yilda sanoat o‘sishining o‘rtacha yillik sur’atlari YAIMning o‘sish sur’atlariga qaraganda ilgarilab, 9,4 foizni tashkil qilmoqda.